DiaLyBienDong

ñÎa-lš Bi‹n ñông v§i Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa

(ñÀy Çû phÀn bài vi‰t, chÌ thi‰u hình vë)

VÛ-H»u-San

1- Bi‹n ñông cûa báu nÜ§c ta.

NÜ§c ViŒt-Nam n¢m cånh Bi‹n ñông. Lãnh-th° và häi-phÆn Bi‹n ñông là tài-sän tiŠn-nhân Ç‹ låi cho dân-t¶c ta.

1.1- Cûa báu cûa m¶t nÜ§c.

"Cûa báu cûa m¶t nÜ§c, không gì quš b¢ng ÇÃt Çai: nhân-dân và cûa cäi ÇŠu do ÇÃy mà sinh ra". ñó là câu sº-gia Phan-Huy-Chú dùng mª ÇÀu cho "Quy‹n 1 - ñÎa-dÜ-Chí". Toàn tÆp sách có nhiŠu quy‹n, ÇÜ®c hoàn-thành næm 1820 mang tên là "LÎch-TriŠu Hi‰n-chÜÖng Loåi-chí". Ngày nay, danh-tØ ÇÜ®c nói m¶t cách t°ng-quát là "ÇÃt Çai" nhÜ vÆy cÀn k‹ thêm cä vùng tr©i và nhÃt là vùng bi‹n bao la r¶ng l§n vây quanh n»a.

Hoàng-Sa mÃt, TrÜ©ng-Sa Çang bÎ xâm-læng

Næm 1974, quÀn-Çäo Hoàng-Sa l†t hoàn-toàn vào tay Trung-C¶ng. Næm 1988, tÙc là sau Çó 14 næm, nhiŠu vùng cûa TrÜ©ng-Sa Çã bÎ ngoåi-lai xua quân xâm-lÃn tr¡ng tr®n, Çánh chìm tàu ViŒt-Nam, chi‰m cÙ hàng loåt häi-Çäo cûa ta.

Næm 1994, Trung-C¶ng ngang ngÜ®c ngæn-ch¥n cä viŒc khai-thác dÀu khí ngay trên thŠm løc-ÇÎa ViŒt-Nam, chèn ép phái-Çoàn ViŒt-Nam vào nh»ng thoä-Ü§c song-phÜÖng có l®i cho chúng.

Næm nay 1995, cÖ-nguy hoàn-toàn mÃt tÃt cä các Çäo ngoài Bi‹n ñông cÛng có th‹ không còn xa!

Vì nÜ§c nào có ÇÎa-phÆn nÜ§c Ãy, ngÜ©i dân có b°n-phÆn gi» gìn lãnh-th° cho ÇÜ®c nguyên vËn. B© cõi nÜ§c ta xÜa nay bao gÒm hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa. Chính-quyŠn nào cûa ViŒt-Nam cÛng phäi dÒn n‡-l¿c cho công-tác bäo-vŒ di-sän cûa tiŠn-nhân. Ngoài viŒc phòng-thû nh»ng Çäo còn låi, quÓc-sách cÀn bao gÒm các k‰-hoåch tái-lÆp chû-quyŠn quÓc-gia trên các Çäo Çã mÃt. PhÀn chính k‰-hoåch này ÇÜ®c bäo-mÆt nhÜng phÀn chuÄn-bÎ cho k‰-hoåch nhÜ huÃn-luyŒn, ÇiŠu-hành, ti‰p-vÆn, tâm-lš-chi‰n, tình-báo, vÆn-Ç¶ng ngoåi-giao v.v... phäi ph°-bi‰n Ç‰n m†i l¿c-lÜ®ng quân-s¿, dân-s¿, các cÖ-sª ngoåi-giao, hành-chánh... liên-hŒ Ç‹ tÃt cä s¤n sàng phÓi-h®p thi-hành ngay khi có cÖ-h¶i thuÆn-tiŒn.

Dù sao chæng n»a, Çi trÜ§c tÃt cä nh»ng k‰-sách Çó, m†i ngÜ©i ViŒt-Nam chúng ta cÀn ÇÜ®c "trang-bÎ" ngay nh»ng ki‰n-thÙc ÇÎa-dÜ cæn-bän vŠ hai quÀn-Çäo trên. Ý-nghï s¡p-x‰p công viŒc Üu-tiên nhÜ vÆy cÛng là š cûa ngÜ©i xÜa. Sº-gia Phan-huy-Chú Çã quy‰t-ÇÎnh Ãn-hành chÜÖng "DÜ-ÇÎa-chí" trÜ§c 9 chÜÖng khác là Nhân-vÆt-chí, Quan-chÙc-chí, LÍ-nghi-chí, Khoa-møc-chí, QuÓc-døng-chí, Hình-luÆt-chí, Binh-ch‰-chí, Væn-tÎch-chí và Bang-giao-chí. Ông vi‰t m¶t câu xác-Çáng nhÜ sau: "... VÆy trÜ§c h‰t phäi khäo-cÙu nh»ng ÇiŠu cÓt y‰u vŠ b© cõi lúc chia lúc h®p, núi sông ch‡ hi‹m, ch‡ b¢ng, làm ra DÜ-ÇÎa-chí chép lên ÇÀu".

Cùng trong nhÆn-thÙc nhÜ vÆy, nhiŠu h†c-giä ViŒt-Nam trÜ§c Çây Çã tØng nói là "chính-quyŠn nên Çem ngay vÃn-ÇŠ Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa vào trong chÜÖng-trình giáo-døc h†c-ÇÜ©ng, hành-chánh và quân-s¿" (NguyÍn-Nhã, ñ¥c-san Sº-ñÎa sÓ 29, 1975: 9.) ñiŠu ÇŠ-nghÎ h®p-lš này Çã ÇÜ®c ÇÜa ra tØ hÖn 20 næm vŠ trÜ§c, xem ra chính-quyŠn lúc Çó và cä chính-quyŠn ngày nay n»a cÛng không mÃy lÜu-tâm.

Hình 1- Bi‹n ñông v§i Hoàng-Sa, TrÜ©ng-Sa và m¶t sÓ ÇÎa-danh quan-tr†ng.

NgÜ©i ViŒt-Nam không muÓn bÎ ngoåi-bang b¡t nåt, xâm-lÃn. Dân ta chÌ ti‰n-b¶ và nÜ§c ta chÌ phú-cÜ©ng v§i m¶t nŠn giáo-døc khai-phóng. Có lë vì thi‰u tài-liŒu Ç‹ Ç†c, không mÃy ngÜ©i dân trong nÜ§c n¡m v»ng ÇÜ®c nh»ng diÍn-bi‰n quân-s¿ ngoài Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa. Tình-trång còn mÃt, hi‹m-nguy ngoài Bi‹n ñông n‰u bÎ bÜng bít, chÌ có håi cho tiŠn-ÇÒ T°-QuÓc mà thôi.

Khi vi‰t sách này, không nh»ng chúng tôi Çã Çi ra ngoài khuôn-kh° giáo-khoa mà còn muÓn låm-bàn thêm nhiŠu chuyŒn diÍn-bi‰n cÆn-Çåi. Låi nh¢m lúc không-khí chi‰n-tranh Çang Çe d†a bao trùm Bi‹n-ñông, nên dù bài vi‰t mang nhan-ÇŠ "ñÎa-lš Bi‹n ñông v§i Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa nhÜng nhân cÖ-h¶i, chúng tôi Çã ghi thêm vào vài nét "chÃm-phá" vŠ ÇÎa-lš quân-s¿. Sách vi‰t cÛng không nh¢m viŒc tranh-cãi chû-quyŠn lãnh-th° trên trÜ©ng quÓc-t‰ nhÜng vì s¿ tranh-chÃp lãnh-häi hiŒn Çang trong hÒi quy‰t-liŒt, chúng tôi cÛng Ü§c-lÜ®ng m¶t sÓ ÇÜ©ng ranh gi§i vŠ häi-phÆn theo v§i luÆt-pháp quÓc-t‰ hiŒn-hành.

Trong vài trÜ©ng-h®p š-ki‰n chúng tôi Çi hÖi quá xa. Có th‹ nh»ng quan-niŒm riêng rë cûa cá-nhân nhÜ vÆy së không ÇÜ®c dùng khi mang ra tranh-tøng trên bàn thÜÖng-thäo quÓc-t‰. Tuy vÆy các bän-ÇÒ vŠ ranh-gi§i häi-phÆn không phäi hoàn-toàn giä-tÜªng, ít nhiŠu chi-ti‰t së là nh»ng mÃu chÓt suy-luÆn tr® giúp cho viŒc giäi-Çáp m¶t sÓ câu hÕi r¡c rÓi vŠ pháp-lš sau này.

1.2 - Tài-LiŒu ÇÎa-dÜ, nh»ng y‰u-tÓ chính-xác.

Tài-liŒu ÇÎa-lš cÛng nhÜ các tài-liŒu khoa-h†c khác, cÀn chính-xác.

1.2.1 - S¿ chính-xác trong tài-liŒu ÇÎa-lš.

Nh»ng tài-liŒu vŠ ÇÎa-lš k‹ cä hoåt-Ç¶ng quân-s¿ dùng nÖi bài vi‰t này Çã ÇÜ®c chúng tôi lÃy tØ các thÜ-viŒn công-c¶ng vùng B¡c California, ai muÓn Ç†c ÇŠu ÇÜ®c. Dù sao chúng tôi cÛng rÃt t¿-ch‰ mà không bàn Ç‰n các y‰u-tÓ chi‰n-lÜ®c, chi‰n-thuÆt n‰u xét r¢ng các y‰u-tÓ này có th‹ nguy-håi Ç‰n an-ninh lãnh-th°, nhân-mång ViŒt-Nam...

Cho dù Çã cÓ g¡ng sÜu-tÀm tài-liŒu, chúng tôi không tránh khÕi khuy‰t-Çi‹m và nhÀm lÅn khi trình-bày nh»ng ki‰n-thÙc tÜÖng-ÇÓi m§i lå này, xin quš-vÎ lÜ®ng-thÙ. Và... nhân-tiŒn Çây cÛng xin kêu g†i tÃt cä ngÜ©i ViŒt chúng ta cùng giúp nhau cÄn-tr†ng trong vài vÃn-ÇŠ nhÜ sau:

- ñÎa-danh. VŠ phÜÖng-diŒn này, h†c-giä Võ-Long-Tê Çã Ç¥t vÃn-ÇŠ tØ hai thÆp-niên trÜ§c Çây (PhÜÖng-diŒn ñÎa-danh-h†c cûa hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa, Sº-ñÎa sÓ 29, næm 1975: 215-220.) Nh»ng ÇÎa-danh nhÜ Tây-Sa, Nam-Sa, Vïnh-Låc v.v... cûa Trung-Hoa nên ÇÜ®c sº-døng m¶t cách thÆn-tr†ng khi ÇŠ-cÆp Ç‰n chû-quyŠn ViŒt-Nam. NhÜ l©i ao-Ü§c cûa ông Võ-long-Tê, chúng tôi cÛng mong mÕi m¶t ngày nào, së ÇÜ®c Ç†c tÃt cä ÇÎa-danh trong Bi‹n ñông theo "Ç¥c-danh thuÀn ViŒt". N‰u gi§i h»u-quyŠn ViŒt-Nam låi tôn-tr†ng LuÆt Bi‹n quÓc-t‰ và quy-Ü§c häi-hành mà xác-ÇÎnh ÇÜ®c Çäo ra ñäo, Çá ra ñá, bãi nông, bãi ngÀm v.v... thì thÆt hay!

Nh»ng bän-ÇÒ hay häi-ÇÒ Bi‹n ñông ÇÀy Çû ÇÎa-danh ViŒt-Nam nhÜ vÆy, Çi kèm v§i nh»ng chi-ti‰t cÀn-thi‰t cÛng làm chúng ta hãnh-diŒn v§i ngÜ©i nÜ§c ngoài và nhiŠu ít Çóng góp thêm tài-liŒu pháp-lš trong s¿ tuyên-bÓ chû-quyŠn cûa dân ta trên bi‹n.

Qua các tài-liŒu trÜ§c Çây, vì chúng tôi nhÆn ra nh»ng con sÓ sai-låc nên Çã t¿-š dùng các häi-ÇÒ khä-døng ngày nay Ç‹ Ü§c-lÜ®ng cùng sºa ch»a låi cho gÀn v§i th¿c-t‰ hÖn. Tuy vÆy, vài con sÓ mà chúng tôi ÇÜa ra trong tài-liŒu này chÌ là nh»ng Ü§c-lÜ®ng (m¶t cách phÕng-ÇÎnh) do cá-nhân chúng tôi ÇÖn-Ç¶c làm lÃy nên có th‹ còn lÀm-lÅn. Mong r¢ng các cÖ-quan thÄm-quyŠn vŠ Ço Çåc ÇÜa ra nh»ng con sÓ chính-xác làm tiêu-chuÄn sau này. ChÌ b¢ng cách công-bÓ nh»ng d»-kiŒn, y‰u-tÓ thÆt Çúng Ç¡n; nh»ng tÆp tài-liŒu cûa chúng ta m§i tåo ÇÜ®c uy-tín cho Viêt-Nam trên bàn tranh cãi quÓc-t‰ .

ñÖn-cº sau Çây là nh»ng "con sÓ" Çi‹n-hình mà chúng tôi Çã Ü§c-lÜ®ng:

-Khoäng cách gÀn nhÃt tØ quÀn-Çäo Hoàng-Sa và ÇÃt liŠn ViŒt-Nam:

a- ñ‰n Cù-lao Ré 123 häi-lš (hl.)

b- ñ‰n ÇÃt liŠn Quäng-Ngãi 135 häi-lš.

Các tài-liŒu ViŒt-ng» ÇŠu cho nh»ng khoäng cách này xa hÖn nhiŠu. ThÜ©ng khoäng cách quÀn-Çäo / ÇÃt liŠn hay ÇÜ®c tính tØ Hoàng-Sa t§i ñà-N¤ng: là trên 200 häi-lš.

-ChiŠu dài b© bi‹n ViŒt-Nam thÜ©ng ÇÜ®c ghi là 2500km, hay có khi giän-tiŒn là 2 ngàn cây-sÓ. Nh»ng Ç¶ dài này quá ng¡n so v§i s¿ th¿c. Chúng tôi Ü§c-lÜ®ng låi b¢ng cách lÃy thÜ§c Ço kéo dài theo duyên-häi và thÃy con sÓ Çåt t§i hÖn 5,000km. LuÆt-gia Mark J. Valencia cûa East-West Center, Honolulu, khi tham-khäo tài-liŒu, Çã ÇÜa ra m¶t con sÓ còn l§n hÖn n»a: 2,828 häi-lš tÙc 5,237km ÇÜ©ng ven bi‹n. (Vietnam's National Interests and the Law of the Sea, báo Ocean Development and International Law, Vol 23, April/June 1994, pp 217-250.)

-VÎ-trí bi‹n TrÜ©ng-Sa thÜ©ng chÌ k‹ t§i vï-Ç¶ 8.00 B¡c, chúng tôi ÇŠ-nghÎ ghi theo m¶t sÓ các tài-liŒu quÓc-t‰ cho r¶ng xuÓng phía Nam ít nhÃt 240 häi-lš n»a, t§i vï-Ç¶ 4.00' B¡c. Trung-C¶ng Çã vë bän-ÇÒ v§i vùng bi‹n mà h† t¿ cho là có chû-quyŠn xuÓng Ç‰n vï Ç¶ 3.20' B¡c. Tin tÙc næm 1993 cÛng loan-tin h† thæm-dò dÀu-hÕa trên bãi cån James Shoal (vï-Ç¶ 3.58' B¡c, kinh-Ç¶ 112.15' ñông.)

-DiŒn-tích và chiŠu cao cûa các Çäo. S¿ sai biŒt có lë quá l§n ª nh»ng trÎ-sÓ này. Các Çäo thu¶c Hoàng-Sa / TrÜ©ng-Sa thÜ©ng ÇÜ®c ghi diŒn-tích t§i nhiŠu cây sÓ vuông. S¿ th¿c, các Çäo ngoài khÖi Bi‹n ñông rÃt nhÕ và riêng ª vùng TrÜ©ng-Sa không có Çäo nào l§n t§i nºa cây sÓ vuông. VŠ cao-Ç¶, các Çäo cÛng hay ÇÜ®c ghi quá cao nhÜ Çäo Nam-Y‰t t§i 20m (hay 61 ft) ch£ng hån. Tuy Nam-Y‰t Çúng là Çäo cao nhÃt trong quÀn Çäo TrÜ©ng-Sa nhÜng ÇÌnh cûa Çäo cÛng chÌ vÜ®t lên khÕi m¥t bi‹n chØng 5m mà thôi! Có th‹ m¶t vài cây nhàu, cây bàng bi‹n vÜÖn lên trên m¥t Çäo khoäng 5, 7 thÜ§c n»a, nhÜng thÆt ra không th‹ làm cao-Ç¶ cûa Çäo tæng lên nhiŠu quá Ç‰n nhÜ vÆy. Tàu bè phäi t§i thÆt gÀn m§i nhÆn ra ÇÜ®c nh»ng hòn Çäo ngoài bi‹n ñông.

-T°ng-sÓ các Çäo. T°ng-sÓ các Çäo (island), Çøn (dune), cÒn (cay), Çá (rock), bãi cån, bãi ngÀm (bank, shoal, reef.).. thu¶c Hoàng-Sa, n‰u không Çúng hŒt nhÜ sách c° ViŒt-Nam Çã ghi là 130 thì cÛng phäi k‹ Ç‰n con sÓ hàng træm. Không th‹ vì lš-do không liŒt-kê ÇÜ®c h‰t các ÇÎa-danh mà ngÜ©i ta ghi m¶t sÓ lÜ®ng quá nhÕ. Ch£ng hån nhÜ nói "Tây-Sa 7 Çäo, 9 Çäo", ki‹u nhÜ danh-tØ "ThÃt-châu", "Cºu-châu" cûa Tàu dùng Ç‹ g†i quÀn-Çäo Hoàng-Sa trÜ§c Çây. TrÜ©ng-h®p ª quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa, sÓ lÜ®ng ÇÖn-vÎ ÇÃt Çá nhÜ vÆy còn l§n hÖn nhiŠu. Nh»ng tài-liŒu ÇÎa-chÃt vi‰t: "quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa gÒm có 9 Çäo" (ñ¥c-san Sº-ñÎa sÓ 29, trang 31) Çã ÇÜa ra m¶t con sÓ quá khiêm-tÓn.

Chúng tôi xin nghiêng vŠ s¿ Ü§c-lÜ®ng "m¶t cách tÌ-mÌ" v§i nh»ng con sÓ l§n lao h®p-lš hÖn, thay cho các sÓ nhÕ bé vÅn dùng trong các tài-liŒu ÇÎa-lš ViŒt-ng», Hoa-ng» xÜa nay.

ñÖn-vÎ ÇÃt (land masses) Çã ÇÜ®c m¶t sÓ h†c-giä nhÜ Michael Bennett sº-døng. Con sÓ Ü§c-lÜ®ng có t§i 500 "ÇÃt" cho hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa (Stanford Journal of International Law, No 28, Spring 1992, p 423.) Trong sÓ Çó, khoäng 100 ÇÖn-vÎ Çã ÇÜ®c Ç¥t tên.

1.2.2- Y‰u-tÓ chính-xác dùng trong LuÆt bi‹n.

T°ng-sÓ Çäo hay Çá, diŒn-tích và chiŠu cao cûa Çäo hay Çá cÛng nhÜ chu-vi Çäo, diŒn-tích lãnh-th°, chiŠu dài b© bi‹n, t›-lŒ b© bi‹n/ ÇÃt liŠn v.v... là nh»ng con sÓ dùng Ç‹ tính-toán trong viŒc quy-ÇÎnh các loåi häi-phÆn theo LuÆt Bi‹n LHQ ngày nay.

Trong tÜÖng-lai cÆn kŠ, m†i quÓc-gia dù chÓng ÇÓi hay ÇÒng-š viŒc thi-hành LuÆt Bi‹n Liên-hiŒp-QuÓc cÛng ÇŠu së chÎu änh-hÜªng chi-phÓi tr¿c-ti‰p hay gián-ti‰p cûa nh»ng ÇiŠu-luÆt này. Trong các sách vi‰t vŠ LuÆt Bi‹n, thÜ©ng là rÃt dÀy, có nh»ng ÇiŠu khoän Ãn-ÇÎnh ranh gi§i häi-phÆn d¿a trên vÎ-trí và tình-trång các Çäo, cÒn, Çøn, Çá ...; nghïa là nh»ng ÇÖn-vÎ ÇÃt Çá "land masse" phù-h®p theo m¶t sÓ ÇiŠu-kiŒn quy-ÇÎnh.

SÓ lÜ®ng nhiŠu ít "land masses" là m¶t chuyŒn, quÓc-gia chû-quyŠn së phäi xác-ÇÎnh nh»ng ÇÖn-vÎ nào Çû ÇiŠu-kiŒn nhÜ m¶t "hòn Çäo" và "hòn Çá", nghïa là "thÜ©ng-tr¿c n°i lên m¥t bi‹n (permanently above sea level) ngay cä khi thûy-triŠu dâng lên tÓi Ça. ñäo ÇÜ®c k‹ theo pháp-lš nhÜ ÇÃt liŠn, k‹ cä häi-phÆn kinh-t‰ 200hl.

ñá chÌ có lãnh-häi 12hl mà thôi. ñá giÓng Çäo là n°i lên m¥t bi‹n thÜ©ng-tr¿c nhÜng nhÕ bé và c¢n c‡i, con ngÜ©i không th‹ sinh sÓng ÇÜ®c. ñiŠu-kiŒn này rÃt khó xác-ÇÎnh nên Çã gây ra nhiŠu tranh-luÆn.

T°ng-sÓ Çäo hay Çá, vÎ-trí, diŒn-tích và chiŠu cao cûa Çäo hay Çá cÛng nhÜ chu-vi Çäo, diŒn-tích lãnh-th°, chiŠu dài b© bi‹n, t›-lŒ ÇÃt/ bi‹n v.v... là nh»ng con sÓ dùng Ç‹ tính-toán trong viŒc quy-ÇÎnh các loåi häi-phÆn theo LuÆt Bi‹n LHQ ngày nay.

Tåi vùng quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa, các "ÇÖn-vÎ ÇÃt" ÇÜ®c Ü§c-lÜ®ng trong khoäng tØ 300 Ç‰n 400. D¿a vào nh»ng tài-liŒu ÇÎa-lš hiŒn-h»u, ViŒn Nghiên-CÙu ñông-Tây ª Hawaii cho r¢ng chÌ có 33 ÇÖn-vÎ thÜ©ng-tr¿c n°i lên m¥t bi‹n, gÒm có 26 Çäo và 7 Çá.

Bän-ÇÒ Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa v§i ÇÎa-danh cùng m¶t sÓ chi-ti‰t khác n»a xin ÇÜ®c trình-bày trong nh»ng phÀn sau.

Hình 2 -.Bäng liŒt-kê các Çäo và Çá thu¶c quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa.

2 - Bi‹n ñông xÜa, Mai và nay.

Bi‹n ñông Çã thay hình Ç°i dång nhiŠu lÀn trong quá-khÙ.

2.1 - Bi‹n ñông Quá-khÙ, Cái nôi væn-hoá, Trung-tâm phát-nguyên hàng-häi.

Ngày nay nhìn vào bän-ÇÒ ñông-Nam-Á, chúng ta thÃy Bi‹n ñông là m¶t vùng bi‹n gÀn nhÜ n¶i-ÇÎa, diŒn-tích b¢ng 4 phÀn 5 ñÎa-trung-Häi. Trong quá-khÙ cách nay vài chøc ngàn næm cho t§i vài træm ngàn næm là th©i-gian mà khoa-h†c có nhiŠu d»-kiŒn tÜÖng-ÇÓi chính-xác, hình-dång Bi‹n ñông hoàn-toàn khác h£n và thông thÜ©ng nó nhÕ bé hÖn bây gi© khá nhiŠu. M¶t sÓ nhà nghiên-cÙu cho r¢ng s¿ thay Ç°i vŠ ÇÎa-lš Bi‹n ñông không nh»ng chÌ làm thay Ç°i môi-trÜ©ng sinh-sÓng cûa sinh, th¿c-vÆt trên ÇÃt, dÜ§i bi‹n trong vùng mà còn tåo-d¿ng lên cä m¶t cu¶c bi‰n-Ç°i l§n làm phát-sinh nh»ng nŠn væn-minh quan-tr†ng vŠ nông-ngÜ-nghiŒp cùng hàng-häi có th‹ g†i là tiŠn-ti‰n vào bÆc nhÃt cûa nhân-loåi.

ñã có nhiŠu nhà khoa-h†c cÓ g¡ng giäi-thích s¿ hình-thành nŠn væn-hóa hàng-häi cûa dân ViŒt nói riêng và cûa dân ñông-Nam-Á nói chung. Nh»ng s¡c-thái Ç¥c-thù này khác-biŒt h£n v§i s¡c-thái væn-hóa hoàn-toàn løc-ÇÎa cûa Trung-Hoa. M¶t sÓ lš-thuy‰t ÇÜ®c tóm t¡t nhÜ sau:

Trong lÎch-sº trái ÇÃt, m¿c nÜ§c bi‹n Çã dâng lên hå xuÓng nhiŠu lÀn, s¿ sai-biŒt có t§i 150m. Cách nay chØng 18,000 næm, diŒn-tích Bi‹n ñông chÌ b¢ng phân nºa hiŒn nay. Khi bæng Çá hai c¿c ÇÎa-cÀu tan rã thì nÜ§c bi‹n dâng lên nhanh. Dân-cÜ vùng duyên-häi vÓn sÓng b¢ng cách thu-lÜ®m tôm cá, sò Óc phäi dÒn vŠ nh»ng vùng cao hÖn. Cho Ç‰n khoäng 4,000 næm trÜ§c Tây-lÎch (TTL), hàng træm ngàn dÆm vuông løc-ÇÎa Çã bÎ ngÆp dÜ§i Bi‹n ñông. Vì diŒn-tích ÇÃt Çai bÎ suy-giäm nên mÆt-Ç¶ dân-sÓ gia-tæng. NhiŠu s¿ ti‰p-xúc, trao Ç°i, va chåm gi»a nh»ng giÓng ngÜ©i khác nhau Çã xäy ra. Lúc xÜa dân-cÜ sÓng räi rác kh¡p nÖi trong vùng ÇÃt thÃp r¶ng l§n Sunda, nay cùng g¥p nhau trong m¶t môi-trÜ©ng sinh-hoåt m§i vùng ÇÒi núi. Ti‰n-b¶ khªi-s¿ tØ Çó.

Hình 3- Hình-th‹ Bi‹n ñông cuÓi th©i Bæng-Çá (hay Bæng-giá.) Theo š-ki‰n cûa m¶t sÓ nhà khäo-c°, dân-cÜ tØ vùng Sunda (k‹ cä Hoàng-Sa, TrÜ©ng-Sa) chåy lên các vùng cao.(The Southeast Asian World, Keith Buchanan, New York, 1967, trang 45

- Chester Norman cho r¢ng nŠn Væn-minh Hòa-Bình ÇÜ®c tåo-d¿ng trong th©i-gian thŠm løc-ÇÎa Sunda bÎ ngÆp nÜ§c. Khi Çó vÎnh B¡c-phÀn và vÎnh Thái-Lan mà lúc trÜ§c là hai vùng ÇÒng-b¢ng trÛng, nay cÛng thành-hình.

TØ nhiŠu ngàn næm trÜ§c, ngÜ©i dân thu¶c nŠn væn-hóa Hoà-Bình ª miŠn Tây Bi‹n ñông chÌ sÓng b¢ng cách sæn-b¡n, hái-lÜ®m và trÒng tr†t ru¶ng khô trong nh»ng vùng thung-lÛng. B‡ng nhiên mÆt-Ç¶ dân-cÜ tæng lên nhanh, con ngÜ©i phäi có phÜÖng-pháp m§i Ç‹ sän-xuÃt thêm th¿c-phÄm. Loài trâu, loài heo ÇÜ®c gia-súc-hóa.

NgÜ©i ta di-chuy‹n tØ thung-lÛng xuÓng khai-phá ÇÒng-b¢ng. Y‰u-tÓ quan-tr†ng nhÃt cûa Çà phát-tri‹n là s¿ ra Ç©i cûa các giÓng cây cho håt. Nh»ng loåi ngÛ-cÓc thuÀn-hóa sau này thích-h®p cho ru¶ng nÜ§c. Khoäng 5,500 næm trÜ§c, cây lúa Çã ÇÜ®c trÒng tr†t. (The Hoabinhian and After: Subsistence Patterns in Southeast Asia during the Late Pleistocene and Early Periods, báo World Archaeology 2, No. 3, 1971: 300-320)

Lš-thuy‰t Norman cho r¢ng m¶t sÓ l§n dân ñông-Nam-Á khªi-s¿ trÜ§c h‰t b¢ng cu¶c sÓng ª duyên-häi, sau này h¶i-nhÆp v§i dân-cÜ vùng cao-nguyên nhÜng rÒi trª vŠ låi vùng ÇÒng-b¢ng gÀn bi‹n, sau n»a phát-tri‹n vŠ hàng-häi.

- Wilheim G. Solheim cho r¢ng 6,000 næm trÜ§c, dân ñông-Nam-Á Çã måo-hi‹m ra khÖi vì nhu-cÀu di-chuy‹n. Gió bão và häi-lÜu cûa Bi‹n ñông và Thái-bình-DÜÖng Çã cuÓn trôi m¶t sÓ ngÜ©i t§i NhÆt-Bän, trong khi các nhóm khác bÎ quét sang Phi-luÆt-Tân, Nam-DÜÖng và Melanesia. Ti‰p theo, nh»ng toán dân-chúng di-chuy‹n t§i các Çäo ngoài khÖi Thái-bình-DÜÖng và sang Madagascar.

Bàn r¶ng hÖn th‰ n»a, cÛng theo Solheim, Bi‹n ñông cûa ñông-Nam-Á th©i c° còn là nÖi phát-sinh nh»ng ÇÜ©ng hàng-häi giao-ti‰p v§i các nÖi ª d†c bi‹n Á-châu, Âu-châu, Phi-châu, ñåi-dÜÖng-châu và cä MÏ-châu. Solheim lš-luÆn r¢ng chÌ có s¿ kiŒn ñông-Nam-Á gi» vai-trò trung-tâm phân-tán nhÜ trøc m¶t cái bánh xe tÕa nan-hoa ra kh¡p nÖi m§i giäi-thích ÇÜ®c hiŒn-tÜ®ng lÎch-sº là tåi sao các chûng-t¶c khác-biŒt cûa loài ngÜ©i sÓng xa cách nhau trên kh¡p th‰-gi§i låi có nhiŠu s¿ tÜÖng-ÇÒng vŠ sinh-hoåt væn-hóa nhÜ vÆy! ("World Ethnographic Sample..." A Possible Historical Explanation, báo American Anthropologist 70, 1968: 569.)

Cùng nhÆn-ÇÎnh nhÜ Solheim nhÜng Çi trÜ§c ông t§i 40 næm, nhà ng»-h†c Pháp Paul Rivet Çã làm nhiŠu cu¶c nghiên-cÙu và k‰t-luÆn r¢ng: "TØ vùng ñông-Nam Á-châu, m¶t thÙ ngôn-ng» Çã ÇÜ®c truyŠn-bá Çi b¢ng ÇÜ©ng hàng-häi Ç‰n NhÆt-Bän, Tasmania, ñÎa-trung-häi, Phi-châu và MÏ-châu". (Sumerien et Océanien, Collection Linguistique, Paris, 1929.)

Hình 4 - Quan-niŒm truyŠn-bá ngôn-ng» ñNÁ Çi kh¡p th‰-gi§i theo ÇÜ©ng hàng-häi, khªi-s¿ tØ Bi‹n ñông (Paul Rivet, 1929.)

- William Meacham khi nghiên-cÙu bän-ÇÒ ÇÎa-hình Çáy bi‹n, cho bi‰t lúc xÜa b© Bi‹n ñông tÜÖng-ÇÓi b¢ng ph£ng. Khoäng 14,000 næm trÜ§c Çây, bè tre Çã xuÃt-hiŒn. RÒi nÜ§c bi‹n cÙ cao dÀn. Khi m¿c nÜ§c bi‹n gÀn Çåt Ç‰n mÙc-Ç¶ nhÜ hiŒn nay, chØng -25m, b© bi‹n Çã lùi sâu vào løc-ÇÎa, g¥p Çúng ch‡ ÇÎa-th‰ lªm chªm, lÒi lõm. NhiŠu nhóm ngÜ©i sÓng trên các häi-Çäo. S¿ liên låc, di-chuy‹n b¢ng thuyŠn bè trª nên càng ngày càng cÀn-thi‰t hÖn. Các trª ngåi, khó khæn trên bi‹n Çã thúc-ÇÄy con ngÜ©i phäi phát-minh ra nh»ng cánh buÒm, nh»ng bánh lái, nh»ng loåi thuyŠn nhiŠu thân và nh»ng cÖ-phÆn ÇiŠu-khi‹n khác Ç‹ viŒc häi-hành ÇÜ®c an-toàn hÖn, tránh bÎ th°i ra ngoài khÖi. (Origins and Development of the Yueh Coastal Neolithic trong The Origins of Chinese Civilisation, University of California Press, 1983: 147-175.)

Meacham tin r¢ng 6,000 - 4,000 næm trÜ§c Tây-lÎch, nh»ng nŠn væn-minh vùng châu-th° sông HÒng b¡t ÇÀu näy nª. ñÒ gÓm Çã ÇÜ®c n¥n trên bàn xoay ª ñÆu-DÜÖng. Khoa khäo-c° cÛng tìm thÃy dây câu, lÜ§i b¡t cá và thuyŠn Ç¶c-m¶c. NhiŠu dân-cÜ sÓng b¢ng ngÜ-nghiŒp. (4,000 næm TTL..)

Hình 5- B© bi‹n lúc xÜa ph£ng-phiu, nay lªm chªm lÒi lõm.

-Carl Sauer duyŒt-xét nh»ng bi‰n-chuy‹n vŠ ÇÎa-lš Bi‹n ñông trong th©i-khoäng mÜ©i mÃy ngàn næm trÜ§c Çây, ÇÜa ra k‰t-luÆn vŠ tinh-thÀn ti‰n-b¶ cûa cÜ-dân ngÜ©i ViŒt (Yueh) th©i c° nhÜ sau: "M¿c nÜ§c Bi‹n ñông dâng cao làm tæng thêm nhÎp bÒi-Ç¡p phù-sa lên nh»ng khu thung-lÛng duyên-hà trong khi các vùng ÇÃt thÃp ti‰p-tøc bÎ løt. Dân-cÜ khi xÜa sÓng räi rác thì lúc này thu låi thành các vùng cÜ-trú d†c theo nguÒn nÜ§c... M¶t th‰-gi§i m§i Çã thành-hình, s¿ thay Ç°i môi-trÜ©ng vÆt-lš ÇÎa-dÜ Çã trª thành cÖ-h¶i thuÆn-tiŒn tÓi Ça cho nh»ng dân thích phiêu-lÜu và mong ti‰n-b¶... NgÜ©i dân bÕ s¿ nhàn r‡i và nh© trí-óc tò-mò Ç‹ tìm thº-nghiŒm, m¶t c¶ng-ÇÒng nhÜ vÆy chÌ cÀn m¶t th©i-gian ng¡n Ç‹ chuy‹n-ti‰p tØ ngÜ-nghiŒp sang th£ng nông-nghiŒp (Environnent and Culture During the Last Deglaciation, trong Proceedings of the American Philosophical Society 92.1: 65-77.)

Cùng v§i Meacham, Sauer š-thÙc tÀm quan-tr†ng cûa ngÜ-nghiŒp và hàng-häi trong ti‰n-trình væn-minh ñông-Á th©i c°. Khác biŒt h£n v§i các nÖi khác trên th‰ gi§i, Bi‹n ñông và vùng ÇÃt chung-quanh có t§i hai vø gió mùa trong m¶t næm, nên hoàn-cänh rÃt thuÆn-l®i cho s¿ phát-tri‹n các ngành nông-nghiŒp, ngÜ-nghiŒp và hàng-häi. (Agricultural Origins and Dispersals, Series Two, New York 1952: 24-25.)

Vì Bi‹n ñông có hai vø gió mùa nên viŒc häi-hành viÍn-duyên khi Çi cÛng nhÜ khi vŠ rÃt tiŒn-l®i. Hàng-häi phát-tri‹n kéo theo s¿ bành-trÜ§ng thÜÖng-måi. S¿ trao Ç°i hàng-hóa nâng cao kÏ-thuÆt ch‰-tåo phÄm-vÆt.

- Charles F. Keyes vi‰t trong sách "The Golden Peninsula" (New York, 1977) r¢ng ViŒt-Nam là nÖi phát-khªi nŠn væn-minh Hoà-Bình träi r¶ng kh¡p ñông-Nam-Á. Keyes Çã xác-ÇÎnh hai Çi‹m sau:

- Quá-trình væn-hóa th©i tiŠn-sº cûa toàn vùng ñông-Nam-Á thÜ©ng ÇÜ®c chia ra làm nh»ng giai-Çoån mà chÌ-danh tØng giai-Çoån lÃy tØ ÇÎa-danh các vÎ-trí khäo-c° tiêu-bi‹u nhÃt nhÜ Hòa-Bình, B¡c-SÖn, ñông-SÖn; tÃt cä ÇŠu n¢m trong B¡c-phÀn ViŒt-Nam (trang 182.)

- Th©i-Çåi ñÒ ñÒng xuÃt hiŒn vào khoäng 3,000 Ç‰n 2,500 næm TTL. ª ñông-Nam-Á, nghïa là khªi-s¿ s§m hÖn Trung-Hoa và ƒn-ñ¶. Bi‹u-tÜ®ng chính cûa nŠn væn-minh này là nh»ng TrÓng ñÒng tìm thÃy ª nhiŠu nÖi xa xæm nhÜ Sulawesi thu¶c Nam-DÜÖng quÀn-Çäo. Nh»ng trÓng ÇÒng nhÜ vÆy ÇŠu ÇÜ®c Çúc tåi vùng ÇÃt ñông-SÖn nhÕ hËp cûa ViŒt-Nam, tØ Çó trÓng ÇÜ®c phân-phÓi Çi kh¡p ñông-Nam-Á theo ÇÜ©ng häi-thÜÖng (trang 16.)

Hình 6 - TrÓng ñÒng ghi-dÃu kh¡p nÖi ª ñông-Nam-Á (TrÓng ñông-SÖn, ViŒn Khäo C° H†c, Hà N¶i 1987, trang 131.) LÜu-š vÎ-trí ñông-SÖn v§i Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa.(trong hai vòng tròn.)

2.2 - Bi‹n ñông TÜÖng-lai, Lãnh-häi thành lãnh-th°.

Xem xét qua các lš-thuy‰t nhÜ vÆy, nh»ng nhÆn xét sau Çây Çáng ÇÜ®c nêu ra:

-Bi‹n ñông và ViŒt-Nam không nh»ng chÌ có liên-hŒ trong th©i h»u-sº mà s¿ liên-hŒ mÆt-thi‰t còn phäi k‹ tØ thuª xa xÜa hÖn vào th©i tiŠn-sº.

-NÜ§c Bi‹n ñông khi lên khi xuÓng, tuy Çôi lúc làm giông-bão cuÒng-loån th°i trôi ngÜ©i vÆt, nhà cºa ra bi‹n nhÜng luôn luôn là cái nôi hiŠn dÎu, thai-nghén và Ãp-û væn-minh nông-nghiŒp và hàng-häi cûa dân ViŒt.

Hình 7- M¿c nÜ§c bi‹n lên xuÓng trong quá-khÙ. N‰u không có gì thay Ç°i, nÜ§c Bi‹n ñông s¡p b¡t ÇÀu khô cån trª låi.

-NÜ§c Bi‹n ñông Çã lên Ç‰n mÙc tÓi-Ça. Khoäng chØng ngàn næm trª låi Çây, nhiŠu nÖi tåi vùng châu-th° sông HÒng-Hà và Cºu-Long-giang tØng bÎ ngÆp nÜ§c. ñôi khi nÜ§c bi‹n có th‹ Çã dâng cao hÖn hiŒn th©i.

Trong m¶t vài th‰-k› t§i, m¿c nÜ§c có th‹ tæng giäm, nhÜng có tæng lên cÛng m¶t vài thÜ§c là cùng. Các vùng ÇÃt thÃp Çông dân-cÜ Çáng lo ngåi bÎ ngÆp løt nhiŠu nhÃt là khu châu-th° các cºa sông Mae Nam và thû-Çô V†ng-Các cûa Thái-Lan. Sau Çó, nÜ§c së phäi rút xuÓng.

Trong vòng dæm ba ngàn næm t§i, cä vÎnh B¡c-ViŒt và Thái-Lan së trª thành khô-cån, ngÜ©i ViŒt chúng ta không còn có dÎp theo mË lên núi n»a mà låi khªi-s¿ theo cha ti‰p-tøc ti‰n xuÓng Bi‹n ñông.

- ThŠm løc-ÇÎa chúng ta bäo-vŒ hôm nay së là lãnh-th° Ç‹ låi cho con cháu chúng ta sau này. Th©i-gian tuy có th‹ nói là xa, nhÜng cÛng cÀn tiên-liŒu bây gi©.

- Trong vòng dæm ba ngàn næm t§i, khi nÜ§c rút xuÓng 20m, eo bi‹n Malacca trª thành khô cån. Bi‹n ñông th¿c s¿ bi‰n thành m¶t cái bi‹n n¶i-ÇÎa. S¿ phÒn-thÎnh cûa các thÜÖng-cäng tåi Tân-gia-Ba và Mã-lai-Á chìm vào quá-khÙ. NÜ§c bi‹n së không còn thoát ra ƒn-Ç¶-DÜÖng. Bi‹n ñông chÌ còn thông ÇÜ®c v§i Thái-bình-DÜÖng qua eo bi‹n ñài-Loan và có lë mÃy rãnh nhÕ xuyên qua ngä Phi-luÆt-Tân mà thôi.

Tåi vÎnh Thái-Lan, häi-cäng V†ng-Các lùi dÀn vào ÇÃt liŠn, trª nên m¶t giang-cäng. Khmer giÓng nhÜ Ai-Lao së bi‰n thành m¶t quÓc-gia n¶i-ÇÎa. Thái-Lan chÌ còn khu phía Tây thông ra ÇÜ®c bi‹n Andaman và ƒn-Ç¶-DÜÖng. Các häi-cäng Häi-phòng, Sài-Gòn mÃt dÀn tÀm-mÙc quan-tr†ng. Tuy vÆy nh© n¢m cånh vùng bi‹n sâu, Cam-Ranh và các cäng miŠn Trung-ViŒt së còn ti‰p-tøc hoåt-Ç¶ng và phát-tri‹n månh. TÃt cä khu-v¿c n¶i-ÇÎa r¶ng l§n tØ Vân-Nam và Thái-Lan sang Ai-Lao, qua Khmer, t§i ViŒt-Nam chÌ còn trông cÆy vào s¿ thông-thÜÖng ra bi‹n qua các cºa ngõ này mà thôi.

Hình 8 - Hình-th‹ Bi‹n ñông n‰u nÜ§c rút xuÓng chØng 70m, lãnh-th° së r¶ng ra, nhiŠu häi-cäng ngày nay bi‰n mÃt. (trích bän-ÇÒ cûa National Geographic March 1971.)

ChÌ cÀn m¿c nÜ§c bi‹n rút xuÓng 50, 60m; vÎnh B¡c-ViŒt thành khô cån, vÎnh Thái-Lan thâu låi nhÜ m¶t cái hÒ n¶i-ÇÎa, và diŒn-tích lãnh-th° ViŒt-Nam tæng lên gÃp hai lÀn. PhÀn ÇÃt m§i do thiên-nhiên s¡p ban-phát này rÃt ph£ng-phiu, không núi non rØng rÆm. V§i s¿ cÀn-cù nhÅn-nåi cÓ-h»u cûa dân ta, hÀu h‰t ÇÃt nÜ§c ViŒt-Nam v§i vùng ÇÒng-b¢ng bao la së phì-nhiêu xanh tÓt kéo dài suÓt d†c tØ B¡c xuÓng Nam qua nhiŠu ngàn cây sÓ.

Tuy vÆy, khi diŒn-tích ÇÃt Çai gia-tæng, dân-sÓ toàn-th‹ nhân-loåi cÛng gia-tæng. Trong lúc diŒn-tích m¥t bi‹n suy-giäm, sÓ lÜ®ng häi-sän cÛng suy-giäm theo; nhiŠu Ç°i thay vŠ môi-trÜ©ng sinh-sÓng së xäy ra và nhÎp-Ç¶ tranh-chÃp lãnh-th° cùng häi-phÆn cÛng tæng theo cùng v§i m¿c nÜ§c rút... Nh»ng luÆt-lŒ Ç¥t ra hôm nay không còn phù-h®p trong lúc Çó. Vì thŠm løc-ÇÎa thoai-thoäi cûa mình, ngÜ©i ViŒt-Nam cÛng nên tiên-liŒu nh»ng gì xem ra l®i-ích hay tŒ- håi cho các th‰-hŒ mai sau.

SÙc ngÜ©i không tát cån Bi‹n ñông nhÜng thuÆn v® thuÆn chÒng hòa anh em, thÜÖng ÇÒng-bào, dân ViŒt hy-v†ng vÅn trÜ©ng-tÒn và ng¿-trÎ Bi‹n ñông. N‰u khoa khäo-c° Çúng, tiŠn-nhân ViŒt ta Çã tiŠn-ti‰n trong nhiŠu lãnh-v¿c, tØng vÅy vùng trên m¥t bi‹n mênh mông thì hÆu-nhân ViŒt së vÅn ti‰p-tøc v»ng ch¡c ti‰n bÜ§c trên con ÇÜ©ng Çó cho dù Bi‹n ñông có ngày khô-cån.

2.3 - BI‹n ñông, Ngã TÜ Th‰-gi§i.

Bi‹n ñông hay ñông-Häi là m¶t bán-n¶i-häi (semi-enclosed sea) n¢m vŠ phía ñông cûa ViŒt-Nam. CÛng có ngÜ©i g†i là Nam-Häi v§i š-nghiã r¢ng "bi‹n cûa ngÜ©i (ViŒt) Nam. Vì bi‹n này cÛng ª phía Nam cûa Trung-Hoa nên bän-ÇÒ quÓc-t‰ thÜ©ng ghi là South China Sea. Nói khác Çi, danh-tØ Anh-ng» này còn cho nh»ng nhà hàng-häi hi‹u r¢ng vÎ-trí nÜ§c Tàu n¢m ª phiá B¡c cûa "Bi‹n ñông" này.

Bi‹n ñông ÇÜ®c bao quanh t§i 90% bªi bi‹n các nÜ§c ViŒt-Nam, Kampuchea, Thái-Lan, Malaysia, Singapore, Indonesia, Brunei, Philippines, Taiwan và Trung-Hoa; trong Çó phÀn b© bi‹n dài nhÃt là cûa ViŒt-Nam (2,828 häi-lš.) ChÌ có 10% chu-vi cûa bi‹n này (perimeter= 8192 nautical miles) thông-thÜÖng ÇÜ®c ra các bi‹n Thái-bình-DÜÖng và ƒn-Ç¶-DÜÖng.

Theo tài-liŒu cûa væn-phòng International Hydrographic Bureau, diŒn-tích Bi‹n ñông vào khoäng 1,091,642 häi-lš vuông, bao gÒm cä hai vÎnh bi‹n khá l§n là vÎnh B¡c-ViŒt (46,961 häi-lš vuông) và vÎnh Thái-Lan (85,521 häi-lš vuông.) ChiŠu dài nhÃt t§i 1,901 häi-lš.

Hình 9 - M¶t vài con sÓ vŠ kích-thÜ§c cûa Bi‹n ñông. Theo tài-liŒu này, b© bi‹n ViŒt-Nam chi‰m t§i 35% chu-vi Bi‹n ñông.

Không có m¶t vùng bi‹n nào trên th‰-gi§i v§i diŒn-tích tÜÖng-ÇÜÖng mà låi có tÀm-mÙc quan-tr†ng vŠ phÜÖng-diŒn giao-thông nhÜ Bi‹n ñông. MuÓn tØ Thái-bình-DÜÖng sang ƒn-Ç¶-DÜÖng, tàu thuyŠn phäi chåy qua Çây. Bi‹n ñông n¢m ngay trên ngã tÜ ÇÜ©ng hàng-häi, tØ phía B¡c (Trung-Hoa, ñài-Loan, ñåi-Hàn, NhÆt-Bän) xuÓng Nam (Mã-Lai, Nam-DÜÖng, Úc-Châu) và tØ Tây (Âu-Châu, Phi-Châu, Trung-ñông, ƒn-ñ¶) sang ñông (Nam-DÜÖng, Phi-luÆt-Tân, ñåi-dÜÖng-Châu, MÏ-châu.)

Th©i xÜa cÛng nhÜ ngày nay, bao quanh Bi‹n ñông là nhiŠu thÜÖng-cäng quÓc-t‰ quan-tr†ng. TrÜ§c khi Trung-Hoa phát-tri‹n hàng-häi vào th‰-k› thÙ 5, häi-cäng sÀm-uÃt nhÃt cûa Bi‹n ñông n¢m trong vÎnh B¡c-ViŒt vùng Hòn-gay Häi-phòng mà các nhà hàng-häi quÓc-t‰ thÜ©ng g†i là Cattigara (phiên-âm cûa các tên th©i c° nhÜ KÈ Ch®- Kesho hay Cºa Gay.)

HÖn m¶t th‰-k› sau Tây-lÎch, Ptolemy vë bän-ÇÒ th‰-gi§i có ghi hình-änh "bán-Çäo Vàng" Mã-lai/ ñông-DÜÖng và Bi‹n ñông. Häi-cäng tÆn cùng vŠ phía ñông có ÇÜ©ng hàng-häi giao-thÜÖng là thu¶c Giao-ChÌ, ÇÜ®c ghi rõ rŒt là Kattigara (toå-Ç¶ 177 Ç¶ ñông kinh-tuy‰n, 8 Ç¶ 30' Nam vï-tuy‰n v§i kinh-tuy‰n gÓc qua quÀn-Çäo Canary.) (Sách Researches on Ptolemy's Geography of Eastern Asia, Colonel G.E. Gerini, M.R.A.S., London 1909.)

Hình 10- Bi‹n ñông v§i häi cäng chính Kattigara theo bän-ÇÒ Ptolemy.

Ngay trong th©i-kÿ bÎ Tàu Çô-h¶, ngÜ©i ViŒt vÅn ti‰p-tøc n¡m gi» Ç¶c-quyŠn ÇÜ©ng bi‹n vùng Hoa-Nam và Bi‹n ñông nhÜ Çã tØng n¡m gi» tØ hàng ngàn næm trÜ§c Çó. Hàng-hóa xuÃt nhÆp ñông-Á ÇŠu qua cºa khÄu Giao-chÌ, bên chính-quÓc Trung-Hoa lúc Çó không có m¶t häi-cäng nào quan-tr†ng. Các Çoàn thÜÖng-nhân và ngoåi-giao phÜÖng Tây sang Á-ñông ÇŠu ngØng låi b‰n cuÓi cùng là "Cattigara" ª xÙ ta.

Ngày nay, Trung-C¶ng thÜ©ng tuyên-bÓ ngÜ©i Tàu là giÓng dân ÇÀu tiên khám-phá Bi‹n ñông, khám-phá Hoàng-Sa. S¿ kiŒn này chÌ có nh»ng ngÜ©i nào thi‰u kém hi‹u-bi‰t m§i tin-tÜªng mà thôi. TrÜ§c khi ngÜ©i Tàu lÆp-quÓc (chÌ chØng 3 thiên-k› trÜ§c Tây-lÎch) nhiŠu ngàn næm, th°-dân vùng ñông-Nam-Á Çã Çi Çi, låi låi thÜ©ng-xuyên trên Bi‹n ñông, di-chuy‹n qua ñài-Loan, NhÆt-Bän và Çi ra cä các Çäo ngoài Thái-bình-DÜÖng.

ñÜ©ng bi‹n th©i c° nh¶n-nhÎp Ç‰n Ç¶ các dân-t¶c cä m¶t vùng r¶ng l§n có nhiŠu sinh-hoåt, ki‰n-thÙc, væn-hóa tÜÖng-t¿. Qua ÇÜ©ng hàng-häi, ngôn-ng» các dân-t¶c änh-hÜªng lÅn nhau. Ngày nay bao quanh Bi‹n ñông, ngÜ©i ta thÃy các ngôn-ng» h‡n-h®p gi»a hai h† Nam-Á và Nam-ñäo mà nhà ng»-h†c Wilhelm Schmidt ÇŠ-nghÎ góp chung låi và g†i là các ti‰ng Nam-phÜÖng (Austric.)

Hình 11- ñÎa-bàn các ngôn-ng» Nam-Çäo hay Mã-lai ña-Çäo.

TrÜ©ng-h®p ti‰ng ViŒt-Nam là m¶t thí-dø vŠ s¿ pha tr¶n Çó. Ngôn-ng» ta ÇÜ®c m¶t sÓ h†c-giä x‰p vào gia-Çình ViŒt-MÜ©ng, tÙc m¶t chi cûa ti‹u-h† Môn-Khmer, m¶t sÓ khác x‰p vào chi Nam-Thái. Dù Môn-Khmer hay Nam-Thái, ViŒt-ng» ÇÙng vŠ vÎ-trí ÇÎa-dÜ, thu¶c h† Nam-Á. Tuy vÆy låi có rÃt nhiŠu b¢ng-chÙng hi‹n-nhiên vŠ s¿ liên-hŒ ch¥t chë gi»a ti‰ng ViŒt và các thÙ ti‰ng Nam-ñäo. ñÎa bàn các ti‰ng Nam-ñäo này träi dài hÖn nºa vòng trái ÇÃt, tØ Çäo Madagascar, gÀn Phi-châu Ç‰n Çäo Easter, gÀn Nam-MÏ.

ñ¥c-Çi‹m cûa h† ngôn-ng» này là s¿ phân-tán ti‰ng nói nh© vào ÇÜ©ng bi‹n mà trung-tâm khªi Çi tØ khu-v¿c chung quanh Bi‹n ñông, khác h£n các h† ngôn-ng» khác truyŠn Çi b¢ng ÇÜ©ng b¶.

Hình 12- nh-hÜªng væn-hóa hàng-häi cûa ngÜ©i ViŒt (Yueh) th©i c° ª ñông-Á. ñÜ©ng bi‹n Çi NhÆt-Bän, bu¶c h† Çi ngang ñài-Loan và ÇÜ©ng Çi Nam-DÜÖng bu¶c h† qua Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa. (Theo tài-liŒu: A History of China, Wolfram Eberhard, 1977: 6-7.)

Trong khi nÜ§c Trung-Hoa thành-hình ª bình-nguyên sông Hoàng-Hà và còn xa lå v§i bi‹n, dân ViŒt Çã sinh sÓng tåi vùng duyên-häi phía ñông và ñông-Nam châu Á. ñ¥c-biŒt dân-cÜ nŠn væn-minh Hòa-Bình (B¡c-ViŒt) rÃt giÕi hàng-häi, Çã mang væn-minh Çi reo r¡c kh¡p vùng Bi‹n ñông, xuÓng tÆn Nam-DÜÖng và các quÀn-Çäo phía Nam. Sº Tàu cÛng ghi chép nh»ng chi-ti‰t xa gÀn liên-hŒ Ç‰n nh»ng ÇÜ©ng hàng-häi nhÜ vÆy. Còn riêng ngÜ©i Tàu, h† chÌ m§i bành-trÜ§ng xuÓng Hoa-Nam vài th‰-k› trÜ§c Tây-lÎch mà thôi.

HiŒn nay, nh© n¢m trong vùng ÇÎa-th‰ Ç¥c-biŒt phát-tri‹n hàng-häi nhÜ vÆy, các quÓc-gia láng giŠng v§i ta nhÜ Mã-Lai, Tân-gia-Ba Çang trª nên nh»ng nÜ§c giàu có nhÃt nhì th‰-gi§i. ViŒt-Nam tuy chÆm hÖn h† nhÜng vÅn có cÖ-h¶i ti‰n lên.

N‰u lÃy gi»a Bi‹n ñông làm trung-tâm nhìn ra th‰-gi§i:

-Trong vòng bán-kính 1500 häi-lš, ta thÃy các thành-phÓ häi-cäng quan-tr†ng nhÜ Bangkok, Rangoon, Calcutta, Singapore, Djakarta, Manila, Taipei, Hongkong, Shanghai, Nagasaki.

-Trong vòng bán-kính 2500 häi-lš, ta thÃy các thành-phÓ häi-cäng Madras, Colombo, Bombay, Bali, Darwin, Guam, Tokyo, Yokohama, Seoul, Beijing...

Nhìn kÏ vòng tròn 2500 häi-lš này, ta thÃy nó bao trùm hÀu h‰t lãnh-th° các nÜ§c l§n có dân-cÜ vào hàng Çông nhÃt trên th‰-gi§i nhÜ Trung-Hoa, ƒn-ñ¶, Nam-DÜÖng, NhÆt-Bän. S¿ cÆn kŠ cûa Bi‹n ñông v§i gÀn nºa phÀn nhân-loåi trong vòng tròn tÜÖng-ÇÓi hËp 2500 häi-lš là Üu-Çi‹m hàng ÇÀu mà ngÜ©i ta không th‹ tìm thÃy ª bÃt cÙ m¶t vùng bi‹n nào khác trên th‰-gi§i.

Trong các th‰-k› vØa qua, nh»ng häi-cäng ViŒt-Nam nhÜ Cam-Ranh, Sài-Gòn, Häi-Phòng..., vì hoåt-Ç¶ng suy-giäm nên thÜ©ng ÇÜ®c x‰p vào hång nh»ng häi-cäng kém quan-tr†ng; ÇÙng sau các cäng San Francisco, New York, Yokohama, Hongkong, Sidney, Singapore... BÜ§c sang th‰-k› t§i, khi nh»ng vùng hÆu-cäng nÜ§c ta giàu có thêm, kÏ-nghŒ phát-tri‹n và tÀm khai-thác tài-nguyên cûa Bi‹n ñông Çåt Ç‰n Çúng mÙc, thÙ hång quan-tr†ng cûa Cam-Ranh cÛng nhÜ cûa các cäng ViŒt-Nam khác së thay Ç°i h£n.

Hình 13- VÎ-trí Bi‹n ñông và th‰-gi§i. Vòng tròn có tâm ª Bi‹n ñông và bán kính 2500 hl bao trùm gÀn nºa phÀn nhân-loåi .

3 - Häi-sinh-vÆt Bi‹n ñông.

ñ¶ng-vÆt chính ngoài Bi‹n ñông là các loài chim, rùa, tôm cá.

3.1 - Chim chóc.

ñÓi v§i ngÜ©i Çi bi‹n, häi-âu là loài chim mà h† thÜ©ng g¥p nhÃt khi häi-hành.

Các Çäo là nh»ng nÖi Än-trú cûa các loài chim bi‹n, nhÃt là chim häi-âu. Chim bay ra bi‹n ki‰m æn rÒi trª vŠ Çäo, chúng ÇÈ ngay trên ÇÃt, không cÀn làm t°. TrÙng cûa chúng to hÖn trÙng gà, vÕ mÕng mÀu tr¡ng Çi‹m nhiŠu ÇÓm Çen. Häi-âu cûa Bi‹n ñông (h† Laridea) không l§n l¡m, ít con nào säi cánh (wing-span) t§i 80cm. NgÜ©i ViŒt chúng ta thÜ©ng g†i chung các chim bi‹n Çû m†i loåi là "häi-âu". ThÆt ra, theo khoa-h†c, häi-âu có nhiŠu loåi khác nhau.

Nh»ng chim Bi‹n ñông không phäi cùng h† v§i loài häi-âu to l§n Albatros (h† Diomedeidae.) Vì chúng có Çôi phÀn tÜÖng-cÆn, nên nhân-tiŒn Çây chúng tôi xin k‹ vài tính-chÃt cûa loài häi-âu Albatros nhÜ sau:

-Là loài chim có cánh säi ra rÃt dài. Wandering Albatros Ço ÇÜ®c 12 feet (3.65 m) tØ ÇÀu cánh này t§i ÇÀu cánh kia. Chúng là loài chim l§n nhÃt khi bay. Dång bay lÜ®n cûa chim rÃt nhË nhàng ÇËp m¡t, chim bay xa nhiŠu ngàn häi-lš và sÓng lâu hÖn hÀu h‰t các loài chim khác. M¶t häi-âu ÇÜ®c Çánh dÃu næm 1860, Çã sÓng qua nhiŠu thÆp-niên cho Ç‰n khi bÎ ngÅu-nhiên gi‰t ch‰t vào næm 1894 tåi Çäo Faero Island (b¡c Tô-cách-Lan.)

Hình 14- BŠ säi cánh cûa Häi-Âu Albatros, so sánh v§i ngÜ©i cao 6ft và chim hummingbird loåi nhÕ.

Nh© cánh dài và hËp bŠ ngang, chim rÃt giÕi liŒng qua liŒng låi nhÜng vì ÇÆp cánh m¶t cách khó khæn nên albatros thích sinh sÓng trong nh»ng vùng bi‹n có gió månh.

-Là loài chim di-Çi‹u sinh sÓng trên Çåi-dÜÖng vùng Nam-bán-cÀu, bay theo gió mùa vòng quanh th‰-gi§i. Chim Albatros không có nhiŠu l¡m ª B¡c-bán-cÀu và ngÜ©i Âu-châu chÌ m§i bi‰t loài häi-âu này vào nh»ng th‰-k› gÀn Çây khi h† khªi s¿ dÜÖng buÒm vŠ Nam, Çi thám-hi‹m.

-Là bån thân-thi‰t cûa ngÜ©i Çi bi‹n, häi-âu Çôi khi liŒng cánh bay theo tàu nhiŠu ngày liên-ti‰p. Thûy-thû kiêng-c» viŒc gi‰t häi-âu, tác-phÄm væn-h†c n°i-ti‰ng nhÃt Çã bi-hùng-hóa niŠm mê-tín này là "The Rime of the Ancient Mariner" cûa thi-hào Anh-cát-L®i, ông Samuel Taylor Coleridge (1772-1834.)

VŠ các loåi chim Bi‹n ñông, chúng ÇÜ®c chia làm ba h†: Laridés, Stéganopodés và Zosterops. Theo Jean de Lacour và Jabouillé, ngÜ©i ViŒt-Nam thÜ©ng g†i chim thu¶c h† Zosterops là "Chim Sâu NghŒ". Hai ông thÃy chúng trên Çäo Phú-Lâm. (Oiseaux des Iles Paracels trong Mémoire No.3 du Service Océanographique de l'Indochine, Saigon, 1930.)

Hình 15- M¶t loài chim thu¶c h† Zosterops.

Chim Laridea sinh sÓng suÓt Ç©i ngoài bi‹n, chúng chÌ dành m¶t phÀn nhÕ cu¶c Ç©i trên häi-Çäo. Theo s¿ ti‰n-hóa chân chim bi‰n-Ç°i, có màng Ç‹ bÖi l¥n trong nÜ§c. ñÜ©ng th¿c-quän cûa chim có cÖ-phÆn Ç¥c-biŒt Ç‹ loåi b§t chÃt muÓi hiŒn-h»u quá nhiŠu trong nÜ§c bi‹n. Chim rÃt nhanh nhËn ngoài bi‹n cä, trên không lÅn dÜ§i nÜ§c; nhÜng di-chuy‹n chÆm chåp trên b©. Chúng không bi‰t leo cây, thÜ©ng ÇÆu trên bãi, ÇÈ trÙng trên cát và không làm t°. ñ©i các häi-âu khá dài, chúng có th‹ sÓng t§i 36 tu°i hay lâu hÖn n»a.

Chim bi‹n có thÙc æn thÜ©ng ngày là häi-sän nên phân chÙa nhiŠu acid phosphoric. ChÃt này tác-døng lên chÃt vôi là bi‰n-chÃt cûa xác thân san-hô sau khi ch‰t, tåo thành phosphate, song-hành v§i s¿ bay hÖi cûa khí CO2. ChÃt phosphate này là m¶t thÙ phân-bón giúp cây cÓi có cÖ-h¶i phát-tri‹n nhanh chóng.

Hình 16 - Chim häi-âu thu¶c h† Laridés.

3.2- Rùa và sinh-vÆt trên Çäo Ngoài bi‹n Çông.

Bên cånh chim bi‹n, Ç¶ng-vÆt Çáng k‹ Ç‰n là rùa bi‹n.

Rùa bi‹n sinh sän trong vùng nhiŒt-Ç§i. Rùa ÇÈ trÙng vùi trong cát. TrÙng rùa cÀn nhiŒt-Ç¶ cao m§i nª ÇÜ®c. ñÓi v§i ngÜ©i Trung-Hoa th©i c° sÓng nÖi vùng ôn-Ç§i thì nh»ng con rùa to l§n xuÃt-xÙ tØ vùng Bi‹n ñông xem ra rÃt lå lùng v§i h†. Sº Tàu ghi-nhÆn chÙng-c§ Çó.

"Câu truyŒn "cÓng rùa thÀn" ÇÜ®c chép trong sách CÜÖng-Møc TiŠn-Biên cûa Kim-Lš-TÜ©ng và sách Thông-Chí cûa TrÎnh-TiŠu, theo Çó Ç©i vua ñÜ©ng-Nghiêu bên Tàu (2357-2258 tr T.C.), h† ViŒt-ThÜ©ng có Ç‰n chÀu và cÓng con rùa thÀn, sÓng t§i cä ngàn næm, lÜng có mang ch» vi‰t ghi viŒc tØ khi tr©i ÇÃt m§i mª mang. Vua Nghiêu sai ngÜ©i chép låi g†i là lÎch rùa." (LÎch-sº dân-t¶c ViŒt-Nam, quy‹n 1, Phåm-cao-DÜÖng, 1987, trang 40.)

M¶t loåi rùa bi‹n có giá-trÎ thÜÖng-måi Çáng k‹ là ÇÒi-mÒi. NhiŠu sän-phÄm rÃt mÏ-thuÆt làm b¢ng mai ÇÒi-mÒi bán ÇÜ®c giá cao trong cä hai thÎ-trÜ©ng quÓc-n¶i và quÓc-ngoåi. Khi Ç‹ l§n h‰t c«, m‡i con có th‹ cho t§i 3.6Kg ÇÒi-mÒi.

NgÜ©i dân duyên-häi, k‹ cä ngoåi-nhân xâm-nhÆp bÃt h®p-pháp, Çã khai-thác bØa bãi khi‰n cho giÓng ÇÒi mÒi Çang suy-giäm rõ rŒt và có cÖ tuyŒt-chûng.

Hình 17 - Mai ÇÒi-mÒi rÃt ÇËp, có giá-trÎ thÜÖng-måi.

Rùa bi‹n khác v§i rùa sÓng trên cån ª vài Çi‹m nhÜ 4 chân bi‰n thành vây Ç‹ bÖi. Rùa bi‹n bÖi lË làng và vì s¿ ti‰n-hóa, vây dài thêm không còn thu g†n låi ÇÜ®c trong mai nhÜ rùa ÇÃt. Rùa bi‹n có th‹ l§n tÓi-Ça t§i 6 feet (1.85m), sÓng lâu hàng træm næm. ñÒi-mÒi nhÕ hÖn, mai r¶ng chØng 80 cm gÒm nhiŠu mi‰ng vÄy x‰p nhÜ mái ngói. VÄy ÇÒi-mÒi có vân mÀu nâu óng ánh rÃt ÇËp, dùng làm quåt, gÜÖng, lÜ®c, bìa sách... thÆt ÇËp m¡t. ñÒi-mÒi sÓng nhiŠu trong vÎnh Thái-Lan, nhÃt là vùng Phú-QuÓc.

Rùa bi‹n n¢m trong danh-sách các loài sinh-vÆt cÀn ÇÜ®c bäo-tÒn cûa t°-chÙc Liên-hiŒp-quÓc.

Hình 18- Vít cÛng nhÜ các loåi rùa bi‹n khác ÇÈ trÙng trên bãi cát. ñÈ trÙng xong, con rùa này Çang trª ra bi‹n.

Ngoài ÇÒi mÒi còn m¶t loài rùa bi‹n mà ngÜ©i ta g†i là con Vít. Ban Çêm vít tØ bi‹n bò lên bãi ÇÈ trÙng. TrÙng vít l§n nhÜ trÙng vÎt, có th‹ æn ÇÜ®c. MuÓn b¡t Vít hay lÃy trÙng, ngÜ©i ta cÙ Çi theo nh»ng v‰t chân cûa nó nhÜ hai vŒt bánh xe tæng kéo dài trên cát. Vít bÎ lÆt ngºa thÜ©ng không t¿ lÆt låi ÇÜ®c. ThÎt vít cÛng æn ÇÜ®c, låi có th‹ sÈ ra làm khô. Chúng ÇÈ trÙng vùi dÜ§i cát. Nh© cát nóng, trÙng nª ra vít con chåy tÙ tán ra bi‹n. Trên ÇÜ©ng chåy ra bi‹n nhÜ vÆy, vô-sÓ vít sÖ-sanh bÎ chim æn thÎt nhÜng vÅn còn nhiŠu con sÓng sót nhäy ÇÜ®c xuÓng nÜ§c.

CÛng có chu¶t trên các Çäo, loåi to b¢ng chu¶t cÓng. NgÜ©i Çi bi‹n cho bi‰t ª Çäo nào cÛng có mu‡i.

Theo các nhà ñÎa-chÃt-h†c nhÜ Linh-møc La Fontaine mà nhiŠu tài-liŒu cûa ông ÇÜ®c tra-cÙu và trích-dÅn trong sách này, thì thú-vÆt sÓng trên các Çäo cûa Bi‹n ñông ÇŠu là các loài Çã g¥p trên ÇÃt liŠn. Ông R. Bournet (1937) Çã tìm thÃy r¡n mÓi Emoia Atrocostatum tåi Hoàng-Sa, loài này sÓng ª kh¡p nÖi tØ bán-Çäo Mã-Lai qua Phi-luÆt-Tân và ñåi-dÜÖng-Châu .

3.3- Häi-sinh-vÆt ngoài bi‹n.

M¶t sÓ l§n các thûy-t¶c thông-thÜ©ng mà ta thÃy ª b© bi‹n ViŒt-Nam cÛng sinh-sÓng ngoài Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa nhÜ cá thu, cá nhám, cá hÒng, cá mú, lÜÖn b‹, cá ÇuÓi, cá m¿c, ÇÒn Ç¶t, tôm cua, sò Óc...

Bi‹n ñông có nhiŠu loåi cá Çáng k‹ là nh»ng mÓi l®i l§n vŠ kinh-t‰. Chúng tôi xin trình bày vŠ các loài cá cûa ngÜ-nghiŒp trong phÀn tài-nguyên häi-sän, ª Çây chúng tôi xin nói vài ÇiŠu vŠ nh»ng häi-sinh-vÆt l§n nhÜ cá voi, cá heo.

- Chúng ta thÜ©ng hay g†i cá voi, cá kình, cá heo nhÜng trong sinh-vÆt-h†c, chúng không phäi loài "Cá" mà ÇÜ®c x‰p hång cùng v§i con ngÜ©i trong loài "h»u-nhÛ" (Mammalia) máu nóng, thª b¢ng ph°i, ÇÈ con nhÕ (không ÇÈ ra trÙng.) Cá voi th¿c-s¿ (true whale) không có ræng cÙng mà chÌ có nh»ng màng lÜ§i b¢ng søn mŠm x‰p kín nhÜ cái lÜ®c. Chúng sÓng b¢ng các phiêu-sinh-vÆt (plankton) là nh»ng sinh-vÆt nhÕ li-ti sÓng trôi n°i trong nÜ§c.

- ViŒn Nghiên-cÙu ñông-Tây tåi Hawai cho bi‰t ª ñông-Nam-Á có t§i 11 loài cá voi ÇÜ®c x‰p thÙ-t¿ nhìn thÃy sinh-sÓng nhiŠu ít nhÜ sau: Bryde's whale, Sperm whale, Sei whale, Fin whale, Blue whale, Minke whale, Goosebeaked whale, Humpback whale, Beaked whale, Black right whale, Pygmy sperm whale.

- Riêng ª khu trung-ÜÖng cûa bi‹n ñông, nh»ng cá voi mà ngÜ©i ta thÜ©ng thÃy nhÃt là loåi cá voi có vi (fin whale), tên khoa-h†c là Balaenoptera Physalus. Cá voi này có th‹ dài t§i 70 hay 80ft, mÀu xám trên lÜng tr¡ng ª bøng, mang thai trong 10 tháng. Cá voi lÜng gù (humpback) Megaptera Novaeangliae là loåi cá voi thÜ©ng thÃy sau loåi trên. Cá này dài Ç‰n 50 ft, tÜÖng ÇÓi ng¡n nhÜng to ngang.

- NgÜ©i ViŒt lúc xÜa cÛng sæn cá voi nhÜ m†i giÓng dân Á-ñông khác. Dân duyên-häi nÜ§c ta chÌ m§i th© cá voi cách nay không lâu khi Nam-ti‰n, ti‰p-xúc nhiŠu v§i ngÜ©i Chiêm-Thành.

Hình 19 - Cá voi lÜng gù, m¶t loài có th‹ s¡p bÎ tuyŒt-chûng

Nh»ng loài cá l§n nhÃt nhÜ cá voi xanh (dài t§i 100ft) chÌ thÌnh-thoäng m§i xuÃt-hiŒn ª vùng bi‹n phía Nam gÀn Nam-DÜÖng. Hàng næm, m¶t vài con bÎ sæn và bÎ b¡n ch‰t khi chúng di-chuy‹n tØng Çàn theo mùa. M¶t loài cá voi khác cÛng xuÃt hiŒn quanh vùng Çáy bi‹n nông Sunda nhÜ Sperm whale (Physeter catadon), Sei whale (Balaenoptera borealis.)

- Ngoài cá voi, Bi‹n ñông cÛng là nÖi sinh sÓng cûa loåi cá heo (Delphinadae.) Trong sinh-vÆt-h†c, ngÜ©i ta cho r¢ng cá voi và cá heo có nhiŠu Çi‹m tÜÖng-t¿; trØ ra cá heo có hàm ræng, chúng sinh sÓng b¢ng các loåi cá và cá m¿c. Cá heo vùng bi‹n nÜ§c ta có vài Çi‹m hÖi khác biŒt nên thÜ©ng ÇÜ®c g†i là cá heo South China Sea hay Malacca Dolphin. Chúng Çi tØng bày, thân dài trong khoäng tØ 1.5m t§i 2m, bÖi rÃt nhanh và thích Çùa d«n khi chåy qua chåy låi trÜ§c mÛi tàu nh»ng khi ÇËp tr©i.

Hình 20 - Cá heo cûa Bi‹n ñông cÛng cÀn ÇÜ®c bäo-vŒ.

Ÿ ViŒt-Nam không thÃy ngÜ©i ta nuôi dÆy cá heo nhÜng ª Thái-Lan, Mã-lai-Á và vÎnh Bengal, cá heo rÃt h»u-ích vì giúp ngÜ-dân lùa cá vào lÜ§i.

3.4- Bi‹n ñông và Môi-trÜ©ng sinh-vÆt-H†c ViŒt-Nam.

NhÜ Çã trình-bày ª trên vŠ môi-trÜ©ng th¿c-vÆt, Bi‹n ñông hoàn-toàn có tính-chÃt ViŒt-Nam. Nh»ng cu¶c khäo-cÙu vŠ phÜÖng-diŒn sinh-vÆt-h†c låi còn cho bi‰t thêm r¢ng Bi‹n ñông cÛng có môi-trÜ©ng sinh-sÓng gÀn v§i ViŒt-Nam hÖn là gÀn Trung-Hoa hay Phi-LuÆt-Tân.

3.4.1 - Vùng môi-sinh Á-ñông.

Theo khoa Sinh-vÆt ñÎa-lš-h†c, th‰-gi§i ÇÜ®c chia làm 6 vùng môi-sinh (biogeographical zones); B¡c-MÏ, Nam-MÏ, B¡c Á Âu, Phi-Châu, ñông-PhÜÖng và Úc-châu.

Hình 21- Sáu vùng môi-sinh trong khoa Sinh-vÆt ñÎa-lš-h†c. Bi‹n ñông và ViŒt-Nam cùng n¢m trong vùng Oriental Region.

Khu-v¿c phía nam dÅy núi Hi-mã-låp-SÖn bao gÒm ƒn-ñ¶ và ñông-Nam-Á ÇÜ®c Ç¥t tên là Vùng ñông-PhÜÖng (Oriental Region.) Vùng này không l§n l¡m nhÜng là khu-v¿c mà môi-trÜ©ng sinh-vÆt phong-phú nhÃt trên trái ÇÃt, trong Çó có ViŒt-Nam cÛng nhÜ Bi‹n ñông.

Trong khi Çó, hÀu h‰t lãnh th° Trung-Hoa n¢m trong khu-v¿c mà khoa sinh-vÆt-h†c g†i là Palearctic. Vùng này tuy r¶ng l§n nhÃt, bao-trùm h‰t cä B¡c-Á, toàn-th‹ Âu-châu và Tây-B¡c Phi-châu nhÜng låi ít có nh»ng loài sinh-vÆt Ç¥c-thù.

Cæn-cÙ theo gi§i-tuy‰n Himalaya - ñông-Nam-Á, Bi‹n ñông không có nhiŠu liên-hŒ vŠ sinh-vÆt v§i Trung-Hoa.

3.4.2 - ñÜ©ng Wallace - Huxley.

Môi-sinh Bi‹n ñông cÛng xa lå v§i Phi-luÆt-Tân, miŠn Çông Nam-DÜÖng và Úc-Châu. Ranh-gi§i chia c¡t môi-sinh này thÜ©ng ÇÜ®c g†i là ÇÜ©ng Wallace-Huxley.

NÜ§c ViŒt-Nam n¢m trong khu-v¿c mà các nhà sinh-vÆt g†i là Wallacea, Ç¥t theo tên cûa Alfred Russel Wallace. Wallacea là vùng ÇÃt sinh-sÓng cûa các Ç¶ng-vÆt Á-Çông. Không nh»ng Trung-Hoa n¢m ngoài vùng môi-sinh Á-Çông nhÜ Çã nói ª trên, Phi-luÆt-Tân cÛng không ª trong vùng này.

Nhà thiên-nhiên-h†c ngÜ©i Anh này nhÆn ra r¢ng ª Çäo Bali có t§i 94% loài bò-sát và 87% loài chim nguÒn gÓc Á-ñông, nhÜng ª Lombok là Çäo k‰ cÆn hÜ§ng Çông cûa Bali, thì các t›-lŒ trên søt giäm xuÓng còn 85% và 72.5%. NhiŠu loài h»u-nhÛ tØ Á-ñông sang sinh-sÓng ª Java, chúng t§i ÇÜ®c Bali nhÜng không thÃy tÒn-tåi xa hÖn vŠ hÜ§ng ñông nhÜ Lombok, Celebe.

Ti‰p theo Wallace, m¶t nhà sinh-vÆt-h†c ngÜ©i Anh n»a là Huxley nghiên-cÙu thêm và thÃy r¢ng tình-trång sinh-vÆt ª Phi-luÆt-Tân (trØ Çäo Palawan) cÛng giÓng nhÜ ª Lombok và Celebe, nghïa là khác-biŒt v§i ViŒt-Nam. Bên b© phía Tây cûa ÇÜ©ng này sinh-vÆt mang ÇÆm nh»ng nét Á-ñông Çáng k‹ (overwhelmingly Oriental fauna.) Càng Çi xa vŠ phía ñông cûa ÇÜ©ng Wallace-Huxley, änh hÜªng môi-trÜ©ng sinh-vÆt Úc-châu (Australian fauna) càng nhiŠu hÖn; cho t§i ÇÜ©ng Weber thì bách-phân sinh-vÆt Á-Çông chÌ còn låi là 50%.

Hình 22- VŠ môi-sinh, Bi‹n ñông thu¶c vŠ ViŒt-Nam: ñÜ©ng Wallace/Huxley c¡t Phi-luÆt-Tân ra khÕi Bi‹n ñông.

Tóm låi, các lš-lë trên chÙng-minh rõ ràng Bi‹n ñông thu¶c ViŒt-Nam vŠ phÜÖng-diŒn Sinh-vÆt ñÎa-lš-h†c.

3.5 - Bäo-vŒ môi-trÜ©ng thiên-nhiên.

Con ngÜ©i càng ngày càng chi‰m Çóng thêm nhiŠu häi-Çäo. Nh»ng nÖi xÜa kia chim chóc, rùa vít... thÜ©ng làm t° m¶t cách t¿-do thì nay không còn n»a. Ch£ng nh»ng ngÜ©i Çã chi‰m ÇÃt cûa vÆt, con ngÜ©i låi còn tàn-sát các sinh-vÆt khác không ti‰c tay. Trên Bi‹n ñông sÓ lÜ®ng sinh-vÆt Çang suy-giäm nhiŠu, Ç¥c-biŒt là nh»ng loài rùa bi‹n, nhÜ vít, ÇÒi mÒi, nhÜ cá voi, cá heo ... N‰u không ÇÜ®c bäo-tÒn, chúng có th‹ bÎ tuyŒt-chûng. Nh»ng cÖ-quan bäo-vŒ thiên-nhiên Çã kêu g†i các quÓc-gia duyên-häi lÜu-tâm tham-gia nh»ng chÜÖng-trình cûa h†.

Theo Çà ti‰n-b¶ chung cûa nhân-loåi, các nÜ§c ñông-Nam-Á cÛng b¡t ÇÀu khªi-s¿ nh»ng chÜÖng-trình bäo-vŒ môi-sinh quan-tr†ng tØ hÖn m¶t thÆp-niên qua. DÅn ÇÀu nh»ng công-tác ngoài Bi‹n ñông là Nam-DÜÖng. Nh© nŠn kinh-t‰ phát-tri‹n månh, tiŠn båc dÒi dào, các chính-phû Mã-lai-Á và Tân-gia-Ba cÛng Çang hæng-hái tham-gia và Çã chi-phí nh»ng khoän tiŠn l§n vŠ chÓng ô-nhiÍm, bäo-vŒ môi-sinh.

Nh»ng häi-sinh-vÆt nhÜ rùa bi‹n, cá heo, cá voi... ÇÜ®c ghi trong danh-sách nh»ng sinh-vÆt cÀn bäo-vŒ. CÖ-quan International Whaling Commission (IWC) thu¶c Liên-hiŒp-quÓc, Ç¥c-trách viŒc này Çã thông-báo nguy-cÖ tuyŒt-chûng cûa các loài cá voi, cÃm sæn-b¡n cá voi lÜng gù (Humpback whale, Megaptera novaeangliae) vào næm 1966, cá voi xanh (Blue Whale, Balaenoptera musculus) næm 1967 và cá voi có vi (Fin whale, Balaenoptera physalus) vào næm 1975.

Hình 23- Cá voi xanh, dài t§i 100ft, là loài Ç¶ng-vÆt l§n nhÃt cûa ÇÎa-cÀu. M¶t sÓ di-chuy‹n theo mùa trong vùng bi‹n ñNÁ. SÓ lÜ®ng Çang suy-giäm rõ rŒt.

Trong khi ÇÄy månh sän-lÜ®ng ngÜ-nghiŒp, hÀu h‰t các quÓc-gia duyên-häi Çã có k‰-hoåch khuy‰n-cáo nh»ng ngÜ-dân tránh sát-håi các loài häi-vÆt nào cÀn-thi‰t ÇÜ®c bäo-tÒn Ç‹ chúng ti‰p-tøc sinh-sän.

TrÜ©ng-h®p ViŒt-Nam, š-thÙc vŠ viŒc bäo-vŒ môi-sinh rÃt thÃp, Ç¥c-biŒt vŠ môi-sinh ngoài bi‹n có lë còn xa lå v§i phÀn Çông dân ta. Chính-quyŠn nào cÛng cÀn lÜu-tâm Ç‰n công-tác này, s¿ giáo-døc phäi khªi-s¿ ngay tØ h†c-ÇÜ©ng ra Ç‰n Çåi-chúng.

Trong sÓ lÜ®ng l§n quân-nhân trú-phòng trên các häi-Çäo, không ch¡c có bao nhiêu cá-nhân š-thÙc Ç‰n môi-trÜ©ng sinh-sÓng chung quanh. M¶t khi nÜ§c bi‹n bÎ ô-nhiÍm, ánh-sáng không còn chi‰u xuÓng ÇÜ®c sâu, nÜ§c bi‹n Çøc ngÀu thì san-hô ch‰t và s¿ tÒn-tåi cûa häi-Çäo lŒ-thu¶c vào Çó. NgÜ©i quân-nhân cÛng nhÜ thÜ©ng-dân phäi š-thÙc ÇÜ®c s¿ sinh-tÒn cûa con ngÜ©i liên-hŒ ra sao v§i san-hô, v§i bi‹n, v§i häi-sinh-vÆt... ñ©i sÓng vÓn là s¿ c¶ng-sinh gi»a muôn loài, së thay Ç°i theo chiŠu-hÜ§ng tÓt ÇËp hÖn.

4 - Khí-tÜ®ng Bi‹n Çông.

Khí-tÜ®ng Bi‹n ñông khác v§i khí-tÜ®ng trong løc-ÇÎa.

4.1- tình-trång khí-tÜ®ng t°ng-quát.

Nói chung Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa nh© n¢m gi»a Bi‹n ñông nên khí-hÆu ÇiŠu-hòa, không lånh quá vŠ mùa ñông, không nóng quá vŠ mùa hè n‰u so v§i nh»ng vùng ÇÃt cùng vï-Ç¶ trong løc-ÇÎa. Không-khí Bi‹n ñông ít bÎ ô-nhiÍm. BÀu tr©i thÜ©ng trong trÈo, tuy Çôi khi u-ám và có mÜa l§n trong giông bão nhÜng th©i-gian này tÜÖng-ÇÓi qua Çi khá nhanh. MÜa ngoài bi‹n qua nhanh, ª Hoàng-Sa không có mùa nào äm-Çåm kéo dài nhÜ ki‹u mÜa dÀm gió b¡c ª B¡c-phÀn hay mù-mÎt nhÜ trong mùa mÜa ª Hu‰. Bu°i sáng cÛng ít khi có sÜÖng mù.

-NhiŒt-Ç¶. NhiŒt-Ç¶ ª Hoàng-Sa không chênh lŒch l¡m gi»a mùa Hå (28-29 Ç¶ bách-phân) và mùa ñông (24-25 Ç¶.) Tuy xa cách Hoàng-Sa t§i 6, 7 Ç¶ vï-tuy‰n, gÀn hÖn vŠ phía Xích-Çåo nhÜng TrÜ©ng-Sa cÛng chÌ nóng hÖn Hoàng-Sa chØng vài Ç¶. Có th‹ nói hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa không có mùa lånh, khí-hÆu dÎu mát nh© änh-hÜªng Çåi-dÜÖng.

-VÛ-lÜ®ng. Ÿ Hoàng-Sa mÜa trung-bình trong næm lÓi 1,170mm, tuy ÇÜ®c k‹ là mÜa nhiŠu nhÜng không quá Çáng nhÜ ª Hu‰ (3,000mm.) MÜa nhiŠu nhÃt trong tháng 10 (17 ngày - 228mm.) TrÜ©ng-Sa là vùng r¶ng l§n gÃp 10 lÀn hÖn Hoàng-Sa, hiŒn không Çû d»-kiŒn nhÜng chúng ta có th‹ Ü§c-Çoán r¢ng vÛ-lÜ®ng t°ng-quát thÃp hÖn Hoàng-Sa m¶t chút.

-Äm-Ç¶. Không-khí Bi‹n ñông tÜÖng-ÇÓi Äm-thÃp hÖn nh»ng vùng bi‹n khác trên th‰-gi§i. Ÿ cä Hoàng-Sa lÅn TrÜ©ng-Sa, Äm-Ç¶ ÇŠu cao, ít khi nào bách-phân Äm-Ç¶ xuÓng dÜ§i 80%. Trung-bình vào tháng 6, Äm-Ç¶ ª Hoàng-Sa sušt soát 85%.

Hình 24 - NhiŒt-Ç¶, Äm-Ç¶, vÛ-lÜ®ng ª Hoàng-Sa.

4.2 - Mùa gió.

Có hai mùa gió ñông-B¡c và Tây-Nam rÃt rõ rŒt:

* Mùa gió ñông-B¡c th°i månh trên bi‹n ñông, tØ tháng 11 Ç‰n tháng 1, gió 20-25 gút, bi‹n Ç¶ng månh, t§i cÃp 4 cÃp 5. NgÜ©i Çi bi‹n hay dân Çánh cá rÃt kh° c¿c. VÎnh Thái-Lan trong mùa này tÜÖng-ÇÓi êm-dÎu.

* Mùa gió Tây-Nam th°i trong nh»ng tháng 3, 4, 5. Gió mùa này thÜ©ng y‰u hÖn gió mùa ñông-B¡c và bi‹n cÛng ít Ç¶ng. Trong mùa gió Tây-Nam, bi‹n Hoàng-Sa khá êm dÎu trong khi TrÜ©ng-Sa và vÎnh Thái-Lan bÎ änh-hÜªng sóng gió nhiŠu hÖn.

4.3 - Thûy-triŠu.

Thûy-triŠu là m¶t hiŒn-tÜ®ng nÜ§c bi‹n lên xuÓng, nguyên-do vì hÃp-l¿c cûa các tinh-tú mà chính-y‰u là m¥t træng và m¥t tr©i. HiŒn-tÜ®ng này tuy phÙc-tåp nhÜng låi Çi theo chu-kÿ. Sau nhiŠu nghiên-cÙu, chiêm-nghiŒm; ngày nay ngÜ©i ta có th‹ tiên-Çoán khá chính-xác cao-Ç¶ thûy-triŠu tåi bÃt cÙ m¶t häi cäng trong bÃt cÙ m¶t th©i-Çi‹m nào

Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa n¢m ngoài khÖi ViŒt-Nam nhÜng thûy-triŠu lên xuÓng tåi Çây låi không theo Çúng nhÎp ÇiŒu, chu-kÿ hay biên-Ç¶ cûa nh»ng con nÜ§c l§n và nÜ§c ròng ª các b‰n quy-chi‰u chính cûa ViŒt-Nam là ñÒ-SÖn và VÛng-Tàu.

Nói chung, biên-Ç¶ thûy-triŠu không l§n l¡m, khoäng 4 - 5ft (1.2m - 1.5m.) Chu-kÿ thûy-triŠu Hoàng-Sa thu¶c loåi h‡n-h®p gi»a bán-nhÆt và toàn-nhÆt; vói Ç¥c-tính toàn-nhÆt vÜ®t tr¶i hÖn (chiefly diurnal.) Thông-thÜ©ng, m‡i ngày m¶t con nÜ§c l§n, m¶t con nÜ§c ròng, chuy‹n qua hai con nÜ§c m¶t ít ngày, rÒi trª låi m¶t con.

Hình 25- M¶t ÇÜ©ng bi‹u-diÍn cao-Ç¶ tiêu-bi‹u cho thûy-triŠu loåi h‡n-h®p.

NgÜ©i Çi bi‹n thÜ©ng dùng nh»ng Bäng Thûy-triŠu (Tide Table) Ç‹ tính-toán th©i-gian và cao-Ç¶ m¿c nÜ§c lên xuÓng.

Hình 26- Tài-liŒu trích trong "Bäng thûy-triŠu". Thûy-triŠu các cäng ViŒt-Nam có b‰n quy-chi‰u tåi Manila, Phi-luÆt-Tân.

Hình 27- Bän-ÇÒ nhiŒt-Ç¶ nÜ§c bi‹n, biên-Ç¶ thûy-triŠu, næng-l¿c sóng Bi‹n ñông.

S¿ tiên-Çoán thûy-triŠu ngày nay khá chính-xác, Tide Table tr® giúp rÃt Ç¡c-l¿c cho nh»ng nhà häi-hành khi Çi qua các vùng nÜ§c cån, ÇÜa Tàu chui dÜ§i nh»ng cây cÀu thÃp, ra vô häi-cäng, tính toán gi© giÃc vÆn-chuy‹n v.v...

Bäng Thûy-triŠu do B¶ ThÜÖng-måi Hoa-Kÿ biên-soån, chÌ-dÅn viŒc dùng b‰n quy-chi‰u ª Manila, Phi-luÆt-Tân cho thûy-triŠu Hoàng-Sa và các b‰n vùng ñà-N¤ng, c¶ng trØ thêm nh»ng sai-biŒt Çã ÇÜ®c cÖ-sª Thûy-ñåo tính toán s¤n. Chúng tôi xin trích-dÅn m¶t vài dòng trong sách trên làm tài-liŒu.

Trong khi Çó ª VÛng-Tàu, Kê Gà, Côn-SÖn, Hòn Khoai, VÎnh Phú-QuÓc, Sài-Gòn; thûy-triŠu là loåi bán-nhÆt (semi-diurnal) v§i con nÜ§c dâng lên hå xuÓng m‡i ngày hai lÀn. B‰n quy-chi‰u tåi MÛi VÛng-Tàu.

ñÒ-SÖn là m¶t b‰n quy-chi‰u khác trong bäng Tide Table dùng tính toán thûy-triŠu các b‰n d†c theo VÎnh B¡c ViŒt, träi dài tØ Çäo Cái BÀu, Häi-Phòng, Hòn Me Ç‰n cºa NhÆt-LŒ và ra ngoài xa Ç‰n Çäo Båch-long-Vï. Thûy-triŠu này là loåi toàn-nhÆt (diurnal.)

4.4 - Vùng nÜ§c xoáy.

NÜ§c thûy-triŠu di-chuy‹n lên xuÓng theo ÇÜ©ng th£ng ÇÙng, NÜ§c cÛng di-chuy‹n ngang, tåo nên nh»ng dòng nÜ§c chäy qua chäy låi trên bi‹n. Vì nhiŠu y‰u-tÓ ngoåi-lai nhÜ ÇÎa-th‰ b© ÇÃt, häi-Çäo, Çáy bi‹n, luÒng gió änh-hÜªng Ç‰n, nh»ng dòng nÜ§c thûy-triŠu có th‹ chåy ngÜ®c låi v§i nhau trong m¶t vùng nào Çó làm nÜ§c xoáy tròn.

HiŒn-tÜ®ng nÜ§c xoáy này làm nh»ng khÓi lÜ®ng nÜ§c bÎ cuÓn xuÓng Çáy bi‹n theo vòng trôn Óc nhÜ tåi khu-v¿c ngoài khÖi nh»ng ghŠnh Çá Na-Uy. Trong nh»ng trÜ©ng-h®p Ç¥c-biŒt, vùng nÜ§c xoáy månh Ç‰n n‡i có th‹ hút cä ghe thuyŠn, Çáng s® nhÃt là ª khu-v¿c n¢m gi»a hai vùng bi‹n Phi-luÆt-Tân và NhÆt-Bän.

Tåi Bi‹n ñông, biên-Ç¶ thûy-triŠu thÜ©ng nhÕ nên nh»ng dòng nÜ§c gây nên bªi thûy-triŠu không månh l¡m. Dân Çánh cá thÜ©ng bi‰t rõ nh»ng vùng nÜ§c xoáy gÀn b© Ç‹ lái ghe thuyŠn nhÕ bé cûa h† tránh ra xa. Ngoài bi‹n khÖi, tuy nÜ§c có xoáy ª vài nÖi nhÜng không gây nguy-håi hi‹m-nghèo cho các tàu thuyŠn Çi bi‹n l§n hÖn mÙc trung-bình.

Hình 28 - Cách giäi-thích hiŒn-tÜ®ng nh»ng con nÜ§c xoáy. Hình vë có hÖi phóng-Çåi cÖ-nguy trên Bi‹n ñông.

4.5 - NÜ§c bi‹n, NÒng-Ç¶ muÓi.

NÜ§c bi‹n các vùng Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa lúc nào cÛng Ãm-áp. NhiŒt-Ç¶ cä næm thÜ©ng cao hÖn 20 Ç¶ bách-phân. NÜ§c bi‹n chÙa nhiŠu oxy, rÃt trong vì không bÎ ô-nhiÍm và cÛng vì xa các cºa sông nÜ§c Çøc. ñ¶ m¥n cûa muÓi dÜ§i mÙc trung-bình, thÜ©ng không cao quá 35 phÀn ngàn (%o.) BÀu tr©i Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa thÜ©ng quang Çãng ít mây, m¥t tr©i nhiŒt-Ç§i quanh næm chi‰u ánh-sáng thÆt sâu xuÓng dÜ§i nÜ§c. Nh»ng ÇiŠu-kiŒn này tåo môi-trÜ©ng lš-tÜªng cho san-hô sinh-tÒn và phát-tri‹n ª Ç¶ sâu hàng træm thÜ§c.

4.6 - Häi-lÜu.

Häi-lÜu là dòng nÜ§c chäy ª gi»a bi‹n mà nguyên-nhân chính phát-sinh là gió, sau Çó là s¿ khác-biŒt vŠ t›-tr†ng, nhiŒt-Ç¶ nÜ§c bi‹n, s¿ quay cûa trái ÇÃt, thûy-triŠu ...

Häi-lÜu trong Bi‹n ñông không chäy thÜ©ng-tr¿c cÓ-ÇÎnh suÓt næm m¶t chiŠu nhÜ các Çåi-häi-lÜu cûa Thái-bình-DÜÖng. Gió mùa ÇÎa-phÜÖng tåo nên nh»ng dòng häi-lÜu chuy‹n-vÆn nÜ§c theo chiŠu gió th°i, khi gió mùa Ç°i ngÜ®c chiŠu thì häi-lÜu chäy ngÜ®c låi.

-Trong mùa gió ñông-B¡c, häi-lÜu Bi‹n ñông chäy ngÜ®c theo chiŠu kim ÇÒng-hÒ. Dòng nÜ§c bi‹n chäy månh tØ ñài-Loan ngang qua Hoàng-Sa vÆn-tÓc chØng 1 gút. Khi xuÓng ngang b© bi‹n Trung-phÀn, vÆn-tÓc dòng nÜ§c tæng thêm, có khi tÓi-Ça t§i 3, 4 gút trên m¥t nÜ§c. Các nhân-viên khí-tÜ®ng ViŒt-Nam ª Hoàng-Sa (sau vø NhÆt Çäo-chính Pháp tháng 3/45) và quân-nhân Häi-Quân VNCH (sau khi Trung-C¶ng tÃn-chi‰m Çäo tháng 1/ 1974) Çã nh© nh© dòng nÜ§c này thä bè trôi vŠ ÇÜ®c t§i Quy-NhÖn và ngoài khÖi Cù-lao Ré Ç‹ ÇÜ®c cÙu v§t. Ÿ phía Tây vùng TrÜ©ng-Sa, nÜ§c chäy ngÜ®c låi nhÜ m¶t ÇÓi-lÜu hÜ§ng vŠ phía ñông-B¡c. VÆn-tÓc ÇÓi-lÜu thÜ©ng thÃp. Vùng gÀn Palawan nÜ§c chäy theo chiŠu Tây-Nam.

-Trong mùa gió Tây-Nam, häi-lÜu chäy theo chiŠu kim ÇÒng-hÒ, tØ phía Mã-Lai Çi d†c b© bi‹n Trung-phÀn ra Hoàng-Sa v§i vÆn-tÓc chØng .5 gút. ñÓi-lÜu tØ phía ñông cûa quÀn-Çäo Hoàng-Sa chäy vŠ TrÜ©ng-Sa rÃt y‰u.

-Häi-lÜu Bi‹n ñông không hoàn-toàn là m¶t vòng kín. Trong nh»ng khi gió mùa th°i månh, nh»ng khÓi lÜ®ng nÜ§c bi‹n l§n lao ÇÜ®c ÇÄy ra ngoài qua các eo bi‹n. Vào mùa gió ñông-B¡c, nÜ§c bi‹n ñông thoát ra ƒn-Ç¶-DÜÖng. Vào mùa gió Tây-Nam, nÜ§c bi‹n thoát ra Thái-bình-DÜÖng.

Theo tài-liŒu trong sách Regional Oceanography, tác-giä Matthias Tomczak & J. Stuart Godfrey (Great Britain, 1994) thì dòng nÜ§c chäy qua chäy låi nhÜ m¶t máy ÇiŠu hòa làm nÒng-Ç¶ muÓi ª Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa trong suÓt næm gi» nguyên trong mÙc Ç¶ 33.5%o và 33%o. ChiŠu nÜ§c chäy cûa các häi-lÜu bi‹n ñông ÇÜ®c trình-bày nhÜ trong hai hình dÜ§i Çây.

NhÜ vÆy quanh næm, häi-lÜu vùng Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa thay Ç°i chiŠu hai lÀn. Dòng nÜ§c vùng TrÜ©ng-Sa không månh nhÜ dòng nÜ§c vùng Hoàng-Sa.

Sau trÆn häi-chi‰n næm 1988 khi chi‰n-håm bÎ chìm, các thûy-thû ViŒt-Nam C¶ng-sän sÓng sót trên các bè n°i không trôi Çi Çâu xa. Vì nÜ§c chÌ chäy chØng 1/4 Ç‰n 1/2 gút, s¿ cÃp-cÙu Çã ÇÜ®c thi-hành trong "khu-v¿c cánh quåt" sát gÀn nÖi häi-chi‰n.

Hình 29- Häi-lÜu và nÒng-Ç¶ muÓi Bi‹n ñông.

S¿ vÆn-hành cûa häi-lÜu liên-hŒ Ç‰n nh»ng thay Ç°i vŠ th©i-ti‰t, khí-tÜ®ng trong vùng, gây änh-hÜªng Ç‰n môi-trÜ©ng sinh-sÓng cûa ngÜ©i và sinh-vÆt dÜ§i bi‹n cÛng nhÜ trên b©.

4.7 - NÜ§c, Gió và nån DÀu loang.

Khi dàn khoan hoåt-Ç¶ng, các tàu chuyên chª dÀu Çi låi nhiŠu hÖn và nh»ng Óng dÅn dÀu khí vào b© khªi-s¿; Çây cÛng là lúc ngÜ©i ta nghï Ç‰n nh»ng tai-nån dÀu loang và s¿ hi‹u-bi‰t vŠ häi-lÜu càng cÀn-thi‰t hÖn. Các k‰-hoåch phòng-tai bao gÒm nhiŠu giä-thuy‰t kèm các biŒn-pháp Ùng-phó. NÜ§c trôi ra sao cùng gió th°i th‰ nào cÀn ÇÜ®c tính-toán s¤n sàng.

Hình 30 - Các giä-thuy‰t dÀu loang ngoài khÖi Bi‹n ñông trong hai mùa gió ñông-B¡c và Tây-Nam.

Các phÕng-ÇÎnh sau Çây Ç¥t ra v§i giä-thuy‰t vài triŒu gallons dÀu thô, vì tai-nån hay lÀm-l‡i kÏ-thuÆt lúc khai-thác hay chuyên-chª, bÎ thÃt-thoát ra ngoài bi‹n.

ChØng 24% sÓ dÀu Çó së bay hÖi hay tan-bi‰n sau 2 ngày, 42% sau 5 ngày, 45% sau 8 ngày. Bách-phân tiêu-tán này Çåt Ç‰n tÓi-Ça là 48% qua 14 ngày. Sau Çó th©i-ti‰t không còn änh-hÜªng bao nhiêu và sÓ dÀu còn låi së n¢m vÆt v© trôi n°i trên m¥t bi‹n. Phäi qua rÃt nhiŠu th©i-gian Ç‹ dÀu loang t¿ nó phân-hóa qua nh»ng phän-Ùng thoái-hóa sinh-h†c (Biological Degradation), oxide hóa quang-næng (photo-oxidation) mà tØ tØ tan-bi‰n. Khi dÀu thoát ra, vì nhË nên n°i và nÜ§c gió làm dÀu trôi Çi trên m¥t bi‹n.

PhÀn n¥ng hay chÃt c¥n bã cûa dÀu thÜ©ng không Ç¶c-håi b¢ng phÀn lÕng cûa nó. Chim chóc, cua cá, cây cÓi... ti‰p-xúc v§i dÀu hay n¢m trong l§p dÀu bao-phû së bÎ ch‰t håi rÃt nhiŠu. N‰u không ÇÜ®c làm såch së Çúng cách, tình-trång môi-sinh trong vùng bÎ dÀu loang chÌ trª låi bình-thÜ©ng sau nhiŠu næm hay nhiŠu chøc næm.

Chúng ta hãy xem vài giä-thuy‰t dÀu loang d†c duyên-häi ViŒt-Nam theo tài-liŒu cûa sách Atlas for Marine Policy in Southeast Asia (University of California Press, 1983):

- DÀu loang ngoài khÖi VÛng-Tàu (9o 40' N, 108o E.) N‰u tai-nån dÀu loang xäy ra vào ngày 1 tháng 7 khi mùa gió Tây-Nam Çang th°i månh, dÀu loang së trôi theo hÜ§ng ñông-B¡c m¶t khoäng 600km (372hl) sau 29 ngày. ChÌ trong vòng 14 ngày, dÀu loang së tràn t§i vùng Cam-Ranh.

N‰u tai-nån trên xäy ra vào ngày 1 tháng 12, trong mùa gió ñông-B¡c; dÀu loang së trôi theo hÜ§ng Tây-Nam m¶t khoäng 400km (248hl) sau th©i-gian 14 - 17 ngày.

- DÀu loang ngoài khÖi Tây-Nam Häi-Nam (23oN, 109o E.) B© bi‹n Häi-Nam së bÎ ô-nhiÍm n‰u dÀu thÃt-thoát trong mùa gió Tây-Nam vào nh»ng tháng 5, 6, 7 và 8.

N‰u tai-nån trên xäy ra vào lúc giao mùa hay gi»a mùa gió ñông-B¡c, dÀu loang së trôi vŠ phía b© bi‹n ViŒt-Nam: tháng 8, vào B¡c-phÀn và các tháng 9, 10, 11, 12, 1, 2, 3 vào vùng B¡c Trung-phÀn.

Hình 31 -

N‰u dÀu loang tØ Hoàng-Sa hay ngoài khÖi Häi-Nam, b© bi‹n ViŒt-Nam có cÖ nguy bÎ ô-nhiÍm nhiŠu hÖn phía Trung-Hoa.

Trong tÜÖng-lai n‰u Trung-C¶ng khªi s¿ Çào dÀu tåi Hoàng-Sa, cÖ-nguy b© bi‹n Trung-phÀn ViŒt-Nam bÎ nån dÀu loang tràn ngÆp rÃt trÀm-tr†ng, nhÃt là vŠ mùa gió ñông-B¡c. Häi-lÜu vùng này månh, Çôi khi vÜ®t 30hl m¶t ngày. DÀu loang có th‹ tràn Ç‰n khu Cù-Lao Ré, Quäng-Ngãi trong vòng 10 ngày và Ç‰n Quy-NhÖn chØng 2 tuÀn-lÍ .

5 - Thiên-tai trên bi‹n ñông.

Thiên-tai Bi‹n ñông x‰p thành nhiŠu loåi:

5. 1 - Bão-tÓ.

Bão-tÓ có mùa. Bão Bi‹n ñông là bão nhiŒt-Ç§i, thÜ©ng xäy ra nh»ng lúc giao mùa, nhÃt là tØ tháng 6 Ç‰n tháng 8. Gió månh Ç‰n 90 gút. Bão giäm Çi tØ tháng 9 nhÜng cÛng vÅn còn Ç‰n tháng 1. Tuy vÆy, vào gi»a mùa gió ñông-B¡c, bão làm bi‹n trª nên Ç¶ng d» d¶i hÖn và kéo dài trong nhiŠu ngày.

NgÜ©i Pháp g†i tên Çäo TrÜ©ng-Sa là ñäo Bão-TÓ (Ile de la Tempête), nhÜng bi‹n TrÜ©ng-Sa cÛng nhÜ toàn th‹ Bi‹n ñông không phäi là nÖi phát-sinh nh»ng trÆn bão l§n vùng nhiŒt-Ç§i. Nh»ng trÆn ñåi-phong hay Typhoon thÜ©ng khªi-s¿ tØ phía ñông cûa Phi-luÆt-Tân, di-chuy‹n theo hÜ§ng Tây-B¡c vŠ phía B¡c ViŒt-Nam, HÒng-Kông, ñài-Loan NhÆt-Bän. Không t§i 1% giông bão phát sinh tØ Bi‹n ñông ti‰n vŠ Hoa-Nam và cÛng không t§i 1% giông bão phát-sinh ngoài khÖi Brunei th°i vŠ VÎnh Thái-Lan. Có t§i chØng 1 phÀn 3 các trÆn Çåi-phong Çi tØ Thái-bình-DÜÖng th°i vŠ, qua TrÜ©ng-Sa và Hoàng-Sa, ti‰n vào b© bi‹n Trung-ViŒt và vÎnh B¡c-phÀn.

Hình 32- Bão và các thiên-tai Ç¶ng ÇÃt, sóng thÀn vùng ñông-Häi.

Sau khi thành-lÆp, bão thÜ©ng di-chuy‹n hÜ§ng Tây, nhÜng rÒi chuy‹n lên hÜ§ng ñông-B¡c, nên Nam-phÀn không mÃy khi bÎ bão l§n tàn-phá.

Khi bão phát xuÃt tØ Çäo L» TÓng Çi ngang Hoàng-Sa thì binh-sï Çóng trên Çäo thÃy các triŒu chÙng nhÜ sau: Tr©i oi, khí áp xuÓng nhanh. Trên bÀu tr©i xuÃt hiŒn nh»ng mây cao bay nhanh nhÜ bó lông (cirrus panachés.) Vài gi© sau bÀu tr©i bÎ che phû bªi m¶t l§p mây rÃt mÕng (cirro status), m¥t tr©i chung quanh có quÀng, rÒi dÀn dÀn bÀu tr©i tr¡ng nhåt. Sau Çó Ç‰n lÜ®t nh»ng mây thÃp có hình vÄy cá (cirro cumulus.) RÒi Ç‰n m¶t l§p mây Çen, dày cao lÓi 3,000m (altostatus), tÃt cä trª nên Çen, u ám; mÜa b¡t ÇÀu rÖi, gió th°i, khí áp xuÓng nhanh. TrÀn mây thÃp dÀn xuÓng (100 mét hay 50), mây bay nhanh, gió th°i månh tØng cÖn, bão Çã t§i ...

CÜ©ng-Ç¶ gió bão có th‹ lÓi 50 gút Ç‰n 90 gút.

Khi sÃm sét Çã xuÃt hiŒn thì có th‹ coi nhÜ cÖn bão Çã qua...

Hình 33 - SÓ lÜ®ng trung-bình các trÆn bão xäy ra trong nh»ng tháng cûa m¶t næm.

Hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa bao gÒm các Çäo nhÕ bé trÖ trøi, không phäi là ch‡ tránh bão lš-tÜªng. M‡i khi các Çài khí-tÜ®ng thông-báo có bão (typhoon) là các tàu thuyŠn thÜ©ng v¶i vã di-tän khÕi vùng. TrÜ©ng-h®p không kÎp, phäi cÓ chåy vŠ phía Nam, làm sao n¢m ÇÜ®c trong "bán-nguyŒt an-toàn" cûa bão. Trong th‰-chi‰n II, Håm-Ç¶i Hoa-Kÿ m¶t lÀn Çã bÎ thiŒt-håi n¥ng vì bão nhÜ vÆy ª ngoài bi‹n Phi-luÆt-Tân chÌ vì phäi ti‰p-tøc hành-quân, không kÎp lÄn trÓn.

Hai lÀn Trung-C¶ng hành-quân l§n, chi‰m tr†n Hoàng-Sa (19 tháng 1 næm 1974) và nuÓt g†n 7 Çäo TrÜ©ng-Sa (14 tháng 3 næm 1988), chúng ÇŠu khªi-s¿ Ò-åt chuy‹n quân xuÓng Bi‹n ñông trong mùa bi‹n không bão tÓ.

Qua các tài-liŒu lÎch-sº, ngÜ©i ta Ç†c ÇÜ®c nhiŠu lÀn thiên-tai khûng-khi‰p gây thiŒt håi sinh-mång và tài-sän cho nÜ§c ta. Vì ngÜ©i dân Çói kh° nên quÓc-gia loån låc. Tai-nån ngoài Bi‹n ñông mang Ç‰n ch‰t chóc, mÃt tích, tän-låc cho ngÜ-phû nhÜ:

* Vào ÇÀu th‰-k› 18, bão th°i thuyŠn bè cûa Ç¶i Hoàng-Sa ra bi‹n sang Häi-Nam. Hai nhân-viên ÇÜ®c ngÜ©i Tàu cÙu và ÇÜ®c trä vŠ sau Çó.

* Vào th©i Nam-B¡c phân-tranh, khi hai håm-Ç¶i chuÄn-bÎ tác-chi‰n thì bão th°i t§i. Chi‰n-thuyŠn Çôi bên r©i nhau Ç‹ chåy trÓn nhÜng không kÎp. M¶t sÓ bÎ chìm, m¶t sÓ bÎ th°i ra bi‹n. Có chi‰c trôi ra Hoàng-Sa, có chi‰c giåt t§i Häi-Nam.

Thiên-tai vŠ bão-tÓ ÇÄy thuyŠn ra Hoàng-Sa cÛng là m¶t y‰u-tÓ Ç‹ chÙng-minh dân ÇÎa-phÜÖng nhÜ ngÜ©i ViŒt chúng ta Çã Ç‰n Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa, do vô-tình hay cÓ-š tØ nhiŠu ngàn næm xÜa. NgÜ©i ViŒt cÛng nhÜ các ngÜ©i ñông-Nam-Á khác Çã khám-phá các Çäo ngoài Bi‹n ñông ngay tØ khi phát-minh ghe thuyŠn, không ch© Ç®i Ç‰n khi ngÜ©i Trung-Hoa hàng ngàn vån d¥m xa-xæm Ç‰n Çây Ç‹ ghi công hão!

5.2 - Nh»ng hiŒn-tÜ®ng thiên-nhiên khác.

Ngoài bão-táp là thiên-tai khûng-khi‰p nhÃt, các vùng ÇÃt ñông-Nam-Á n¢m ngoài Çåi-dÜÖng còn träi qua m¶t sÓ các thiên-tai khác nhÜ, Ç¶ng ÇÃt, núi lºa, ÇÃt trùi, sóng thÀn, løt l¶i v.v...

5.2.1 - Sóng ThÀn.

Ngoài khÖi ViŒt-Nam, tuy có m¶t sÓ chÃn-Ç¶ng ÇÎa-chÃt ngÀm dÜ§i bi‹n xäy ra ngay trong th‰-k› thÙ XX nhÜng Çã không gây nên m¶t thiŒt-håi nào. Vùng Hoàng-Sa và Cù-lao Thu ghi-nhÆn ít nhÃt 6 lÀn ÇÎa-chÃn. May m¡n không có cÖn sóng thÀn nào tàn-phá duyên-häi nÜ§c ta.

Sóng ThÀn (Tsunamis) gây nên bªi nh»ng trÆn Ç¶ng ÇÃt dÜ§i lòng bi‹n sâu. Sóng thÀn không do gió phát-sinh và vì chúng có Ç¶ dài sóng rÃt l§n nên m¡t thÜ©ng cûa chúng ta không th‹ nhÆn ra ÇÜ®c khi sóng thÀn còn ª ngoài bi‹n r¶ng. ChÃn-Ç¶ng cûa cÖn ÇÎa-chÃn truyŠn Çi trong lòng bi‹n v§i vÆn-tÓc nhanh t§i 400 - 500 gút. Trên m¥t bi‹n, Çó là nh»ng làn sóng chÌ cao Ç‰n vài ba b¶ Anh nhÜng chiŠu dài t§i trên 100 häi-lš. Tuy thûy-thû häi-hành trong khu-v¿c Ç¶ng ÇÃt không nhìn thÃy sóng nhÜng thÜ©ng cäm thÃy tàu thuyŠn cûa h† bÎ ÇÆp månh m¶t hay hai cái theo chiŠu th£ng ÇÙng giÓng nhÜ khi tàu bÎ m¡c cån rÒi thôi.

Khi ti‰n Ç‰n gÀn b©, vì vÆn-tÓc sóng vÅn cao trong khi Çáy bi‹n trª thành nông cån, sóng bÃt thÀn bÎ chÆn låi nên trong khoänh-kh¡c, biên-Ç¶ vøt gia-tæng ghê g§m. Nh»ng Ç®t sóng khi Çó có th‹ cao t§i 50 - 100 feet, di-chuy‹n rÃt nhanh, tàn-phá tÃt cä nh»ng gì trên ÇÜ©ng Çi cûa chúng, vào sâu trong n¶i-ÇÎa nhiŠu cây-sÓ.

Hai nÜ§c Phi-luÆt-Tân và Nam-DÜÖng chÎu Ç¿ng liên-ti‰p nhiŠu tai-ÜÖng vŠ Ç¶ng ÇÃt. Sóng thÀn Çã cuÓn trôi nhiŠu làng måc, quét såch nhà cºa, ghe thuyŠn, con ngÜ©i và súc-vÆt ra bi‹n. Các Çäo phía c¿c Çông cûa TrÜ©ng-Sa, n¢m gÀn v§i rãnh sâu Palawan có th‹ chÎu nh»ng tai-h†a thäm-khÓc n‰u sóng thÀn xäy ra.

B© bi‹n ViŒt-Nam chåy lài lài ra khÖi, nÜ§c ta may m¡n không ti‰p giáp v§i m¶t bÃt cÙ m¶t rãnh sâu nào cûa Çåi-dÜÖng (trench) nên thoát tai-nån nh»ng cÖn sóng thÀn.

ViŒt-Nam và Bi‹n ñông còn may m¡n hÖn n»a vì n¢m ngoài Vòng Lºa Thái-bình-DÜÖng (Cercle de Feu) là khu-v¿c không tØng bÎ nån Ç¶ng ÇÃt nào tàn-phá trÀm tr†ng. Nói vŠ s¿ bŠn v»ng cûa nŠn løc-ÇÎa xÙ ta, Giáo-sÜ Phåm-Hoàng-H¶ vi‰t r¢ng "ViŒtNam n¢m trên khÓi Indosinias cûa vÕ TráiÇÃt bŠnv»ng tØ mÃy træm triŒu næm nay"(Cây cÕ ViŒt-Nam, 1993.)

Hình 34 - Hình-änh cÖn sóng thÀn.

5.2.2 - Vòi RÒng.

NgÜ©i Çi bi‹n và dân duyên häi thÜ©ng thÃy các c¶t nÜ§c bÎ cuÓn hút lên tr©i mà h† g†i là rÒng hút nÜ§c.

RÒng Hút NÜ§c hay Vòi RÒng là m¶t hiŒn-tÜ®ng sáo tr¶n cûa không-khí ngoài bi‹n, ch£ng hån nhÜ s¿ Çøng-chåm gi»a hàn-diŒn và nhiŒt-diŒn khi hai luÒng không-khí nóng lånh g¥p nhau.

TÜÖng-t¿ nhÜ bão nhÜng Vòi RÒng xäy ra trong m¶t phåm-vi nhÕ hËp hÖn v§i nh»ng Ç¥c-Çi‹m hÖi khác-biŒt nhÜ sau:

- Vòi RÒng là m¶t cÖn lÓc có hình-dáng nhÜ chi‰c phÍu, c¶t nÜ§c tØ m¥t bi‹n bÎ gió cuÓn xoáy cao dÀn lên bÀu tr©i ÇÀy mây Çen cumulus.

- NÜ§c cûa Vòi RÒng có th‹ là nÜ§c m¥n bÎ hút tØ bi‹n lên hay có th‹ là nÜ§c ng†t do hÖi nÜ§c Ç†ng låi thành mÜa.

- Gió th°i cûa giông bão ª B¡c-bán-cÀu xoáy theo chiŠu kim ÇÒng-hÒ và nghÎch låi ª Nam-bán cÀu. ChiŠu gió trong hiŒn-tÜ®ng Vòi RÒng không theo quy-luÆt Çó, gió có th‹ th°i theo cùng chiŠu hay ngÜ®c chiŠu v§i kim ÇÒng-hÒ tuÿ theo v§i chiŠu gió lúc thành-lÆp.

- Vòi RÒng thÜ©ng có ÇÜ©ng kính tØ vài b¶ Ç‰n nhiŠu træm b¶ Anh, chiŠu cao tØ vài træm Ç‰n nhiŠu træm b¶ Anh. Vòi RÒng ít khi kéo dài t§i hÖn m¶t ti‰ng ÇÒng-hÒ.

- SÙc månh cûa Vòi RÒng thay Ç°i, nhË thì nhÜ m¶t con trÓt cuÓn bøi, månh thì có th‹ Çánh chìm thuyŠn nhÕ, làm hÜ-håi tàu thuyŠn hång trung. Dù månh nhÃt Vòi RÒng cÛng không änh-hÜªng mÃy cho các tàu viÍn-duyên cho dù tàu có l†t ngay vào trung-tâm cûa nó.

- Thûy-thû Çi ngang Vòi RÒng cho bi‰t có khi thÃy sâu b† hay tôm cá rÖi r§t trong mÜa.

Hình 35 - Hình-änh RÒng hút nÜ§c.

6 - Bi‹n ñông, nh»ng s¿ kÿ-diŒu thiên-nhiên.

Ngoài nh»ng hiŒn-tÜ®ng thiên-nhiên xäy ra nhÜ Çã nói ª trên, Bi‹n ñông còn ghi-nhÆn m¶t sÓ s¿ kiŒn Çáng g†i là kÿ-diŒu.

6.1 - S¿ kÿ-diŒu vŠ tØ-tính.

NgÜ©i Çi bi‹n phäi thÜ©ng-tr¿c lo l¡ng nhÃt trong viŒc ÇÎnh-hÜ§ng và xác-ÇÎnh vÎ-trí con tàu . TrÜ§c khi la-bàn ÇiŒn trª thành døng-cø cæn-bän cûa chi‰n-håm và thÜÖng-thuyŠn, kim chÌ nam và la-bàn tØ Çã là nh»ng ngÜ©i bån trung-thành nhÃt cûa các nhà hàng-häi. Ngày nay trên nh»ng du-thuyŠn chåy buÒm ngÜ©i ta vÅn cho thi‰t-trí la-bàn tØ và trên nh»ng tàu l§n, m¶t chi‰c la-bàn tØ, sau khi ÇÜ®c ÇiŠu-chÌnh cÄn-thÆn, luôn luôn là døng-cø ÇÜ®c thuyŠn-trÜªng tin cÆy nhÃt, dùng Ç‹ ki‹m-soát nh»ng "phän-tr¡c bÃt-thÜ©ng" cûa la-bàn ÇiŒn.

Hình 36 - Häi-ÇÒ ghi-nhÆn Ç¶ tØ-sai không Çáng k‹ trong vùng Hoàng-Sa.

Khi ngÜ©i ViŒt b¡t ÇÀu dùng la-bàn trong khoa ÇÎa-lš và häi-hành, tiŠn-nhân chúng ta h£n Çã rÃt ngåc-nhiên là hÜ§ng cûa kim chÌ nam låi hoàn-toàn phù-h®p v§i hÜ§ng B¡c-Nam ÇÎa-dÜ.

Thiên-nhiên Çã tåo nên m¶t vài vùng bi‹n Ç¥c-biŒt trên th‰-gi§i mà ª Çó không có Ç¶ lŒch tØ-tính nhÜ Bi‹n -RÆp và Bi‹n ñông. M¶t trong nhiŠu nguyên-nhân tåo nên nŠn væn-minh hàng-häi ª ñông-Nam-Á có lë cÛng vì s¿ nhiŒm-mÀu Çó. Trong lúc la-bàn tØ sai trŒch 30, 40 Ç¶ tåi nhiŠu nÖi khác trên th‰-gi§i, kim ÇÎnh-hÜ§ng cûa nó låi chÌ ngay Çúng phÜÖng B¡c ÇÎa-dÜ khi con tàu ti‰n vào vùng Bi‹n ñông.

Theo nh»ng tài-liŒu vŠ khoa th‰-gi§i ÇÎa-tØ, ngoài Ç¶ tØ sai b¢ng Zéro, Bi‹n ñông còn có nh»ng Ç¥c-Çi‹m tØ-tính khác nhÜ sau:

- Bi‹n ñông n¢m trong vùng mà Ç¶ sai lŒch tØ không thay Ç°i (hay thay Ç°i rÃt nhÕ.) Hãy tÜªng tÜ®ng Ç‰n s¿ r¡c rÓi gây cho các nhà hàng-häi khi kim la-bàn tØ sai-lŒch t§i 30, 40 Ç¶ mà låi còn bi‰n-thiên thÜ©ng-niên hàng chøc phút n»a: h† së phäi c¶ng trØ, thêm hay b§t (ñông hay Tây) vào nh»ng trÎ-sÓ ÇÜ®c cho bi‰t trÜ§c Çây trong tài-liŒu.

- Bi‹n ñông låi Ç¥c-biŒt hÖn vì n¢m trong vùng "xích-Çåo tØ". TÜÖng-t¿ nhÜ trong vùng nhiŒt-Ç§i ÇÎa-dÜ, các la-bàn ÇiŒn hoåt-Ç¶ng trong ÇiŠu-kiŒn tÓt nhÃt; các døng-cø tr¡c-ÇÎnh tØ-tính cÛng không cÀn ÇiŠu-chÌnh nhiŠu nh»ng khi hoåt-Ç¶ng tåi nÖi có "vï-Ç¶ tØ" thÃp hay gÀn ÇÜ©ng xích-Çåo tØ. TrÜ©ng-h®p tàu thuyŠn chåy lên B¡c-c¿c hay Çi xuÓng Nam-c¿c, la-bàn ÇiŒn dÀn dÀn trª nên vô-hiŒu và thành vô-døng tåi hai c¿c ÇÎa-dÜ. La-bàn tØ cÛng vÆy, së trª nên vô-hiŒu ª hai c¿c ÇÎa-tØ.

TØ khi vòng tØ-trÜ©ng Van Allen bao quanh trái ÇÃt ÇÜ®c khám-phá, khoa ñÎa-tØ-trÜ©ng ti‰p-tøc ÇÜ®c nghiên-cÙu h†c hÕi. TØ-trÜ©ng änh-hÜªng rÃt nhiŠu t§i sinh-hoåt m†i loài và cä Ç‰n sinh-mång trên trái dÃt. M¶t ngày nào Çó, có th‹ trong vài chøc ngàn næm s¡p t§i, hai c¿c Nam B¡c ÇÎa-tØ së Ç°i ngÜ®c låi thành B¡c-Nam. Bi‹n ñông v§i vÎ-trí Ç¥c-biŒt cÛng là nÖi cÀn-thi‰t phäi có s¿ quan-tr¡c các hiŒn-tÜ®ng ÇÎa-tØ-trÜ©ng .

Hình 37 - Bi‹n ñông không có Ç¶ sai tØ và vÎ-trí vùng Cà-Mâu TrÜ©ng-Sa n¢m trên xích-Çåo tØ.

NgÜ©i Tàu nhÆn r¢ng h† sáng-ch‰ Kim ChÌ-Nam nhÜng không hŠ bi‰t nh»ng Ç¥c-tính vŠ tØ-trÜ©ng cûa Bi‹n ñông. Sách c° Trung-Hoa ghi r¢ng vùng ÇÃt mË ÇÈ cûa tØ-thåch ª MiŠn Nam, h† kính-ngÜ«ng cÀu-khÄn thÀn núi Linh-SÖn vùng Varella, h† s® Hoàng-Sa hút s¡t làm tàu thuyŠn cûa h† m¡c cån ª Bi‹n ñông.

6.2 - S¿ kÿ-diŒu vŠ "ÇÎa-hình"

M¥t bi‹n bao phû trái ÇÃt tÜªng nhÜ b¢ng-ph£ng và ÇÒng ÇŠu cao-Ç¶ nhÜng s¿ thÆt không phäi nhÜ vÆy.

ñÎa-cÀu không Çúng là m¶t trái cÀu tròn ÇŠu mà có dång gÀn v§i khÓi Ellipsoid. ñÎa cÀu cÛng hÖi phình ra ª phía trên xích Çåo, có m¶t vÈ nào Çó giÓng nhÜ trái lê. M¥t trái ÇÃt låi có ch‡ løc-ÇÎa, có ch‡ bao bªi Çåi-dÜÖng, nÖi cao nhÜ núi Everest (gÀn 9km) nÖi sâu nhÜ Marianas Trench (chØng 11km) nên dÅn-l¿c-trÜ©ng (gravitational field) không ÇŠu Ç¥n, ÇÜ©ng giây quä r†i thÜ©ng không th£ng góc v§i m¥t bi‹n.

Hình 38 - Hình vë giäi-thích vài s¿ sai lŒch trong hai phÜÖng-thÙc ÇÎa-hình Geoid và Ellipsoid ÇÓi v§i bŠ cao m¥t bi‹n.

Trong nh»ng công-tác Ço Çåc ÇÎa-hình, tính toán vÎ-trí thiên-væn và m§i Çây nhÃt khi các vŒ-tinh NAVSAT (Navigation Satellite System), GPS (Global Positioning System) b¡t ÇÀu hoåt-Ç¶ng, ngÜ©i ta thÃy nh»ng s¿ sai lŒch nhÜ vÆy khá l§n. M¥t "trái cÀu" m§i dùng làm tiêu-chuÄn, sau khi ÇiŠu-chÌnh dÅn-l¿c, ÇÜ®c g†i là Geoid.

PhÜÖng-pháp häi-hành ÇiŒn-tº vŒ-tinh ngày nay rÃt ti‰n-b¶. Trong vài næm nay, nh»ng tÃm bän-ÇÒ th‰-gi§i ghi các sai-biŒt (Contour Map of Geoidal Height hay Contour Plot of Mean Sea Level Deviations) cÀn dùng Ç‹ ÇiŠu-chÌnh Ç¶ cao m¥t bi‹n và nh»ng tài-liŒu chÌ-dÅn cÀn-thi‰t liên-hŒ vŠ häi-hành Çã ÇÜ®c trang-bÎ cho tÃt cä tàu thuyŠn Çi bi‹n.

Vùng Bi‹n ñông, và Ç¥c-biŒt khu-v¿c gÀn duyên-häi ViŒt-Nam không có Ç¶ sai này trong khi vùng bi‹n phía Nam cûa ƒn-ñ¶, các nhà hàng-häi phäi trØ Çi 99m và n‰u tàu Çi vào vùng ñông-B¡c cûa New Guinea, h† låi phäi c¶ng thêm 79m m§i Çúng.

Hình 39 - Bän-ÇÒ ghi cao-Ç¶ m¥t bi‹n trung-bình. Chi-ti‰t vùng Bi‹n ñông (không có Ç¶ sai) ÇÜ®c phóng l§n.

Nói m¶t cách khác Çi, m¥t nÜ§c Bi‹n ñông là m¥t bi‹n có Ç¶ cao tiêu-chuÄn trong hŒ-thÓng Geoid, trong khi m¥t nÜ§c bi‹n ƒn-ñ¶ cao quá 99m và bi‹n New Guinea låi thÃp t§i 79m. Khi làm toán vŠ cao-Ç¶ trên m¥t bi‹n, ngÜ©i ta phäi lÀn lÜ®t trØ Çi 99m và c¶ng thêm 79m tùy trÜ©ng-h®p.

6.3 - Bi‹n ñông, bà mË thiên-nhiên chÓng ô-nhiÍm.

BÜ§c sang th‰-k› 21, nån ô-nhiÍm së trª nên rÃt nguy-håi cho môi-trÜ©ng sinh-sÓng cûa th‰-gi§i. Các nÖi Çông dân-cÜ, nhiŠu kÏ-nghŒ, l¡m cÖ-gi§i mà låi n¢m trong nh»ng vùng thung-lÛng nhÜ Mexico City hay Los Angeles ch¡c ch¡n bÎ ô-nhiÍm n¥ng nŠ nhÃt. VŠ ÇÎa-th‰, ViŒt-Nam n¢m dÜ§i chân núi cao, ÇÃt hÜ§ng ra phía bi‹n nên may m¡n hÖn rÃt nhiŠu quÓc-gia khác. Bi‹n ñông giúp dân ta có nÖi thông-thoáng.

Trong tÜÖng-lai khi các nÜ§c duyên-häi ti‰n lên th©i-Çåi kÏ-nghŒ, Bi‹n ñông cÛng së bÎ änh-hÜªng ô-nhiÍm, nÜ§c së không còn trong såch, không-khí lÅn hÖi Ç¶c và bÀu tr©i rÒi cÛng u-ám. N‰u dân ñông-Nam-Á không bäo nhau cùng thi-hành chung nh»ng biŒn-pháp ngæn-ngØa ÇÓi-phó, thì tình-trang sinh sÓng së rÃt tÒi-tŒ.

Tuy vÆy khi nhìn t°ng-quát, ngÜ©i ta thÃy Bi‹n ñông së hoåt-Ç¶ng nhÜ m¶t cái máy chÓng ô-nhiÍm thÀn-diŒu giúp con ngÜ©i sÓng månh khoÈ hÖn. Xin xét m¶t cách giän-dÎ trên hai môi-trÜ©ng là nÜ§c và gió:

6.3.1 - NÜ§c såch së.

Nh© ti‰p-giáp v§i hai khu-v¿c Çåi-ÇÜÖng r¶ng l§n xa các nÖi kÏ-nghŒ phát-tri‹n t¶t cùng là B¡c-MÏ và Âu-Châu, nÜ§c bi‹n Thái-bình-DÜÖng và ƒn-ñ¶-DÜÖng vÓn tinh-khi‰t së giúp Bi‹n ñông rºa såch ô-nhiÍm. Các Çåi-häi-lÜu trên hai Çåi-dÜÖng luân-chuy‹n quanh næm là máy l†c mË tr® giúp máy l†c con là ñông-Häi. Thiên-nhiên Ç¥c-biŒt là bà mË tÓt, quét d†n såch së cái nhà ViŒt-Nam , làm xÙ ta ÇËp hÖn các xÙ khác trên phÜÖng-diŒn này.

Hình 40 - NÜ§c Bi‹n ñông ô-nhiÍm së theo các häi-lÜu cûa Thái-bình-DÜÖng và ƒn-Ç¶-DÜÖng chäy Çi nÖi khác.

- Các häi-lÜu ñông-Häi vŠ mùa ñông mang nÜ§c såch tØ Thái-bình-DÜÖng chäy vào, ÇÄy m¶t sÓ nÜ§c ô-nhiÍm qua ƒn-Ç¶-DÜÖng. VÆn-tÓc nguÒn nÜ§c này rÃt månh, Ç¥c-biŒt làm cho nÜ§c bi‹n khu-v¿c Trung-phÀn ViŒt-Nam rÃt såch së.

- Vào mùa hè khi dòng nÜ§c chäy ngÜ®c låi, nÜ§c såch tØ ƒn-ñ¶-DÜÖng låi chäy vào ÇÄy m¶t sÓ nÜ§c cÛ ra phía NhÆt-Bän.

6.3.2- Gió trong lành.

Khí-hÆu vùng bi‹n tØ lâu Çã ÇÜ®c bi‰t là tÓt hÖn khí hÆu ÇÃt liŠn, không khí ngoài bi‹n có tác-døng rÃt tÓt cho cÖ-th‹ cûa sinh-vÆt.

Không-khí chuy‹n-Ç¶ng tåo thành gió. S¿ di-chuy‹n cûa gió cÛng có tác-døng làm trong såch không-khí tÜÖng-t¿ nhÜ häi-lÜu làm trong såch nÜ§c bi‹n. Trên Bi‹n ñông, gió mùa ñông-B¡c và Tây-Nam luân-phiên th°i qua th°i låi quanh næm, khÓi không-khí m§i thay-th‰ khÓi không-khí cÛ. Lâu lâu m¶t trÆn giông bão, Çåi-phong xäy ra cuÓn trôi h‰t m†i vÄn Çøc tác-håi còn sót låi trong không khí ra vùng b¡c Thái-bình-DÜÖng.

Hình 41 - Bän-ÇÒ ghi nhÆn nh»ng ÇÜ©ng di-chuy‹n tiêu-bi‹u cûa Çåi-phong. Không-khí ô-nhiÍm cûa Bi‹n ñông së th°i h‰t vŠ NhÆt-Bän và B¡c-MÏ.

ThÜ©ng thÜ©ng giông bão gây nhiŠu tai-ÜÖng khûng khi‰p, nhÜng giông bão cÛng ti‰p-cÙu cho các lá ph°i m†i loài sinh-vÆt ViŒt-Nam ÇÜ®c hít thª t¿-do hÖn. Sau giông bão, khí tr©i låi trª nên trong trÈo nhÜ xÜa.!

Bi‹n ñông hiŠn-hòa, tØ lâu Ç©i trong quá-khÙ và mãi mãi trong tÜÖng-lai, ÇÜ®c chúng ta g†i là Bi‹n MË mà !

Xin låm-bàn chút n»a. N‰u tình-trång trái ÇÃt suy-ÇÒi quá, lÜ®ng ô-nhiÍm tæng thêm quá nhiŠu, gió mùa và Çåi-phong ÇÄy không-khí dÖ bÄn cho NhÆt-Bän "lãnh" và sau cùng, B¡c-MÏ së "hÓt" tÃt cä !

7 - Các Çäo ViŒt-Nam.

Các Çoån sau Çây bàn vŠ s¿ quan-tr†ng cûa các häi-Çäo ngoài khÖi cûa ViŒt-Nam.

7.1 -S¿ Quan-tr†ng cûa Häi-Çäo.

Trong khi tài nguyên trên ÇÃt liŠn dÀn dÀn sút giäm, dân sÓ vÅn gia tæng nhanh chóng, loài ngÜ©I Çang kéo nhau Ç° xô ra khai-thác bi‹n cä.

Trong ñ¥c-san Sº ñÎa sÓ 29 næm 1975, Giáo-sÜ SÖn HÒng ñÙc Çã vi‰t: N‰u th‰-k› XIX là k›-nguyên cûa viŒc chi‰m-cÙ và khai-thác các løc-ÇÎa, thì hÆu-bán th‰-k› thÙ XX là lúc mà tài-nguyên thiên-nhiên trên các ÇÃt n°i Çã cån nguÒn. Các nhà ÇÎa-lš kinh-t‰ th‰-gi§i b¡t ÇÀu chú-š Ç‰n vùng "ÇÃt ngÀm", nghïa là thŠm løc-ÇÎa hay Çáy Çåi-dÜÖng. NhÃt là sau h¶i-nghÎ Caracas vŠ "LuÆt B‹" 1974 thì khuynh-hÜ§ng chung cho r¢ng quan-niŒm lãnh-häi cûa th‰-k› XIX nay Çã l‡i th©i".

Ông SÖn cÛng nói Ç‰n tÀm quan-tr†ng cûa häi-Çäo nhÜ sau: "Cha Ông chúng ta, v§i lòng can-Çäm vô-biên, chí måo-hi‹m vô-cùng Çã Ç‹ låi cho con cháu ngày nay m¶t dãy giang-sÖn gÃm vóc gÒm lãnh-th° løc-ÇÎa và nh»ng quÀn-Çäo trong ñông-Häi và vÎnh Thái-Lan. Quan-niŒm sai-lÀm thÜ©ng cho r¢ng Çây chÌ là nh»ng bãi cát bão-táp không giá-trÎ sän xuÃt nên chúng ta Çã "thi‰u tích-c¿c" trong vÃn ÇŠ ÇÎnh-cÜ ho¥c chi‰m-Çóng."

M¶t tÜ§ng lãnh Hoa-Kÿ cho r¢ng Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa không quan-tr†ng gì v§i MÏ. Næm 1970, trong m¶t cu¶c h†p báo tåi Guam lúc mãn nhiŒm-kÿ làm TÜ-lŒnh các l¿c-lÜ®ng Häi-Quân Hoa-Kÿ tåi ViŒt-Nam, ñô-ÇÓc Zumwalt mà sau Çó làm TÜ-LŒnh Häi-Quân Hoa-Kÿ Çã cho r¢ng : "NgÜ©i MÏ Çang th¿c-thi chi‰n-lÜ®c tiŠn-ÇÒn trên bi‹n, song song v§i viŒc phát-tri‹n håm-Ç¶i tàu n°i nhÜng TrÜ©ng-Sa và Hoàng-Sa không Çáp-Ùng nhu-cÀu hành-quân trên bi‹n b¢ng m¶t hàng-không mÅu-håm, nhÃt là vŠ lÜu-Ç¶ng-tính. Hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa chÌ là Çài Radar cÓ-ÇÎnh, chi-phí hoåt-Ç¶ng rÃt tÓn kém..."

Phân-tích l©i ñô-ñÓc Zumwalt chúng ta thÃy các Çi‹m sau Çây:

- S¿ kiŒn "Häi-quân Hoa-Kÿ bá-chû ngÛ Çåi-dÜÖng" là ÇiŠu hi‹n-nhiên. QuyŠn-l¿c trên bi‹n xÜa nay d¿a vÓn Ç¥t cæn-bän trên sÙc månh. Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa quá nhÕ bé, thÆt không Çáng k‹ v§i s¿ mênh mông cûa cä Th‰-gi§i. V§i s¿ hùng-månh cûa Hoa-Kÿ hiŒn tåi, quÓc-gia nào có làm chû ÇÜ®c nh»ng Çäo nhÕ bé Çó cÛng không Çû sÙc cän trª hoåt-Ç¶ng trên bi‹n cûa Häi-Quân Hoa-Kÿ.

- Quan-Çi‹m cûa Ông ÇÜa ra trong tình-trång Hoa-Kÿ Çang theo Çu°i chính-sách hòa-hoãn v§i Trung-C¶ng. TØ hÒi Çó Ç‰n nay, Häi-quân MÏ vÅn gia-tæng lÜu-Ç¶ng-tính nhÜng låi b§t hiŒn-diŒn tåi ñông-Nam-Á. ñÒng-š v§i gi§i bình-luÆn-gia th©i-cu¶c th©i Çó, chúng tôi cÛng nghï r¢ng chi‰c Çèn xanh Çã bÆt Ç‹ Trung-C¶ng ti‰n t§i viŒc xâm-chi‰m Hoàng-Sa næm 1974.

- M¶t khi hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa Çó không quan-hŒ gì v§i quyŠn-l®i Hoa-Kÿ thì ông Zumwalt muÓn so sánh th‰ nào cÛng ÇÜ®c. N‰u vÎ-trí cûa ông là ch° cûa m¶t con dân ViŒt-Nam Çang ÇÙng trÜ§c móng vuÓt cûa m¶t kÈ xâm-læng, vØa tàn-Ç¶c vØa qu›-quyŒt låi Üa s¡t máu nhÜ Trung-C¶ng thì h£n ông Çã nói khác Çi.

Tuy cÛng là ngÜ©i gÓc Âu MÏ nhÜng l©i phát-bi‹u cûa kš-giä Robert Thompson trong tåp-chí Kinh-T‰ ViÍn-ñông låi khác. Ông cho r¢ng chû-quyŠn trên các Çäo ngoài khÖi Bi‹n ñông rÃt quan-tr†ng, nhÜng muÓn làm chû thì phäi có l¿c-lÜ®ng bäo-vŒ m§i ÇÜ®c. Robert Thompson tÕ vÈ thông-cäm n‡i khó khæn cûa nh»ng nÜ§c nhÜ®c-ti‹u nhÜ ViŒt-Nam chúng ta nhiŠu hÖn là vÎ TÜ-lŒnh Häi-quân Hoa-Kÿ. Ông Çã vi‰t m¶t câu chí-lš: "cæn-cÙ vào quyŠn-l¿c trên bi‹n cûa ñô-ñÓc Mahan, thì QuÓc-gia nào có Häi-Quân månh më së có quyŠn-l¿c trên bi‹n và chû-quyŠn trên häi-Çäo. NhÜng häi-quân và không-quân là hai món xa-xÌ-phÄm, các nÜ§c nghèo muÓn có nó chÌ kh° thêm mà thôi!"

ChÌ quÓc-gia giàu sang m§i có häi-quân hùng-månh. ChÌ v§i häi-quân hùng-månh quÓc-gia m§i có quyŠn-l¿c trên bi‹n và chû-quyŠn häi-Çäo. NÜ§c ViŒt-Nam chúng ta rõ rŒt là Çã nghèo tØ lâu, mà nay vÅn còn cÙ nghèo, chính-quyŠn phäi làm th‰ nào cho nÜ§c månh dân giàu thì hiŒn-trång bi-Çát này m§i thay Ç°i!

Lúc chi‰n-tranh ÇÃt nÜ§c ta bÎ chia c¡t B¡c-Nam, ngÜ©i dân ViŒt Ü§c muÓn s¿ thÓng-nhÃt và mong Çòi låi Hoàng-Sa. Ông Hoàng-xuân-Hãn vi‰t r¢ng: "...Khi nÜ§c ViŒt-Nam còn chia Çôi thì khó lòng ÇiŠu-Çình Ç‹ Hoàng-Sa trä låi ÇÃt ta, tuy r¢ng nhiŠu chÙng xÜa nay trong ngoài bäo r¢ng Çó là ÇÃt ViŒt" (ñúng 30 næm trÜ§c, Sº ñÎa sÓ 27, 28, 1974, trang 215.) Nay nÜ§c Çã thÓng-nhÃt rÒi, tình-trång mÃt chû-quyŠn ngoài bi‹n xem ra låi còn Çen tÓi hÖn!

Chúng tôi së trình-bày giá-trÎ kinh-t‰ cûa Hoàng-Sa/ TrÜ©ng-Sa trong m¶t Çoån dÜ§i Çây. Giá-trÎ Çó vÓn Çã không nhÕ! Mà trên cä giá-trÎ kinh-t‰, giá-trÎ chi‰n-lÜ®c còn Çáng k‹ hÖn nhiŠu; nó vô cùng quan-tr†ng. ThÆt không ngoa n‰u có ngÜ©i cho r¢ng Hoàng-Sa/ TrÜ©ng-Sa là y‰u-tÓ sinh-tº, tÒn-vong cûa nÜ§c ViŒt-Nam.

S¿ an-nguy cûa sÜ©n phía ñông nÜ§c ta n¢m trong viŒc ki‹m-soát chû-quyŠn trên các häi-Çäo d†c Bi‹n ñông. TØ Häi-Nam, Trung-Hoa dÍ dàng ki‹m-soát viŒc ra vào vÎnh B¡c-ViŒt. Sau khi chi‰m Hoàng-Sa, ngÜ©i Tàu Çã mª r¶ng tÀm ki‹m-soát xuÓng m¶t nºa duyên-häi nÜ§c ta. N‰u h† låi chi‰m cä TrÜ©ng-Sa thì Trung-Hoa có khä-næng khÓng-ch‰ hÀu h‰t vùng duyên-häi phía ñông nÜ§c ta. Khi nào cä häi-phÆn và không-phÆn bÎ khóa ch¥t nhÜ vÆy, tÜÖng-lai ViŒt-Nam rÃt mÎt m©.

Trong tÃt cä nh»ng nÜ§c Çang tranh-chÃp tåi Bi‹n ñông, ViŒt-Nam là quÓc-gia bÎ l†t vào th‰ bí, ÇÜ©ng cùng nhÃt. Hai nÜ§c Trung-Hoa m¶t tr¡ng m¶t ÇÕ, trong tÜ-th‰ nh»ng nÜ§c ª ngoài nhäy vào tr¡ng tr®n xâm-læng không nói làm gì, các nÜ§c khác nhÜ Phi, Mã, Nam-DÜÖng... n‰u chi‰m thêm ÇÜ®c Çäo thì l®i thêm rÃt nhiŠu, trÜ©ng h®p cä Bi‹n ñông có bÎ Tàu nuÓt tr†n, h† cÛng không thiŒt nhiŠu l¡m và hi‹n-nhiên không vì Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa mà h† bÎ ngoåi-nhân khÓng-ch‰. ñÎa-th‰ cho phép h† ti‰p-tøc mª ÇÜ®c ÇÜ©ng bi‹n ra phía ngoài Thái-bình-DÜÖng và ƒn-Ç¶-DÜÖng.

ñ‰n cùng kÿ lš, ViŒt-Nam bÎ thiŒt-thòi nhÃt: mÃt ít Çäo thiŒt-håi ít, mÃt nhiŠu Çäo thiŒt-håi nhiŠu, mÃt tÃt cä Bi‹n ñông thì toàn-quÓc bÎ khÓng-ch‰. Nguy-cÖ hi‹m-h†a l§n nhÜ chÜa tØng xäy ra trong suÓt dòng lÎch-sº , sÓ mŒnh dân-t¶c nhÜ chÌ mành cheo chuông, quÓc-gia nhÜ ÇÙng bên b© v¿c th£m!

Th©i-gian rÃt cÃp-bách. SuÓt mÃy ngàn næm qua, chúng ta thÜ©ng chÌ phäi lo gìn gi» biên-thùy m¥t B¡c. Nay thì ngoài m¥t B¡c, cä cái sÜ©n r¶ng l§n cûa chúng ta vŠ phía ñông, v§i nhiŠu ngàn cây sÓ duyên-häi Çang bÎ Çe d†a. Hai cái g†ng kìm, m¶t tØ phÜÖng B¡c bóp xuÓng, m¶t tØ phÜÖng ñông si‰t vào, h£n nhiên tàn-båo l¡m!

Hình 42 - ViÍn-änh m§i Çe d†a nÜ§c ta tØ Bi‹n ñông:Trung-C¶ng v§i Phi-cÖ chi‰n-lÜ®c và Phi-Çån tÀm xa có khä-næng tÃn công t§i Sài-Gòn, Häi-quân không-chi‰n và TiŠm-thûy-Çïnh nguyên-tº Çe d†a suÓt tØ MÓng-Cáy Ç‰n vÎnh Phú-QuÓc. Häi-Nam, Hoàng-Sa cùng TrÜ©ng-Sa là cæn-cÙ xuÃt-phát và y‹m-tr® các loåi chi‰n-håm.

Ta hãy làm m¶t cu¶c so sánh Ç‹ š-thÙc ÇÜ®c tÀm quan-tr†ng vŠ viŒc phòng-thû häi-biên: Cho dù bÎ phong-tÕa h‰t biên-gi§i løc-ÇÎa phía B¡c và phía Tây, không ÇÜ®c trao Ç°i hàng-hóa v§i Ai-lao và v§i cä Khmer, quÓc-gia ta vÅn không th‹ bÎ bóp nghËt vŠ kinh-t‰. NhÜng n‰u bÎ phong-tÕa b© bi‹n thì ch£ng nh»ng không còn ngoåi-thÜÖng mà ngay cä chuy‹n-vÆn ÇÜ©ng bi‹n B¡c-Nam Ç‹ ÇiŠu-hòa nhu-y‰u phÄm trong nÜ§c cÛng h‰t... VÆy có khác chi trong "cÖ-th‹ ViŒt-Nam, máu huy‰t lúc chäy, lúc không.

Thà r¢ng chúng ta sÓng ti‰t-kiŒm Ç‹ tæng-cÜ©ng häi-quân v§i ÇÀy Çû khä-næng häi-chi‰n và không-chi‰n ngoài khÖi còn hÖn ch© Ç®i Ç‰n m¶t ngày nào Çó, cä nÜ§c chÎu ch‰t ngåt hay ch‰t Çói m¶t cách nhøc nhã vì bÎ bao vây.

Không bao lâu n»a, Trung-Hoa së Çû khä-næng th¿c-hiŒn cái g†ng kìm nhÜ vÆy. Ngay khi h† sª-h»u ÇÜ®c các Ç¶i oanh-tåc-cÖ chi‰n-lÜ®c, mua n°i hàng-không mÅu-håm, trang-bÎ ÇÀy-Çû m¶t håm-Ç¶i viÍn-duyên; bàn tay xâm-lÜ®c cûa h† së Çû dài và kÈ thù truyŠn-ki‰p cûa chúng ta së lØng l»ng trª låi, áp-Ç¥t nh»ng cái ách n¥ng nŠ lên ÇÀu lên c° ÇÒng-bào chúng ta.

7.2 - T°ng-quát vŠ các Çäo ven bi‹n ViŒt-Nam.

B© bi‹n ViŒt-Nam dài trên 5,000 km. D†c b© bi‹n ViŒt-Nam có Ç‰n trên 2 ngàn 5 træm Çäo. Có nh»ng Çäo n¢m ÇÖn Ç¶c nhÜng cÛng có nhiŠu Çäo n¢m chung v§i nhau trong các quÀn-Çäo. Nh»ng Çi‹m Çáng nói vŠ các Çäo cûa nÜ§c ta ÇÜ®c tóm g†n trong vài Çoån nhÕ nhÜ sau:

- ñäo l§n nhÃt là Phú-QuÓc trong vÎnh Thái-Lan r¶ng 568 km2, Çäo l§n thÙ nhì là Cát Bà trong vÎnh B¡c-ViŒt r¶ng 277 km2. Các Çäo nhÕ nhÃt chÌ nhÜ nh»ng hòn Çá n¢m gi»a bi‹n khÖi.

- ñäo có núi cao nhÃt là Phú-QuÓc v§i núi Chùa cao 603 m. M¶t sÓ Çäo chÌ nhô lên khi nÜ§c thûy-triŠu xuÓng và bÎ nÜ§c bao-phû khi thûy-triŠu dâng lên cao. Có nh»ng b© bãi nông cån mÃp mé m¥t bi‹n rÃt khó nhÆn bi‰t và nguy-hi‹m cho viŒc häi-hành.

- Hòn Tro b‡ng n°i lên rÒi ch®t bi‰n mÃt.

Næm 1923, tåi phía nam vùng Cù-lao Thu hay Çäo Phú-Quš (Phan-Rí) 22 häi-lš, Çäo Hòn Tro và m¶t hòn Çäo thÃp nhÕ hÖn Ç¶t nhiên trôì lên khÕi m¥t bi‹n. Hòn Tro cao t§i 30 thÜ§c tây, hòn kia chØng 3,4 tÃc. Trong vòng vài ba tháng sau, cä hai bi‰n mÃt. Sª dï ngÜ©i ta g†i tên Hòn Tro vì Çäo ÇÜ®c tåo-lÆp bªi tro bøi và dung-nham cûa m¶t núi lºa ngÀm phun lên. Sau Çó Çäo bÎ sóng gió soi mòn và dòng nÜ§c cuÓn trôi.

Hình 43- DÃu-tích Hòn Tro trên häi-ÇÒ quÓc-t‰.

Trong các häi-ÇÒ ngày nay, nh»ng ngÜ©i Çi bi‹n thÜ©ng Ç†c ÇÜ®c các l©i kêu g†i cänh-giác tÜÖng-t¿ nhÜ "cÀn thÆn-tr†ng khi häi-hành vì nhiŠu xáo-tr¶n ÇÎa-chÃn" trong vùng. Tåi hai vÎ-trí (10 Ç¶ 10 phút B¡c Vï-tuy‰n, 109 Ç¶ 00 ñông Kinh-tuy‰n) và (10 Ç¶ 08 phút B¡c Vï-tuy‰n, 109 Ç¶ 01 ñông Kinh-tuy‰n), häi-ÇÒ sÓ 3148 cûa Sª Thûy-Çåo Hoa-Kÿ Çã ghi chú hai câu: "núi lºa hoåt-Ç¶ng 97 ft- 1923" và "núi lºa hoåt-Ç¶ng 1 ft- 1923"

- QuÀn-Çäo Hå-Long có t§i 2156 hòn Çäo to nhÕ Çû c«, n°i ti‰ng là m¶t kÿ-quan th‰-gi§i vì vÈ ÇËp thiên-nhiên. DiŒn-tích vùng bi‹n chÌ vào khoäng 3,000 km2, tÙc nhÕ hËp hÖn TrÜ©ng-Sa và Hoàng-Sa rÃt nhiŠu, nhÜng Çáng k‹ là chi chít rÃt nhiŠu Çäo .

Hình 44 - M¶t hình vë cänh vÎnh Hå-Long vào cuÓi th‰-k› 19 v§i håm-Ç¶i cûa ñô-ñÓc Courbet Çang bÕ neo.

Trên ÇÎa-cÀu ít nÖi nào mà ÇÎa-hình låi hi‹m trª nhÜ vÆy. Các Çäo Hå-Long vì cÃu-tåo b¢ng Çá vôi, nên dÍ bÎ nÜ§c gió xâm-th¿c, tåo nên nh»ng hình-thù kÿ-dÎ. Vùng bi‹n này có nhiŠu vÎnh nhÕ, nhiŠu vÛng. Cao-Ç¶ cûa Çäo và thâm-Ç¶ cûa bi‹n Ç¶t-bi‰n bÃt-thÜ©ng, có nÖi sÜ©n núi d¿ng ÇÙng, có nÖi bãi cát ph£ng phiu, hang Ç¶ng thâm sâu, ghŠng Çá lên xuÓng; ÇÃt Çá nhu¶m Çû mÀu s¡c cûa cây cÕ núi non bi‹n tr©i. M¥t nÜ§c ch‡ l¥ng nhÜ gÜÖng, ch‡ sóng båc ÇÀu cÒn n°i lên tr¡ng xóa ...

- ñäo ViŒt-Nam cung-cÃp nhiŠu sän-phÄm quš mà ít ai ng© t§i.

*Y‰n, bào-ngÜ, vi-cá, häi-sâm là nh»ng th¿c-phÄm Ç¡t giá nhÃt Ç‰n tØ các Çäo vùng ñà-N¤ng, Nha-Trang, Båch-long-Vï, Phú-quÓc. Ng†c trai n°i ti‰ng cûa ñäo Cô-tô. G‡ quš m†c trên các Çäo l§n kh¡p nÖi vùng vÎnh B¡c-ViŒt. NÜ§c m¡m, hÒ tiêu, cá tôm, ÇÒi mÒi, sò huy‰t, Óc quš ...muôn Ç©i vÅn là nh»ng nguÒn phÄm-vÆt không th‹ thi‰u ÇÜ®c trong Ç©i sÓng dân ViŒt-Nam ta.

*ñÀu th‰-k› này chúng ta Çã phát-hiŒn và b¡t ÇÀu khai-thác m¶t kho tàng quš-giá cûa các häi-Çäo là phÓt-phát. Công viŒc Çang mang Ç‰n l®i-nhuÆn to l§n thì bÎ ngÜng trŒ vì nån xâm-læng cûa Trung-C¶ng.

*PhÀn tài-nguyên quan-tr†ng hÖn h‰t tuy vÆy, låi n¢m dÜ§i Çáy bi‹n. Dù sÓ lÜ®ng dÀu mÕ và khí ÇÓt chÜa ÇÜ®c Çánh giá ÇÀy Çû, nhÜng m¶t sÓ cÖ-quan quÓc-t‰ vŠ dÀu lºa Çã quä-quy‰t r¢ng m¶t khi khai-thác ÇÀy Çû, tiŠn båc thu vŠ ÇÜ®c có th‹ tÜÖng-ÇÜÖng v§i m¶t nºa t°ng-sÓ sän-lÜ®ng quÓc-gia trong tình-trång thu-nhÆp y‰u kém nhÜ hiŒn nay.

Tài-nguyên phong-phú này gây thèm muÓn cho các nÜ§c láng giŠng. KÈ Çang nhòm ngó kÏ lÜ«ng nhÃt ch¡c ch¡n së bi‰n thành k‹ thù Çáng s® nhÃt: Trung-C¶ng.

8 - Bi‹n và ñäo theo LuÆt bi‹n quÓc-t‰.

Nh»ng Çoån sau Çây bàn vŠ ranh-gi§i häi-phÆn trên Bi‹n ñông theo v§i LuÆt Bi‹n hiŒn-hành.

8.1 - Quan-niŒm cÛ m§i vŠ lãnh-häi.

Lš-lë "lãnh-häi r¶ng 3 häi-lš vì tÀm súng Çåi-bác" cûa các th‰-k› trÜ§c Çây Çang Çi dÀn vào quên lãng. Th©i Ãy, ngoài vùng bi‹n chû-quyŠn nhÕ hËp Çó trª ra khÖi, quÓc-gia duyên-häi khÕi lo l¡ng phÀn trách-nhiŒm.

Vào cuÓi th‰-k› XX có nhiŠu ÇiŠu Ç°i thay khác lå vŠ viŒc hành-sº chû-quyŠn trên bi‹n. Vì nhu-cÀu sinh-tÒn Çòi-hÕi nhiŠu quÓc-gia duyên-häi Çã ban-hành nh»ng luÆt m§i vŠ häi-phÆn theo š riêng nÜ§c h†.

NhÆn thÃy khu-v¿c 3 häi-lš quä th¿c là vùng bi‹n quá chÆt hËp, nhiŠu nÜ§c Çã tuyên-cáo nh»ng biên-gi§i lãnh-häi r¶ng l§n khác thÜ©ng. Có 12 quÓc-gia nhÆn chû-quyŠn lãnh-häi t§i 200 hl ngoài khÖi, tính Ç‰n ngày 1 tháng 2 næm 1992.

8.2 - LuÆt Bi‹n LHQ, m¶t š-thÙc m§i vŠ trÆt-t¿ trên bi‹n.

ñ¥c-biŒt vì š-thÙc ÇÜ®c s¿ cÀn-thi‰t phäi có m¶t nŠn trÆt-t¿ chung trên Çåi-dÜÖng cho nhân-loåi, nhiŠu quÓc-gia Çã ÇÒng-š cùng nhau ÇÜa ra m¶t d¿-án quän-trÎ bi‹n cä toàn-cÀu. Sau 15 næm cÓ g¡ng làm viŒc cûa nhiŠu cÖ-quan quÓc-t‰, g¥p nhiŠu khó khæn vŠ thÜÖng-thuy‰t, d¿-thäo LuÆt Bi‹n cûa Liên-hiŒp-QuÓc sau ba lÀn Çåi-h¶i, ÇÜ®c ra Ç©i vào næm 1982.

Trong niŠm hy-v†ng nh»ng tÓt ÇËp trên bi‹n cä së Ç‰n v§i nhân-loåi, các luÆt-gia John R. Stevenson và Bernard H. Oxman Çã thª phào nhË nhõm khi vi‰t r¢ng: "TÃt cä nh»ng cÓ-g¡ng trÜ§c Çây trong suÓt cä th‰-k› Ç‹ ÇÜa toàn-th‹ th‰-gi§i ngÒi låi v§i nhau trong m¶t s¿ ÇÒng-š v»ng-ch¡c vŠ bi‹n cä Çã tan v«. ThÕa-Ü§c Liên-hiŒp-QuÓc vŠ LuÆt Bi‹n là ÇiŠu cÆn-kŠ nhÃt mà loài ngÜ©i chúng ta có th‹ ti‰n Ç‰n v§i nhau. Møc-tiêu Çó nay Çang ª trong tÀm tay". (The Future of the United Nations Convention on the Law of the Sea, trong The American Journal of International Law, Vol. 88, July 1994: 488-499.)

ThÕa-Ü§c "United Nations Convention on the Law of Sea", vi‰t t¡t là UNCLOS hay LOS Convention, công-bÓ ngày 10-12-1982 tåi Montego Bay, Jamaica Çã ÇÜ®c 159 quÓc-gia kš-nhÆn (signatures) và nhÜ tiên-liŒu, Çã có Çû 60 quÓc-gia duyŒt-y (ratification.) K‹ tØ ngày 16-11-1994, thÕa-Ü§c UNCLOS trª thành luÆt và ÇÜ®c mang ra thi-hành.

N¶i-dung cûa thÕa-Ü§c rÃt lš-tÜªng nhÜ cho r¢ng "Bi‹n cä là tài-sän chung cûa Nhân-Loåi". S¿ thi-hành LuÆt Bi‹n låi d¿a hoàn-toàn trên tinh-thÀn thiŒn-chí cûa m†i quÓc-gia trên th‰-gi§i. Có nhiŠu ÇiŠu-luÆt cÀn-thi‰t còn thi‰u sót. M¶t sÓ ÇiŠu chÜa ÇÜ®c trình-bày rõ ràng hay không phù-h®p v§i th¿c-t‰ së dÀn dÀn ÇÜ®c các cÖ-quan luÆt-pháp nghiên-cÙu, ÇŠ-nghÎ ÇiŠn-khuy‰t hay tu-chÌnh nhÜ Çã tØng ÇÜ®c làm tØ mÃy chøc næm qua ...

Các nÜ§c ñông-Nam-Á quanh vùng Bi‹n ñông ÇŠu là h¶i-viên LHQ., Çã cùng kš-k‰t thi-hành LuÆt Bi‹n. TrØ ra nÜ§c Tàu tØ xÜa vÅn ngoan-cÓ, nay låi chÜa chÃp-nhÆn viŒc thi-hành. ñ‹ cho tình-trång thêm phÀn cæng th£ng, Trung-C¶ng ban-hành LuÆt Lãnh-häi 1992 riêng cho h†. LuÆt này ngæn ch¥n viŒc thi-hành LuÆt Bi‹n LHQ vŠ chû-quyŠn häi-phÆn cûa nh»ng quÓc-gia duyên-häi b¢ng cách tuyên-cáo m¶t cách trâng tráo : Bi‹n ñông là n¶i-häi hay lãnh-häi Trung-Hoa.

Tuy vÆy, Ça-sÓ gi§i luÆt-gia tin-tÜªng r¢ng nh© sÓ lÜ®ng "Ça-sÓ áp-Çäo" các quÓc-gia kš-nhÆn, rÒi ra LuÆt Bi‹n së ÇÜ®c toàn-th‹ c¶ng-ÇÒng nhân-loåi tôn-tr†ng và thi-hành hÀu mang låi hòa-bình trên bi‹n.

S¿ mong Ü§c này xem ra có vÈ là m¶t hoài-v†ng quá Çáng chæng ?!

8.3 - Lãnh-th° và lãnh-häi.

H†c ÇÎa-lš, chúng ta bi‰t r¢ng diŒn-tích lãnh-th° nÜ§c ViŒt-Nam Ço ÇÜ®c 329,600 km2. Ngoài lãnh-th° Çó, m¶t khu-v¿c trên bi‹n tØ b© trª ra khÖi 12 häi-lš (hl) Çã ÇÜ®c nhÆn là lãnh-häi (territorial waters.) Chû-quyŠn quÓc-gia trên lãnh-häi giÓng nhÜ chû-quyŠn trên lãnh-th°. Vào næm 1964, chính-quyŠn c¶ng-sän ViŒt-Nam tuyên-bÓ lãnh-häi 12 hl.

Ngày nay, chúng ta cÀn bi‰t thêm vŠ m¶t vùng häi-phÆn r¶ng l§n hÖn n»a ª ngoài bi‹n thu¶c chû-quyŠn khai-thác cûa dân ViŒt-Nam ta: Khu-v¿c Bi‹n Kinh-t‰ ñ¶c-quyŠn 200 häi-lš mà danh-tØ LuÆt Bi‹n g†i là Exclusive Economic Zone- EEZ.

Vào ngày 12-5-1977, Chính-quyŠn CHXHCN ViŒt-Nam ra tuyên-cáo nh»ng häi-phÆn nhÜ sau:

- 12 hl lãnh-häi

- 12 hl vùng cÆn-häi phía ngoài lãnh-häi

- 200 hl vùng bi‹n kinh-t‰ tính tØ ngoài ÇÜ©ng cæn-bän lãnh-häi (200NM from territorial waters base line.)

ViŒt-Nam là quÓc-gia có ÇÜ©ng duyên-häi khá dài (5,237 cây sÓ), t›-lŒ b© bi‹n/ diŒn-tích lãnh-th° hÖn 1 phÀn træm. Trong khi Çó, Trung-C¶ng có rÃt ít b© bi‹n, t›-lŒ chÌ Çåt t§i 1.5 phÀn ngàn mà thôi

Theo LuÆt-sÜ Mark J. Valencia, ViŒt-Nam Ü§c-lÜ®ng vùng EEZ r¶ng t§i 210,600 dÆm vuông (square nautical-mile) träi dài ra trên Bi‹n ñông. DiŒn-tích này tính ra 722,338 km2, tÙc r¶ng hÖn hai lÀn ÇÃt liŠn, (225% so v§i lãnh-th°.)

Hình 45- Theo bäng liŒt-kê này, ViŒt-Nam có chiŠu dài b© bi‹n 2,828 häi-lš (tÙc 5,237 km, häi-phÆn EEZ r¶ng 210,600 hl vuông, không thua Trung-C¶ng bao nhiêu.

D¿-thäo LuÆt Bi‹n Liên-hiŒp-QuÓc (United Nations Convention on the Law of the Sea - UNCLOS hay LOSC) quy-ÇÎnh r¢ng häi-phÆn dành cho quÓc-gia duyên häi quän-trÎ và häi-Çäo cÛng có nh»ng häi-phÆn nhÜ ÇÃt liŠn. Tåi Bi‹n ñông, nÜ§c nào có chû-quyŠn trên các Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa së ÇÜ®c sª-h»u nh»ng tài-nguyên trong các häi-phÆn liên-hŒ. Nh»ng vùng bi‹n nhÜ vÆy rÃt to l§n, Ç¥c-biŒt låi n¢m trong khu-v¿c có nhiŠu tiŠm-næng dÀu-khí.

ñÓi v§i ViŒt-Nam, Ç¥t giä-sº n‰u ta ki‹m-soát tr†n-vËn cä Hoàng-Sa lÅn TrÜ©ng-Sa, häi-phÆn khai-thác kinh-t‰ (EEZ) cûa quÓc-gia ta së l§n gÃp 4, 5 lÀn lãnh-th° hiŒn-th©i trong løc-ÇÎa. Tài-nguyên dÜ§i bi‹n n‰u khai-thác h‰t, có lë nhiŠu hÖn sän-lÜ®ng thu-Çåt trên ÇÃt liŠn.

8.4 - ThŠm løc-ÇÎa và EEZ.

Trong nh»ng danh-tØ thÜ©ng dùng cûa LuÆt Bi‹n ngày nay, ngÜ©i ta còn nói Ç‰n "ThŠm løc-ÇÎa" (Continental Shelf.) TrÜ§c h‰t, quan-niŒm này phát-sinh khi khäo-sát b© bi‹n trên th‰-gi§i, ngÜ©i ta thÃy Çáy bi‹n thÜ©ng thoai-thoäi tØ b© ra khÖi m¶t khoäng xa, tùy nÖi có th‹ tØ vài chøc häi-lš cho Ç‰n hàng træm häi-lš; rÒi Ç¶t nhiên, Çáy bi‹n dÓc sâu h£n xuÓng trÜ§c khi chåy ti‰p ra ngoài lòng Çåi-dÜÖng. Hình-dång phÀn Çáy bi‹n thoai thoäi sát b© Çó giÓng nhÜ cái nŠn cûa løc-ÇÎa.

Hình 46- Quan-niŒm ÇÎa-lš vŠ thŠm løc-ÇÎa

Vì chû-quyŠn thŠm løc-ÇÎa ÇÓi v§i các quÓc-gia duyên-häi cÛng nhÜ chû-quyŠn cái nŠn nhà ÇÓi v§i ngÜ©i chû cûa cái nhà, các quÓc-gia thÜ©ng không ÇÒng-š v§i nhau vŠ ranh-gi§i này. T°ng-quát có hai khuynh-hÜ§ng :

1-Dùng Ç¶ sâu Çáy bi‹n.

Theo khuynh-hÜ§ng này thŠm løc-ÇÎa n¢m trong khu-v¿c có Ç¶ sâu nÜ§c bi‹n t§i 200m.

Hình 47 - Bi‹n ñông, thi‰t-ÇÒ Çáy bi‹n và thŠm løc-ÇÎa (200m.) TØ b© ViŒt-Nam, Çáy bi‹n chåy thoai-thoäi ra khÖi. (Hình cûa NguyÍn-Kh¡c-Ng» 1981.)

TrÜ©ng-h®p dùng ÇÜ©ng ÇÒng-thâm 200m này cho ViŒt-Nam, chúng ta thÃy:

*Vì Çáy bi‹n nông, thŠm løc-ÇÎa ª B¡c-phÀn nÜ§c ta rÃt l§n, choán ra kh¡p vÎnh B¡c-ViŒt. Ÿ Çây, viŒc phân chia thŠm løc-ÇÎa gi»a ViŒt-Nam và Trung-Hoa Çang trong vòng tranh-chÃp. ViŒt-Nam muÓn gi» ÇÜ©ng Brévié (Kinh-tuy‰n 108.03'ñông) là thÕa-hiŒp Çã kš tØ næm 1887 gi»a Pháp, lúc Çó Çang bäo-h¶ ViŒt-Nam và nhà Mãn-Thanh, lúc Çó Çang cai-trÎ toàn cõi Trung-Hoa. Còn Trung-C¶ng muÓn chia vÎnh B¡c-ViŒt theo ÇÜ©ng trung-tuy‰n gi»a nh»ng b© bi‹n nhÜng låi không chÎu k‹ Båch-long-Vï là m¶t hòn Çäo.

Hình 48 - Vùng tranh-chÃp häi-phÆn trong vÎnh B¡c-ViŒt. ViŒt-Nam muÓn: ho¥c theo ÇÜ©ng Brévié.(KT 108 Ç¶.03' ñông) ho¥c lÃy trung-tuy‰n hai Çäo Båch-long-Vï và Häi-Nam. Trung-C¶ng không ÇÒng-š cä hai, chÌ muÓn lÃn vào sát ÇÃt ViŒt-Nam.

*Ÿ miŠn Trung, thŠm løc-ÇÎa nhÕ hËp. ñ¥c-biŒt tåi MÛi Varella, vì Çáy bi‹n Ç¶t-nhiên sâu h£n xuÓng nên thŠm løc-ÇÎa không r¶ng quá 40 km.

*Càng vŠ Nam, bi‹n càng trª nên nông cån và thŠm løc-ÇÎa nÜ§c ta låi r¶ng ra rÃt nhiŠu. Ngoài khÖi ñông-ñông-Nam, cách VÛng-Tàu 200km qua khÕi bãi ñông-SÖn, gÀn bãi TÜ-Chính chiŠu sâu Çáy bi‹n m§i b¡t ÇÀu xuÓng quá 200m. K‹ tØ khu này vòng qua Phú-QuÓc, bi‹n rÃt nông và toàn th‹ khu-v¿c vÎnh Thái-Lan bao quanh bªi ViŒt-Nam, Kampuchia, Thái-Lan, Mã-lai-Á, Nam-DÜÖng trª thành thŠm løc-ÇÎa cûa các quÓc-gia ven bi‹n.

Cách xác-ÇÎnh thŠm løc-Çiå theo chiŠu sâu Çáy bi‹n 200m này Çã bÎ hÀu h‰t các quÓc-gia duyên-häi bác bÕ.

2 - Dùng khoäng cách 200hl tính tØ b©.

Có nh»ng quÓc-gia duyên-häi tuyên-cáo chiŠu r¶ng thŠm løc-ÇÎa riêng cho h†. Theo nhu-cÀu quÓc-gia, nhiŠu chính-quyŠn Çã ra tuyên-cáo vŠ chiŠu r¶ng thŠm løc-ÇÎa. Ranh-gi§i 200 häi-lš hiŒn Çang ÇÜ®c nhiŠu quÓc-gia chÃp-nhÆn. ViŒt-Nam có th‹ ÇÜ®c k‹ là m¶t trong nh»ng quÓc-gia này. ThŠm løc-ÇÎa ViŒt-Nam thông-thÜ©ng Çã ÇÜ®c chính-quyŠn ÇÜÖng-th©i ÇÒng-hóa v§i vùng häi-phÆn chû-quyŠn kinh-t‰ EEZ 200hl.

8.5 - ñÜ©ng cæn-bän duyên-häi và N¶i-häi.

TrÜ§c Çây næm ba thÆp-niên, phÀn l§n các quÓc-gia duyên-häi thÜ©ng lÃy lãnh-häi là 3hl. Có t§i 45 nÜ§c nhìn nhÆn ranh-gi§i này, tính vào ngày 1-1-1958.

Ngày nay, hÀu h‰t các nÜ§c tuyên-cáo lãnh-häi 12hl và m¶t vùng ti‰p-cÆn- Continguous Sea- 12 hl phía ngoài lãnh-häi Çó. Khoäng r¶ng ÇÜ®c tính tØ b© bi‹n hay b© Çäo lúc nÜ§c ròng sát.

B© bi‹n và b© Çäo thÜ©ng lªm chªm, ch‡ lÒi ch‡ lõm. Các ÇÜ©ng ranh gi§i vì vÆy rÃt ngo¢n ngoèo phÙc-tåp. ñ‹ giäi-quy‰t vÃn-ÇŠ chung cho các quÓc-gia duyên-häi hay quÀn-Çäo, m¶t s¿ ÇÒng-š Çã ÇÜ®c ÇÜa vào LuÆt Bi‹n LHQ. cho phép nh»ng nÜ§c Çó ÇÜ®c vë ÇÜ©ng th£ng cæn-bän (Baselines) nÓi liŠn nh»ng mÛi ÇÃt và Çäo.

Hình 49 - LHQ. công-bÓ hình vë này nhÜ tiêu-bi‹u cho cách-thÙc vë nh»ng ÇÜ©ng cæn-bän duyên-häi. LÜu-š Ç‰n khoäng cách chuÄn 12 häi-lš.

Theo các chuyên-gia vŠ LuÆt Bi‹n, ÇÜ©ng cæn-bän ÇÜ®c dùng làm "cæn-bän" cho chû-quyŠn lãnh-häi nên chính-quyŠn các nÜ§c duyên-häi cÀn thäo ra cho s§m và cho chính-xác!

Vào ngày 12-11-1982, ViŒt-Nam công bÓ m¶t sÓ ÇÜ©ng cæn-bän (mà h† g†i là ÇÜ©ng cÖ-sª) tØ ñäo CÒn CÕ Ç‰n Poulo Wai. Các ÇÜ©ng cæn-bän trong vÎnh B¡c-ViŒt, vÎnh Thái-Lan, cùng các quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa, vì Çang trong vòng tranh-chÃp nên chÜa ÇÜ®c vë.

Vài quÓc-gia láng giŠng và cä nh»ng nÜ§c l§n nhÜ Hoa-Kÿ Çã lên ti‰ng phän-ÇÓi ViŒt-Nam. H† cho r¢ng nh»ng ÇÜ©ng này là không h®p-lŒ và r¢ng ViŒt-Nam Çã tuyên-bÓ m¶t vùng n¶i-häi l§n lao m¶t cách quá Çáng. Các luÆt-gia ª ViŒn ñông-Tây tåi Hawai nhÆn-xét: "Có nhiŠu nÖi, ÇÜ©ng này n¢m quá xa b© løc-ÇÎa hay có nÖi ÇÜ©ng cæn-bän không nhÃt-thi‰t phäi Çi quá xa ngoài khÖi vì b© bi‹n phía bên trong rÃt ph£ng-phiu".

Hình 50 - Nh»ng ÇÜ©ng cæn-bän (baselines) cûa duyên-häi ViŒt-Nam tuyên-bÓ ngày 12-11-1982. N¶i-häi ViŒt-Nam gÒm hai khu-v¿c ranh-gi§i lich-sº trong vÎnh B¡c-ViŒt, vÎnh Thái-Lan và khu-v¿c bi‹n n¢m bên trong nh»ng ÇÜ©ng cæn-bän.

TØ khi ÇÜ©ng cæn-bän ÇÜ®c Ãn-ÇÎnh, ranh gi§i lãnh-häi và nh»ng häi-phÆn liên-hŒ Ç‰n chû-quyŠn quÓc-gia trên bi‹n bÎ thay Ç°i h‰t. TrÜ©ng-h®p ViŒt-Nam, theo luÆt gia Kriangsak Kittichaisariee, n‰u chÌ k‹ bÓn Çoån (162, 161, 149 và 105 hl) trong 10 Çoån th£ng cæn bän (dài t°ng-c¶ng 850hl), n¶i häi (internal waters) ViŒt-Nam cÛng Çã chi‰m t§i 27,000 dÆm vuông. (Law of the Sea and Maritime Boundary Delimitation in South-East Asia, Oxford University Press, 1992: 16-17.) ñÜ©ng cæn-bän nhÜ vÆy làm gia-tæng diŒn-tích nh»ng khu-v¿c thu¶c chû-quyŠn quÓc-gia lên rÃt nhiŠu.

Hai luÆt-gia Mark J. Valencia và Jon M. Van Dyke, sau khi bàn-luÆn Ç‰n nh»ng l®i-Çi‹m cûa ViŒt-Nam trong viŒc kš-nhÆn thi-hành LuÆt Bi‹n LHQ., cÛng khuy‰n-cáo ViŒt-Nam nên tu-chÌnh lãnh-häi lÎch-sº (historic waters) và thu b§t phÀn n¶i-häi b¢ng cách duyŒt låi các ÇÜ©ng cæn-bän baselines. (Vietnam's National Interests and the Law of the Sea, trong Ocean Development and International Law, Vol.25, Apr/Jun 1994: 217-250.)

Trên quan-Çi‹m cûa chính-quyŠn CHXHCN ViŒt-Nam, nh»ng ÇÜ©ng cæn-bän Çã vë Çúng theo LuÆt Bi‹n LHQ. Các lš-do ÇÜ®c nêu ra có th‹ tóm t¡t nhÜ sau:

- Nh»ng Çoån th£ng trong khu-v¿c tØ vï-Ç¶ 11.00N Ç‰n 14.00N phù-h®p v§i ÇiŠu 7(1) quy-ÇÎnh viŒc xác-ÇÎnh ÇÜ©ng cæn-bän qua nh»ng hòn Çäo n¢m ngoài vùng b© bi‹n khúc-khu›u, bÎ æn sâu vào ÇÃt liŠn Trung-ViŒt.

- Nh»ng Çoån còn låi phù-h®p v§i ÇiŠu 7(5) quy-ÇÎnh các ÇÜ©ng th£ng cæn-bän cho khu-v¿c bi‹n có quyŠn-l®i kinh-t‰ Ç¥c-biŒt và hi‹n-nhiên Çã ÇÜ®c dân-cÜ ViŒt-Nam sº-døng tØ lâu Ç©i. (Vietnam: Fisheries and Navigation Policies and Issues, Mark J. Valencia, trong Ocean Development and International of Law, Vol.21, 1990, pp 431-445.)

N‰u ViŒt-Nam cÙ gi» v»ng lÆp-trÜ©ng Ç‹ quy‰t n¡m chû-quyŠn phÀn "n¶i-häi" hay lãnh-häi r¶ng l§n, LHQ. së phäi tìm cách phân-xº.

8.6 - ThŠm løc-ÇÎa kéo dài và ÇÜ©ng trung-tuy‰n.

Bi‹n ViŒt-Nam là s¿ nÓi-ti‰p ÇÎa-hình ÇÃt liŠn chåy dài ra bi‹n. ViŒt-Nam có ÇÜ®c Ç¥c-quyŠn tuyên-bÓ chiŠu r¶ng thŠm løc-ÇÎa và häi-phÆn kinh-t‰ cho t§i 350 häi-lš (Vietnam's National Interests and the Law of the Sea, Mark J. Valentcia & Jon van Dyke, trong Ocean Development and International Law, Apr/ Jun 1994: 228-229.)

Tính chung c¶ng låi m¶t cách tÓi-thi‹u, ViŒt-Nam rÃt có cÖ-h¶i sª-h»u ít nhÃt m¶t häi-phÆn kinh-t‰ ngoài bi‹n r¶ng gÃp ba lÀn lãnh-th° trên ÇÃt liŠn, cho dù r¢ng nÜ§c ta không gi» ÇÜ®c toàn vËn tÃt cä TrÜ©ng-Sa cÛng nhÜ không phøc-hÒi låi ÇÜ®c quÀn-Çäo Hoàng-Sa.

Hình 51- Khu-v¿c tranh-chÃp ViŒt-Nam v§i Nam-DÜÖng và Mã-lai-Á. Hình nhÕ vë khu Çáy bi‹n sâu ª phía B¡c Çäo Natuna.

Có nh»ng lš-lë tranh cãi khác nhau vŠ chû-quyŠn thŠm løc-ÇÎa và häi-phÆn kinh-t‰ nÖi nh»ng vùng bi‹n nhiŠu quÓc-gia giao-ti‰p nhÜ vÆy. Tranh-chÃp lÈ tÈ có th‹ dÅn Ç‰n chi‰n-tranh. Trong nhiŠu trÜ©ng-h®p, các nÜ§c thÜ©ng bàn cãi Ç‰n ranh-gi§i là ÇÜ©ng Trung-tuy‰n (Meridian.) ñÜ©ng này chåy gi»a hai ÇÜ©ng cæn-bän cûa b© bi‹n, gi»a hai hòn Çäo hay gi»a b© bi‹n nÜ§c này và hòn Çäo nÜ§c kia, gi»a các ÇÜ©ng cæn bän, Çäo, b©... tùy trÜ©ng-h®p lš-luÆn trong thÜÖng-thäo.

Vì ViŒt-Nam ª trong trÜ©ng-h®p có Üu-th‰ vì thŠm løc-ÇÎa kéo dài, ViŒt-Nam Çòi hÕi các nÜ§c láng giŠng phân-chia sao cho h®p-lš nhÜ ª VÎnh B¡c-ViŒt và vùng thŠm løc-ÇÎa Sunda, phía B¡c Çäo Natuna.

ViŒt-Nam và Nam-DÜÖng không thÕa-thuÆn ÇÜ®c v§i nhau vŠ ÇÜ©ng ranh-gi§i này. Nam-DÜÖng muÓn chia häi-phÆn theo ÇÜ©ng trung-tuy‰n gi»a Çäo Natuna và b© bi‹n ViŒt-Nam, còn ViŒt-Nam lÃy lš-lë Çáy bi‹n sâu vŠ phía Nam-DÜÖng nên phäi lÃy trung-tuy‰n cûa b© bi‹n Nam-DÜÖng và ÇÜ©ng cæn-bän baseline ViŒt-Nam.

8.7 - Các nÜ§c l§n và LuÆt Bi‹n.

NhiŠu cÜ©ng-quÓc không vØa lòng v§i LuÆt Bi‹n LHQ, häi-quân cûa h† muÓn ÇÜ®c t¿-do häi-hành kh¡p nÖi theo š h† muÓn. Tuy vÆy, chÜa có s¿ chÓng-ÇÓi, cän-trª nào Çáng g†i là quy‰t-liŒt.

8.7.1 - Hoa-Kÿ. N‰u nói Ç‰n cÜ©ng-quÓc månh nhÃt vŠ häi-l¿c hiŒn nay, ngÜ©i ta phäi nói Ç‰n Hoa-Kÿ. K‹ tØ khi ÇÓi-thû Çáng n‹ cûa h† là Liên-bang Sô-Vi‰t tan rã, l¿c-lÜ®ng Hoa-Kÿ trên bi‹n gi» vai trò Ç¶c-bá, Çang tung-hoành kh¡p m¥t Çåi-dÜÖng. Vì Hoa-Kÿ luôn luôn c°-võ cho s¿ t¿-do häi-hành nên h† vÅn ÇÙng ra ngoài nh»ng n‡-l¿c cûa các quÓc-gia khác muÓn ti‰n t§i m¶t m¶t LuÆt Bi‹n toàn-cÀu. HÀu h‰t nh»ng tuyên-cáo n§i r¶ng häi-phÆn cûa các quÓc-gia khác trên th‰-gi§i ÇŠu bÎ Hoa-Kÿ phän-ÇÓi. CHXHCN ViŒt-Nam cÛng Çã mÃy lÀn nhÆn giÃy t© ngoåi-giao cûa Hoa-Kÿ gªi Ç‰n tÕ š chÓng-báng nhÜ vÆy.

Trong m¶t k‰-hoåch toàn-cÀu m§i nhÃt vŠ h®p-tác quÓc-t‰ cùng nhau khai-thác các vùng bi‹n sâu, LHQ. Çã phäi ÇÓi ÇÀu v§i s¿ bÃt-h®p-tác cûa Hoa-Kÿ. Vì MÏ là nÜ§c có khÄ-næng l§n nhÃt vŠ lãnh-v¿c này nên LHQ. phäi cÓ-g¡ng rÃt nhiŠu trong viŒc thuy‰t-phøc. Tin-tÙc m§i nhÃt cho hay Hoa-Kÿ Çã b§t lånh nhåt và ngÕ š së tham-gia.

Tin m§i Çây cho bi‰t T°ng-ThÓng Clinton thuÆn viŒc thi-hành LuÆt Bi‹n quÓc-t‰, Çã gºi væn-thÜ qua QuÓc-H¶i Ç‹ ch© lÃy quy‰t-ÇÎnh cûa LÆp-Pháp (Comment: The United States and the Law of the Sea, George Galdorisi, trong "Ocean Development and International Law, Vol 26, No 1, 1995, pp 75-83.)

Phäi cÀn m¶t th©i-gian m§i có th‹ bi‰t ÇÜ®c s¿ Çóng góp th¿c-s¿ cûa Hoa-Kÿ ra sao trong viŒc thi-hành LuÆt Bi‹n.

8.7.2 - Trung-C¶ng. Trung-C¶ng là m¶t trÜ©ng-h®p ngoåi-lŒ thÆt kÿ-dÎ. QuÓc-gia này m¥c dù là h¶i-viên Liên-hiŒp-quÓc nhÜng låi bÃt-chÃp công-pháp quÓc-t‰ cÛng nhÜ không tuân theo các nghÎ-quy‰t cûa h¶i-ÇÒng Liên-hiŒp-quÓc vŠ LuÆt Bi‹n.

Không cÀn cæn-cÙ pháp-lš, Trung-C¶ng nhÆn chû-quyŠn toàn-th‹ Bi‹n ñông. Ranh gi§i vùng "LÜ«i RÒng" cûa h† sát b© bi‹n Trung-ViŒt (cách Cù-lao Ré 40 hl) xuÓng Indonesia qua sát Mã-Lai-Á (cách Borneo 25 hl) vòng lên sát Phi-luÆt-Tân (cách Palawan 25 hl.) Trung-C¶ng và ñài-Loan, tuy không phäi là các quÓc-gia ñông-Nam-Á, Çã cùng ÇÙng trên m¶t lš-lë, cùng sº-døng m¶t tÃm bän-ÇÒ v§i ÇÜ©ng "ranh gi§i lÎch-sº nÜ§c Tàu " lÃn sâu xuÓng gÀn h‰t bi‹n ñông-Nam-Á. Trung-Hoa Dân-QuÓc Çã t¿-š vë ra nh»ng ÇÜ©ng ranh-gi§i này tØ næm 1947.

Chính-sº Trung-Hoa chÜa bao gi© ghi-chép viŒc quân-Ç¶i cûa h† chi‰m-Çóng Hoàng-Sa/ TrÜ©ng-Sa. ñÎa-dÜ chí nÜ§c Tàu cÛng ch£ng bao gi© vi‰t r¢ng nÜ§c Trung-Hoa phía Nam giáp Nam-DÜÖng, Mã-Lai-Á ... VÆy mà ngÜ©i Trung-Hoa th©i nay giám cho r¢ng lÎch-sº là m¶t y‰u-tÓ chính làm cæn-bän cho chû-quyŠn nÜ§c Tàu trên toàn-th‹ Bi‹n ñông.

Hình 52 - Khu-v¿c ranh-gi§i lÎch-sº "LÜ«i RÒng" cûa Trung-C¶ng chi‰m gÀn tr†n Bi‹n ñông.

Khi ÇŠ-cÆp Ç‰n s¿ tham-lam và ngoan-cÓ nhÆn liŠu häi-phÆn m¶t cách vô-lÓi cûa hai nÜ§c Trung-Hoa Løc-ÇÎa và ñài-loan nhÜ vÆy, LuÆt-gia chuyên vŠ häi-dÜÖng Mark J. Valencia Çã nhÆn-ÇÎnh: "Không có m¶t nguyên-lš nào trong luÆt-pháp quÓc-t‰ th©i hiŒn-Çåi cho phép m¶t ki‹u lš-luÆn nhÜ th‰ !".

Trung-C¶ng coi "Nam-Häi" không nh»ng là vùng bi‹n Çánh cá (Exclusive Fishery Zone), vùng bi‹n kinh-t‰ (Exclusive Economic Zone) cûa Trung-C¶ng mà còn m¥c-nhiên nhÆn nhÜ n¶i-häi (Inner Sea), lãnh-häi riêng (Territorial Sea) hay cái vÜ©n sau (Back Yard) cûa h† vÆy.

M¶t khi häi-quân cûa Trung-C¶ng Çû månh Ç‹ ki‹m soát m¥t bi‹n và hành-sº chû-quyŠn theo tham-v†ng cûa h† thì m†i hoåt-Ç¶ng thÜÖng-mai, kinh-t‰ cûa các nÜ§c ñông-Nam-Á trên Bi‹n ñông bÎ bóp nghËt. Các nÜ§c khác trên th‰-gi§i rÒi Çây cÛng së bÎ ngæn cän vŠ cä hai ÇÜ©ng hàng-häi lÅn hàng-không.

9 - LuÆt bi‹n LHQ. và bi‹n Çông.

Trong khi áp-døng LuÆt Bi‹n QuÓc-t‰ cho Bi‹n ñông, m‡i nÜ§c duyên-häi trong vùng Çã suy-luÆn theo cách-thÙc riêng-biŒt có l®i cho h†. S¿ tranh-chÃp cûa nhiŠu nÜ§c vŠ chû-quyŠn trên các Çäo Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa, ngoài cÖ-nguy Çøng-Ç¶ quân-s¿ trên bi‹n, còn lôi kéo theo nhiŠu tranh-luÆn r¡c rÓi vŠ luÆt-lŒ.

9.1 - ViŒt-Nam và LuÆt Bi‹n.

ViŒt-Nam cùng v§i 159 nÜ§c trên th‰-gi§i (tính Ç‰n ÇÀu næm 1993) Çã kš-duyŒt bän d¿-thäo LuÆt Bi‹n 1982 cûa Liên-hiŒp-QuÓc. Tháng 7/1994, ViŒt-Nam låi kš tên vào danh-sách các quÓc-gia t¿-nguyŒn chÃp-hành luÆt quÓc-t‰ này. D¿-luÆt này chÌ Çòi hÕi 60 quÓc-gia kš-nhÆn Ç‹ mang ra thi-hành. HiŒn nay trong sÓ 60 quÓc-gia ÇÀu tiên kš-k‰t Çã có nhiŠu nÜ§c l§n nhÜ Brazil, Ai-CÆp, Nam-DÜÖng, MÍ-tây-cÖ... Ngày 16/11/1994 là ngày thÕa-Ü§c có hiŒu-l¿c thi-hành (enter into force.)

ViŒc CHXHCN ViŒt-Nam chÃp-nhÆn ThÕa-Ü§c vŠ Bi‹n-Cä QuÓc-t‰ Çã tåo ÇÜ®c tÓi-thi‹u m¶t s¿ an-tâm vŠ lš-thuy‰t. ñ¥c-biŒt ViŒt-Nam cÛng tìm ra m¶t vÎ-th‰ thuÆn-l®i trên trÜ©ng ngoåi-giao khi tranh-chÃp v§i Trung-C¶ng.

Theo s¿ Ü§c-tính cûa các gi§i thông-thåo, muÓn làm h¶i-viên cûa T°-chÙc LuÆt Bi‹n LHQ, ViŒt-Nam së phäi thi-hành m¶t sÓ trách vø nhÜ sau:

- ñóng góp tiŠn båc vào QuÏ cûa T°-chÙc cho chi-phí hoåt-Ç¶ng, có lë khoäng 60 triŒu dollars cho lúc ÇÀu và khoäng 8.5 triŒu dollars thÜ©ng niên. Trong hiŒn-tình, ViŒt-Nam ÇÜ®c d¿-trù Çóng góp chØng 3% ngân-quÏ cûa LHQ .

- Thu nhÕ nh»ng vùng n¶i-häi, sºa låi ÇÜ©ng cæn-bän duyên-häi, vë nh»ng vùng lãnh-häi, cÆn-häi, chû-quyŠn kinh-t‰ m§i sao cho phù-h®p v§i LuÆt Bi‹n.

- Sºa låi luÆt-lŒ vŠ giao-thông trên bi‹n, cho phép s¿ thông-quá vô-tÜ (innocent passage) các loåi thÜÖng-thuyŠn và chi‰n-håm v.v... theo Çúng v§i s¿ quy-ÇÎnh quÓc-t‰

- Tham-d¿ vào các chÜÖng-trình liên-hŒ cûa LuÆt Bi‹n nhÜ ngÜ-nghiŒp, bäo-vŒ môi-sinh, chÓng ô-nhiÍm, cÙu ngÜ©i trên bi‹n, truy-diŒt ma-túy buôn lÆu, nghiên-cÙu khoa-h†c...(Vietnam's national Interests and the Law of the Sea, Mark J. Valencia &Jon M. Van Dyke, trong báo Ocean Development and International Law, Vol.25, pp 217-250.)

9.2 - TrÜ©ng-h®p các Çäo Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa.

Trong ti‰n-trình Çi t§i m¶t LuÆt Bi‹n hoàn-bÎ cho toàn-cÀu, các cÖ-cÃu luÆt-pháp quÓc-t‰ lÀn ÇÀu tiên së phäi ÇÓi ÇÀu v§i m¶t vÃn-ÇŠ m§i khó khæn và t‰-nhÎ vŠ chû-quyŠn trên các hòn Çá san-hô tí-hon cûa Bi‹n ñông. Xin nêu m¶t vài thí-dø:

- ñäo theo nguyên-nghiã phäi là do thiên-nhiên tåo ra. ñ‰n nay, vÅn chÜa ai hi‹u ÇÜ®c luÆt quÓc-t‰ phäi làm sao Ç‹ truy-tÀm và giäi-quy‰t trÜ©ng-h®p Çäo xây lên b¢ng cách "nhân-tåo".

- LuÆt Bi‹n vÅn chÜa xác-ÇÎnh ÇÜ®c s¿ khác nhau gi»a ñäo và CÒn, ñøn. Nh»ng "Çäo" san-hô thÜ©ng chÌ nhÜ nh»ng cÒn, Çøn; hôm nay n°i mai chìm. TrÜ©ng-h®p nhÜ ñäo Tro (vùng hòn Hai, Cù-lao Thu) Çùn cao lên t§i 30m m¶t th©i-gian (các Çäo TrÜ©ng-Sa chÌ cao chØng 2m) rÒi tan theo tro bøi cÛng khó giäi-quy‰t.

Hình 53- M¶t tàu häi-Çæng nhÜ bên, n‰u cho Çánh chìm xuÓng bi‹n, có th‹ bi‰n thành m¶t Çäo nhân-tåo !?

- S¿ kiŒn càng thêm r¡c rÓi vì vÃn-ÇŠ h®p-pháp cûa häi-Çæng trên các bãi ngÀm cÛng Çã ÇÜ®c LuÆt Bi‹n ÇŠ-cÆp t§i. Næm qua, CHXHCN ViŒt-Nam ra tuyên-cáo thi‰t-lÆp 10 häi-Çæng (?) tåi quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa mà m¶t chi‰c Ç¥t trên ñá Lát là m¶t hòn Çá ngÀm (reef.)

Giä-sº n‰u có nÜ§c mua m¶t tàu häi-Çæng cÛ Çem Ç‰n m¶t b© bãi ngÀm hay cån nào Çó rÒi cho chìm xuÓng, nÜ§c Çó có th‹ chÙng-minh h®p-pháp cho lãnh-häi quÓc-gia 12hl và cho vùng kinh-t‰ 200hl cûa h† ÇÜ®c không ?

- Qua nh»ng bÙc hình cho công-bÓ mÃy næm gÀn Çây, rõ ràng là Trung-C¶ng muÓn xác-nhÆn chû quyŠn lãnh-th°, lãnh-häi ngay nÖi ÇÙng cûa ngÜ©i lính Tàu mà nÜ§c ngÆp ª dÜ§i chân.

LuÆt-gia quÓc-t‰ chÌ Çành l¡c ÇÀu không nói gì ÇÜ®c vŠ s¿ ngoan cÓ "ki‹u Tàu" nhÜ vÆy!

Hình 54 - Bia chû-quyŠn Trung-C¶ng tåi m¶t hòn Çá ngÀm TrÜ©ng-Sa.

Có nh»ng luÆt-gia nhÜ Jon M. Van Dyke và Dale L. Bennett cho r¢ng tÃt cä các Çäo Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa chÜa bao gi© có dân-cÜ sinh-sÓng thÜ©ng-tr¿c và cÛng chÜa bao gi© có m¶t Ç©i sÓng kinh-t‰ riêng cûa nó (no economic life of their own) nên cùng l¡m, các Çäo chÌ dùng Ç‹ tính lãnh-häi 12 hl mà thôi. Hai ông này ÇŠ-nghÎ: Trong Bi‹n ñông các y‰u-tÓ nhÜ chiŠu dài b© bi‹n ti‰p-cÆn, sÓ lÜ®ng cÜ-dân vùng duyên-häi, lÎch-trình sº-døng häi-sän nên ÇÜ®c dùng làm các mÃu chÓt chính-y‰u Ç‹ xác-ÇÎnh quyŠn sª-h»u häi-phÆn hÖn là s¿ chi‰m-cÙ (b¢ng quân-s¿) nh»ng Çäo, Çá tí-hon này.

Lš-lë Dyke và Bennett tuy vÆy låi ngÆp ngØng, không v»ng vì hai ông phát-bi‹u r¢ng có lë nên Ç‹ cho (m¶t mình) Çäo Phú-Lâm ÇÜ®c hÜªng phÀn nào quyŠn sª-h»u häi-phÆn (EEZ) trong vùng (Islands and the Delimitation of Ocean Space in the South China Sea, trong Ocean Yearbook 10, University of Chicago Press 1993: 54-89.)

GiÓng hŒt nhÜ Phú-Lâm, nhiŠu Çäo khác trên Bi‹n ñông cÛng có hàng træm quân trú-phòng sinh sÓng, v§i cÖ-sª phi-quân-s¿ nhÜ Çài khí-tÜ®ng, tråm häi-Çæng. ñäo ÇÜ®c khai-thác phÓt-phát bªi công-ty tÜ-nhân. ñäo là nÖi nghÌ chân khi häi-hành. ñäo cung- cÃp nguÒn ti‰p-liŒu, nhà kho, sºa ch»a, bäo-trì ngÜ-thuyŠn, ngÜ-cø cûa thÜ©ng-dân. Các Çäo nhÜ Hoàng-Sa (Pattle) cûa VNCH trÜ§c 1974, và các Çäo TrÜ©ng-Sa, Nam-Y‰t, Song-tº Tây, An-Bang... ngày nay Çáng ÇÜ®c k‹ là "ñäo" khi d¿a vào các ÇiŠu-lŒ cûa LuÆt Bi‹n.

Trên bàn thÜÖng-thäo quÓc-t‰, khi Çi tìm m¶t chi‰n-thuÆt tranh-cãi cho viŒc thø-hÜªng m¶t vùng bi‹n kinh-t‰ r¶ng l§n nào Çó, ngÜ©i ta cÀn nghiên-cÙu rõ tØng trÜ©ng-h®p. Cæn-cÙ vào nh»ng h†a-ÇÒ, s¿ hÖn thiŒt vŠ häi-phÆn có th‹ thÃy rõ. CÙ nhÜ trÜ©ng-h®p ViŒt-Nam trong hiŒn-tình quân-s¿, ngoåi-giao hiŒn-tåi, viŒc chia c¡t lãnh-häi theo quan niŒm "Bi‹n ñông không có Çäo" có lë Çem låi m¶t vùng Ç¥c-quyŠn kinh-t‰ EEZ l§n nhÃt mà nÜ§c ta có th‹ ÇÜ®c hÜªng .

VŠ phÜÖng-diŒn LuÆt Bi‹n LHQ, n‰u ÇÙng riêng rë, các Çäo ngoài khÖi Bi‹n ñông diŒn-tích quá nhÕ bé và n¢m räi rác trên m¶t vùng bi‹n quá r¶ng; không Çû ÇiŠu-kiŒn Ç‹ hÜªng quy-ch‰ quÓc-gia quÀn-Çäo (Archipelago State.) ñiŠu sÓ 47 cûa UNCLOS - Archipelagic Baselines quy-ÇÎnh t°ng-sÓ diŒn-tích ÇÃt / bi‹n phäi chi‰m trong khoäng t›-lŒ tØ 1/1 t§i 1/9.

9.3 - Nh»ng ÇÜ©ng ranh Bi‹n ñông.

Tình-trång chû-quyŠn cûa các quÓc-gia trên Bi‹n ñông không rõ rŒt lúc này. ViŒt-Nam, Trung-C¶ng và Trung-Hoa ñài-Loan cùng nhÆn làm chû toàn-th‹ Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa.

Hình 55 - Bän-ÇÒ ghi các vÎ-trí chi‰m-Çóng quân-s¿ ª TrÜ©ng-Sa.

Ÿ TrÜ©ng-Sa, ngoài quân-Ç¶i cûa ViŒt-Nam và hai nÜ§c Trung-Hoa, còn có lính phòng-thû cûa Phi-luÆt-Tân, Mã-lai-Á trên các häi-Çäo chen kë nhau. QuÀn-Çäo ví nhÜ mÓi bòng bong không cách g«.

TrÜ©ng-Sa có t§i nhiŠu træm "ÇÖn-vÎ ÇÃt Çá" nhÜng chÌ có 26 Çäo, cÒn, Çøn và 7 hòn Çá n°i thÜ©ng-tr¿c trên m¥t bi‹n. Theo nhÜ các tin-tÙc thâu-thÆp ÇÜ®c qua báo-chí tåi Hoa-Kÿ, tình-trång hiŒn nay nhÜ sau:

-ViŒt-Nam chi‰m Çóng nhiŠu nÖi nhÃt, có th‹ t§i 26 vÎ-trí (?) mà 14 có cao-Ç¶ ÇÜ®c k‹ vŠ m¥t pháp-lš (3 Çäo, 7 cÒn, 1 Çøn, 3 Çá.)

-Phi-luÆt-Tân chi‰m 8 vÎ-trí ÇŠu là "cao-ÇÎa (5 Çäo, 3 cÒn.)

-Trung-C¶ng chi‰m t§i 9 vÎ-trí, nhÜng chÌ có 2 "cao-ÇÎa" (1Çäo,1 Çá.)

-Mã-lai-Á chi‰m 3 vÎ-trí v§i 2 "cao-ÇÎa" (1 Çäo, 1 Çá.)

-ñài-Loan chi‰m 1 vÎ-trí (1 Çäo.)

-Còn låi chØng 6 "cao-ÇÎa" (?) (4 Çäo, 2 Çá) chÜa ai chi‰m-Çóng.

Theo m¶t sÓ luÆt-gia, Çäo (island), cÒn (cay), Çøn (dune) có th‹ ÇÜ®c hÜªng quy-ch‰ 200 hl häi-phÆn EEZ; còn Çá thì chÌ ÇÜ®c tính 12 hl häi-phÆn cûa lãnh-häi mà thôi.

NhÜ Çã nói ª trên, theo m¶t vài luÆt-gia vŠ bi‹n cä; ViŒt-Nam là m¶t trong sÓ các quÓc-gia có th‹ viŒn-dÅn nh»ng lš-lë h®p-pháp Ç‹ kéo dài thŠm løc-Çiå và häi-phÆn kinh-t‰ ra t§i 350 häi-lš.

Không giÓng nhÜ trÜ©ng-h®p Phi-luÆt-Tân và Nam-DÜÖng, b© bi‹n ViŒt-Nam thoai-thoäi träi dài ra bi‹n không có s¿ ngæn cách cûa các rãnh bi‹n sâu (trench, trough) gÀn b© nên s¿ n§i r¶ng häi-phÆn h®p-lš hÖn các nÜ§c kia.

ñÜ©ng thâm-thûy ch‡ sâu nhÃt cûa Çáy Bi‹n ñông trong khi n¢m rÃt xa b© bi‹n ViŒt-Nam, låi n¢m thÆt gÀn v§i các nÜ§c Trung-Hoa, Phi-luÆt-Tân, Mã-lai-Á, Nam-DÜÖng.

Tình-trång Çáy bi‹n càng rõ rŒt trong cä hai vÎnh B¡c-ViŒt và vÎnh Thái-Lan. Tuy vÆy lš-lë cûa ViŒt-Nam chÜa bao gi© ÇÜ®c các nÜ§c tranh-chÃp liên-hŒ chÃp-nhÆn.

Bän-ÇÒ ranh-gi§i tåi vÎnh B¡c-ViŒt Çã ÇÜ®c trình-bày ª m¶t Çoån trên. DÜ§i Çây là hình vë mô-tä nh»ng vùng tranh-chÃp tåi vÎnh Thái-Lan.

Hình 56 - Khu-v¿c tranh-chÃp häi-phÆn trong vÎnh Thái-Lan: ViŒt-Khmer phía tây-b¡c, ViŒt-Thái phía tây-nam.

Tåi Bi‹n ñông, trª ngåi l§n lao nhÃt trong viŒc xác-ÇÎnh ranh-gi§i là s¿ Ç¶c-Çoán, ÜÖng-ngånh cûa Trung-C¶ng và sau Çó là ñài-Loan. Hai nÜ§c này nhÆn chû-quyŠn toàn-th‹ hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa cùng v§ói "n¶i-häi" chi‰m 80% Bi‹n ñông. ViŒc thÜÖng-thäo v§i các nÜ§c láng giŠng ñông-Nam-Á phÀn nào có vÈ dÍ dàng hÖn.

Cho dù không th‹ Çi Ç‰n s¿ xác-ÇÎnh ÇÜ©ng chia c¡t, các dân-t¶c ñông-Nam-Á cÛng có th‹ sÓng hoà-hoãn v§i nhau không s¡t máu. Thoä-Ü§c cùng chung nhau khai-thác tài-nguyên m¶t vài vùng bi‹n Çã ÇÜ®c các nÜ§c Nam-DÜÖng, Mã-lai-Á thi-hành. M§i Çây nhÃt, ViŒt-Nam và Mã-lai-Á låi ti‰n ÇÜ®c m¶t bÜ§c l§n vŠ h®p-tác tÜÖng-t¿ nhÜ vÆy. ViŒt-Nam cÛng ngÕ-š dÍ dãi Çôi-phÀn vŠ viŒc thuyŠn Thái-Lan ÇÜ®c phép Çánh cá trong vài vùng ViŒt-Nam vÅn ki‹m-soát ch¥t chë xÜa nay.

Hình 57 - Bäng ghi-nhÆn chiŠu r¶ng các loåi häi-phÆn cûa nh»ng nÜ§c ñông-Nam-Á.

Trung-C¶ng là m¶t quÓc-gia Çông dân t§i hàng t› ngÜ©i, ÇÜ©ng b© bi‹n khá dài (8890 hl) nhÜng diŒn-tích häi-phÆn kinh-t‰ EEZ låi không có bao nhiêu (281,000 hl vuông.)

Trung-C¶ng Çã thæm dò và khai-thác các gi‰ng dÀu trên ÇÃt, ngoài bi‹n tØ hÖn hai thÆp niên qua nên n¡m v»ng ÇÜ®c sÓ tr»-lÜ®ng dÀu khí. Theo các nhà nghiên-cÙu quÓc-t‰ thì Trung-C¶ng bi‰t rõ ÇÃt nÜ§c cûa h† không chÙa nhiŠu dÀu. Tình-trång sän-xuÃt dÀu khí cûa Trung-Hoa không khä-quan nhÜ trÜ§c Çây h† tØng tiên-Çoán. Bi‹n ñông chính là nÖi h† thèm muÓn vŠ cä hai phÜÖng-diŒn kinh-t‰ và quân-s¿.

V§i tham-v†ng quá l§n cûa Trung-C¶ng, Bi‹n ñông së càng trª nên sóng gió. Không ai có th‹ vë ra ÇÜ®c bän-ÇÒ ranh-gi§i häi-phÆn trong tình-hình quá r¡c rÓi nhÜ lúc này.

9.4 - Nh»ng hình vë häi-phÆn theo giä-thuy‰t.

ñ‹ giän-dÎ-hóa vÃn-ÇŠ, chúng tôi xin trình-bày m¶t sÓ bän-ÇÒ v§i các ÇÜ©ng ranh gi§i häi-phÆn kinh-t‰ theo nh»ng giä-thuy‰t trong nh»ng trang dÜ§i Çây:

9.4.1 - Bän-ÇÒ t°ng-quát Bi‹n ñông v§i nh»ng vùng häi-phÆn tranh-chÃp. Các ranh-gi§i bao quanh ñài-Loan, Pratas, Hoàng-Sa, TrÜ©ng-Sa trong giä-thuy‰t các quÀn-Çäo này ÇÙng riêng rë Ç¶c-lÆp.

Hình 58 - T°ng-quát Bi‹n ñông.

9.4.2 - Häi-phÆn kinh-t‰ EEZ cûa ViŒt-Nam trong hai giä-thuy‰t:

-tÓi thi‹u khi mÃt h‰t bi‹n cho Trung-Hoa và các nÜ§c láng giŠng

-tÓi-Ça trong giä-thuy‰t ViŒt-Nam sª-h»u cä hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa, và không có s¿ tranh chÃp häi-phÆn v§i các quÓc-gia lân-bang. TrÜ©ng-h®p này VN së sª-h»u m¶t häi-phÆn gÃp 5,6 lÀn lãnh-th°.

Hình 59 - Häi-phÆn ViŒt-Nam

9.4.3- Häi-phÆn kinh-t‰ EEZ cûa Trung-C¶ng trong hai giä-thuy‰t:

-tÓi-thi‹u khi ñài-Loan ÇÙng Ç¶c-lÆp và ViŒt-Nam ki‹m-soát cä Hoàng-Sa lÅn TrÜ©ng-Sa. NÜ§c Tàu v§i dân-sÓ gÀn 1/4 nhân-loåi nhÜng häi-phÆn kinh-t‰ EEZ không hÖn ViŒt-Nam bao nhiêu.

-tÓi-Ça n‰u hoàn-thành ÇÜ®c m¶ng xâm-lÜ®c, häi-phÆn vùng Nam-Häi cûa h† tæng lên 5, 6 lÀn.

Hình 60 - Häi-phÆn Trung-C¶ng

9.4.4 - Häi-phÆn EEZ cûa các nÜ§c ViŒt-Nam, Trung-C¶ng, ñài-Loan, Phi-LuÆt-Tân, Mã-Lai-Á & Brunei trên Bi‹n ñông trong gÌä-thuy‰t không có các quÀn-Çäo Hoàng-Sa/ TrÜ©ng-Sa.

Trung-C¶ng quy‰t-liŒt ngæn-ch¥n ÇŠ-nghÎ này, cho dù b¢ng cä biŒn-pháp båo-l¿c quân-s¿ .

Hình 61 - Häi-phÆn Bi‹n ñông n‰u không có Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa.

9.4.5 - Häi-phÆn EEZ cûa ViŒt-Nam n‰u có Çäo Tri-Tôn. Tuy Tri-Tôn chÌ cách b© Cù-lao Ré có 121 hl. nhÜng vŠ ranh-gi§i EEZ, Çäo này chi‰m vÎ-trí quan-tr†ng. ñäo Tri-Tôn k‰t-h®p v§i Çäo Song-Tº Tây (CHXHCN ViŒt-Nam Çang chi‰m-Çóng) cho ViŒt-Nam lš-lë Ç‹ sª-h»u thêm m¶t vùng häi-phÆn r¶ng l§n, diŒn-tích sušt soát lãnh-th° trên løc-ÇÎa.

Hình 62 - VÎ-trí Çäo Tri-Tôn trong Bi‹n ñông tÜÖng-Ùng v§i Song-Tº Tây trong viŒc phân-chia häi-phÆn.

10 - ñ¥c-tính chung cûa các Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa.

Có nhiŠu Çi‹m Çáng nói vŠ các Çäo thu¶c Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa, Ç¥c-biŒt là vŠ cách cÃu-tåo ÇÎa-chÃt.

10.1 - CÃu-tåo ÇÎa-chÃt.

TrÜ§c h‰t, chúng ta duyŒt xét các giä-thuy‰t cÃu-tåo và sau Çó tìm hi‹u tu°i-tác các Çäo.

Không giÓng nhÜ các Çäo khác n¢m gÀn b© bi‹n ViŒt-Nam, các Çäo thu¶c hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa không ÇÜ®c tåo thành bªi các khoáng-chÃt nhÜ ÇÃt Çá Regosol trong ÇÃt liŠn mà là tÆp-th‹ chÒng chÃt các xác thân cûa san-hô, m¶t loài sinh-vÆt dÜ§i bi‹n.

K‰t-quä ÇiŠu-nghiên cûa các chính-quyŠn Pháp, MÏ và ViŒt-Nam cho bi‰t hÀu h‰t các Çäo n¢m gi»a bi‹n khÖi vùng nhiŒt-Ç§i nhÜ Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa ÇŠu là các ám-tiêu san-hô, tiêu-bi‹u cho ki‰n-trúc ám-tiêu loåi Thái-bình-DÜÖng. San-hô là m¶t loåi sinh-vÆt nhÕ thu¶c dòng Xoang-tràng (classes Anthozoa and Hydrozoa of the Phylum Coelenterata), sÓng tÆp-Çoàn trên m¥t nh»ng Çäo ngÀm vùng bi‹n nhiŒt-Ç§i.

Hình 63 - Hai loåi san-hô thông-thÜ©ng.

ñã có khá nhiŠu lš-thuy‰t hình-thành Çäo san-hô nhÜ cûa Quoy và Gaimard, Darwin, Krempf, Murray, Agassir v.v... Các công-trình nghiên-cÙu cûa ngÜ©i Pháp, Ç¥c-biŒt cûa ông P. Chevey thu¶c viŒn Häi-h†c ñông-DÜÖng, rÃt h»u-ích cho nh»ng ai muÓn tìm hi‹u thêm vŠ chi-ti‰t cÃu-tåo Çäo san-hô ñông-Häi.

Sau Çây là tóm t¡t m¶t sÓ ki‰n-thÙc vŠ s¿ hình-thành các Çäo san-hô, trích tØ hai bài "Thº khäo-sát vŠ quÀn-Çäo Hoàng-Sa" cûa giáo-sÜ SÖn-HÒng-ñÙc, Çæng trong ñ¥c-san Sº-ñÎa sÓ 29 næm 1975, trang 185-206 và "Iles et Récifs de Coraux de la Mer de Chine" báo Bulletin de la Société des Etudes Indochinoises, b¶ IX, sÓ 4, Saigon ngày 10-12-1934, trang 48-56.

Lš-thuy‰t Darwin ÇÜ®c m¶t sÓ nhà ÇÎa-chÃt tin-tÜªng là chính-xác trong trÜ©ng-h®p nh»ng ám-tiêu viŠn ÇÜ®c thành-lÆp. Theo Darwin thì san-hô Çã nh© hoàn-cänh thuÆn-l®i sinh-sän thành m¶t tÆp-Çoàn r¶ng l§n viŠn quanh m¶t hòn Çäo. Sau Çó, chính sÙc n¥ng cûa san-hô và s¿ lún cûa Çáy làm cho Çäo tØ tØ chìm xuÓng, còn san-hô vÅn ti‰p-tøc phát-tri‹n.

* Khi Çäo không chìm hoàn-toàn, hŒ-thÓng gÒm Çäo ª gi»a, ám-tiêu viŠn ngoài bao b†c ÇÀm nÜ§c bao quanh Çäo.

* Khi Çäo chìm h£n, ta chÌ còn thÃy ám-tiêu san-hô bao m¶t ÇÀm nÜ§c yên-l¥ng..

Hình 64 - S¿ hình-thành các Çäo san-hô theo thuy‰t "lún Çáy" cûa Darwin.

Các lš-thuy‰t hình-thành Çäo san-hô khác không phäi là hoàn-toàn sai låc. Có lë m‡i giä-thuy‰t Çúng vào m¶t khía cånh nào Çó trong ti‰n-trình k‰t-tø:

a- Thuy‰t cûa Quoy và Gaymard cho r¢ng san-hô thành-lÆp trên miŒng nh»ng hÕa-diŒm-sÖn ngÀm dÜ§i bi‹n. Khoa ÇÎa-chÃt Çã ghi nhÆn nhiŠu núi lºa ngÀm hình-thành khi có ÇÎa-chÃn trong vùng Bi‹n ñông. Thuy‰t này không hoàn-toàn Çúng vì tåi vài vùng có ám-tiêu san-hô låi không thÃy có núi lºa.

Hình 65 - Thuy‰t hình-thành các Çäo san-hô trên miŒng núi lºa cûa Quoy và Gaimard.

b- Thuy‰t cûa Murray là m¶t thuy‰t tác-Ç¶ng hóa-h†c. Các phân-tº vôi có trong nÜ§c bi‹n k‰t-tø trên nh»ng ÇÌnh núi ngÀm. Khi khÓi vôi này cao dÀn Ç‰n tÀng nÜ§c có ánh-sáng m¥t tr©i ÇÀy Çû thì san-hô bám vào và sinh sän. Murray cho r¢ng chính gi»a khÓi san-hô, khí CO2 tích-tø nhiŠu Çã xâm-th¿c-hóa san-hô làm vùng gi»a bi‰n mÃt.

Hình 66 -

Thuy‰t hình-thành các Çäo san-hô cûa Murray.

c- Thuy‰t cûa Agassiz cho r¢ng cái nŠn ÇÃt Çá tåo-lÆp nên quÀn-Çäo san-hô là quan-tr†ng. Agassiz nghiên-cÙu vùng Great Barrier ª Úc thÃy r¢ng l§p san-hô không dÀy l¡m. Phäi có cái nŠn thích-h®p là däi núi ngÀm dÜ§i bi‹n thì m§i có dÅy Çäo san-hô. PhÀn k‰t-tø ÇÜ®c Agassiz trình-bày phÀn nào giÓng nhÜ thuy‰t Murray.

Hình 67 -

Thuy‰t hình-thành các Çäo san-hô cûa Agassiz Ç¥t quan-tr†ng ª däi núi ngÀm.

d- Thuy‰t cûa Krempf liên-hŒ Ç‰n gió mùa. ñây là m¶t giä-thuy‰t m§i vŠ s¿ tåo-lÆp nh»ng Çäo san-hô. Theo ông nh© các phän-Ùng hóa-h†c, nh»ng vÆt-chÃt l»ng l© trong nÜ§c k‰t-h®p v§i san-hô. TÆp-th‹ này ti‰n-tri‹n theo chiŠu th£ng ÇÙng và dÀn dÀn tåo thành Çäo. Krempf cho r¢ng khi san-hô n°i lên thì bÎ sóng và gió xâm-th¿c, nh»ng vÆt-liŒu bÎ gió mùa xâm-th¿c së bÎ cuÓn rÖi vào bên trong Çè l§p san-hô bên trong và gi‰t ch‰t Çi. T§i khi gió mùa nghÎch låi thì vùng bên kia låi bÎ xâm-th¿c và vÆt-liŒu cÛng rÖi vào bên trong... Vòng Çai san-hô vì th‰ thÜ©ng có hình bÀu døc kéo dài theo chiŠu änh-hÜªng cûa gió mùa.

Hình 68- Thuy‰t hình-thành các Çäo san-hô v§i gió mùa cûa Krempf.

Bi‹n ñông là vùng bi‹n có hai vø gió mùa ñông-B¡c và Tây-Nam thÆt rõ rŒt trong næm. Lš thuy‰t Krempf giäi-thích ÇÜ®c tåi sao các ám-tiêu san-hô l§n trong các quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa låi giÓng nhÜ nh»ng hình bÀu-døc kh°ng-lÒ kéo dài theo cùng hÜ§ng, tØ ñông-B¡c Ç‰n Tây-Nam.

10.2 - ñÃt-Çai san-hô.

Các Çäo ª TrÜ©ng-Sa và Hoàng-Sa ÇŠu là các ám-tiêu san-hô. ñ¥c-tính ÇÃt Çai vì Çó khác-biŒt v§i ÇÃt-Çai các Çäo ven bi‹n cÛng nhÜ ÇÃt Çai vùng duyên-häi.

Trong bän "Phúc-trình Cu¶c Thám-sát Hòn Nam Yít thu¶c QuÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa vào mùa thu næm 1973" KÏ-sÜ TrÎnh-tuÃn-Anh vi‰t nhÜ sau:

"... ñây là nh»ng ám-tiêu san-hô tiêu-bi‹u trong vùng Thái-bình-DÜÖng. Trong quá-trình ÇÎa-chÃt, hòn Nam-Yít ÇÜ®c thành-lÆp do s¿ ngu¶i Ç¥c cûa dung-nham huyŠn-vÛ phún-xuÃt ngÀm dÜ§i m¥t nÜ§c. VŠ sau san-hô bám vào Çó và tæng-trÜªng mau lË nh© vào các ÇiŠu-kiŒn thích-h®p cho môi-trÜ©ng sinh sÓng cûa chúng nhÜ chiŠu sâu cûa m¿c nÜ§c bi‹n, nhiŒt-Ç¶ lÜ®ng Oxy ...

San-hô nh© có vÕ vôi nên khi ch‰t vÕ së hóa cÙng và thành-lÆp nên Çá vôi san-hô có nguÒn-gÓc sinh-h†c.

... ñÃt Çai thu¶c nhóm Regosol tr¡ng ª ven bìa hòn là các Çøn cát thÃp n¢m che phû l§p Çá vôi san-hô bên dÜ§i. Tr¡c-diŒn ÇÃt (ÇÜ®c Ço) có chiŠu sâu thay Ç°i tØ 40cm Ç‰n 120cm.

... Tr¡c-diŒn (Çøn cát ven bìa) có sa-cÃu cát pha thÎt nên Ç¶ thoát thûy månh và khä-næng gi» nÜ§c kém. Ÿ ven bìa hòn Çäo, nÜ§c m¥n thÃm-nhÆp nên Ç¶ dÅn ÇiŒn trong dung-dÎch ÇÃt khá cao . Ngoài ra vì trong cát có lÅn thÆt nhiŠu mänh vÕ sò, Óc, san-hô b¢ng CO3Ca bÎ nát vøn nên lÜ®ng Ca trao Ç°i ÇÜ®c chi‰m tÌ-lŒ thÆt cao .

Trong khi các tr¡c-diŒn lÃy ª gi»a hòn, nÖi các ch‡ trÛng có cây cÓi m†c tÜÖi tÓt nên trong ÇÃt có lÜ®ng chÃt h»u-cÖ rÃt giàu do th¿c-vÆt bÎ hu›-hoåi cung-cÃp, Ç¶ dÅn-ÇiŒn, lÜ®ng Ca và Na giäm Çi m¶t cách rõ rŒt, ÇÒng th©i chÃt lân và Mg ÇÒng-hóa cao hÖn so v§i nÖi bìa Çäo. Sa cÃu cûa ÇÃt tÜÖng-ÇÓi cÛng ít cát hÖn, giàu ÇÃt thÎt và sét hÖn, do Çó ÇÃt tÜÖng-ÇÓi chÆm thoát thûy hÖn.

Các nhÆn-xét trên cho thÃy là ÇÃt Çai ª gi»a hòn thích-h®p cho viŒc canh-tác hÖn so v§i ven bìa nh© khá giàu chÃt h»u-cÖ, lân, chÆm thoát thûy và nhÃt là ít bÎ m¥n.

... K‰t-quä cu¶c thám-sát tåi ch‡ cho thÃy ÇÃt Çai trên hòn Nam-Y‰t không Çû khä-næng nuôi sÓng vài chøc ngÜ©i n‰u chÌ t¿-l¿c canh-tác."

Tuy vÆy KÏ-sÜ TrÎnh-tuÃn-Anh cÛng kêu g†i các quân-nhân ÇÒn-trú nên š-thÙc viŒc t¿-l¿c cánh-sinh månh më nhÜ L‡-Bình-SÖn hÖn là chÌ lŒ-thu¶c hoàn-toàn vào nguÒn th¿c-phÄm ti‰p-t‰ tØ ÇÃt liŠn.

Hình 69- Bäng phân-chÃt ÇÃt trên Çäo Nam-Y‰t cûa KÏ-sÜ TrÎnh-tuÃn-Anh.

10.3 - kích-thÜ§c và tu°i-tác các Çäo.

Các Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa thÜ©ng thÃp và nhÕ. Tu°i cûa san-hô cÃu tåo nên Çäo khó mà bi‰t ÇÜ®c chính-xác.

10.3.1 - Kích-thÜ§c cûa Çäo san-hô.

San-hô, nguyên-chÃt cÃu tåo nên Çäo, là loài thûy-sinh-vÆt; tuy chúng có th‹ näy nª và phát-tri‹n theo chiŠu cao, nhÜng khi Çåt Ç‰n m¶t cao-Ç¶ gi§i-hån nào Çó thì chúng ngÜng låi vì san-hô không th‹ sinh-tÒn ÇÜ®c n‰u bÎ ÇÄy ra ngoài nÜ§c quá lâu. Trong khi m¥t bi‹n lên xuÓng theo thûy-triŠu, Ç¶ cao m¿c nÜ§c låi cÛng änh-hÜªng theo v§i cä tình-trång nóng lånh cûa trái ÇÃt. Khi bæng Çá tích-tø nhiŠu ª hai ÇÎa-c¿c thì m¿c nÜ§c bi‹n thÃp, khi bæng Çá tan rã thì m¿c nÜ§c dâng lên cao.

Giáo sÜ SÖn-HÒng-ñÙc cho r¢ng các Çäo san-hô không th‹ nào cao hÖn m¿c nÜ§c cao nhÃt cûa b‹ th©i trÜ§c.

Tåi quÀn-Çäo Hoàng-Sa, ngoài ñäo ñá là hòn cao nhÃt, t§i 50 ft (16 m); nh»ng hòn Çäo khác thÃp hÖn nhiŠu. Nhìn chung các Çäo Hoàng-Sa cao hÖn h£n nh»ng Çäo ª TrÜ©ng-Sa vì Nam-y‰t là Çäo cao nhÃt cûa quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa chÌ vào khoäng 15ft, hay chÜa quá 5m (có tài-liŒu ghi 20m hay 60ft, nh»ng con sÓ này không Çúng.)

Hình 70 - Theo P. Chevey, các ám-tiêu san-hô không m†c cao ÇÜ®c vì phÀn san-hô n¢m trên m¿c nÜ§c l§n cûa thûy-triŠu së bÎ ch‰t.

ChÌ cách Hoàng-Sa chØng hÖn 100 Häi-lš vŠ phía ÇÃt liŠn ViŒt-Nam, mà hòn Cù-Lao Ré nh© s¿ cÃu-tåo ÇÎa-chÃt khác-biŒt nên r¶ng l§n (dài khoäng 5km) và cao hÖn nhiŠu, t§i 590 ft (180m.)

Vì cao-Ç¶ cûa các Çäo san-hô khiêm-tÓn nhÜ vÆy, nh»ng ngÜ©i lái tàu thuyŠn chÌ nhÆn ra Çäo khi låi thÆt gÀn. ñäo Çã thÃp sát m¥t bi‹n, låi còn räi rác nhiŠu bãi cån hay r¥ng san-hô m†c ngÀm n»a. Nh»ng nguy-cÖ thäm khÓc cho ngÜ©i Çi bi‹n thÆt bÃt ng© và thÆt nhiŠu. Khi th©i-ti‰t xÃu và trong Çêm tÓi, Ç¥c-biŒt lúc giông bão; sÓ lÜ®ng thÜÖng-thuyŠn hay chi‰n-håm Çã m¡c cån ª nh»ng vùng này không có thÓng-kê nào ghi låi cho h‰t ÇÜ®c. Có nhiŠu xác tàu trÖ tr†i, nh»ng Óng khói và Çài chÌ-huy nhô lên m¥t bi‹n nh¡c nhª bao tai-nån hãi-hùng Çã xäy ra.

10.3.2 - Tu°i Çäo: thÆt già và thÆt trÈ .

- HiŒn chÜa có s¿ ÇÎnh tu°i chính-xác cho các Çäo Hoàng-Sa / TrÜ©ng-Sa, nên chúng ta chÌ có th‹ phát-bi‹u m¶t cách t°ng-quát là s¿ hiŒn-h»u cûa chúng Çã tØ cuÓi ÇŒ tÙ nguyên-Çåi, trong vòng nhiŠu triŒu næm...

Xin lÃy m¶t thí-dø Ç‹ so sánh tu°i-tác cûa bãi ngÀm san-hô Bikini thu¶c quÀn-Çäo Marshall Islands, nÖi vø thí-nghiŒm n° nguyên-tº ngÀm dÜ§i nÜ§c diÍn ra næm 1946. San-hô nÖi Çây, tÜÖng-t¿ nhÜ Hoàng-Sa / TrÜ©ng-Sa, nhÜng dÀy t§i hàng ngàn feet, ÇÜ®c ÇÎnh tu°i là 30,000,000 næm.

Chúng ta bi‰t r¢ng tØ khi bi‹n thành-hình, m¿c nÜ§c bi‹n Çã tØng lên xuÓng nhiŠu lÀn. Vì m¿c nÜ§c ngày nay Çang ª cao-Ç¶ tÓi-Ça và san-hô chÌ m†c trong nÜ§c, th‰ nên phÀn phía trên cûa Çäo ch¡c ch¡n chÌ m§i xuÃt hiŒn trong vòng mÜ©i mÃy ngàn næm trª låi Çây, khi nÜ§c bi‹n ª mÙc-Ç¶ 40 hay 50m thÃp hÖn hiŒn-th©i. PhÀn san-hô chìm sâu trong lòng bi‹n h£n nhiên phäi già nua hÖn nhiŠu.

-Cæn-cÙ trên nh»ng tài-liŒu nghiên-cÙu Çã ph°-bi‰n, các nhà ÇÎa-chÃt tin-tÜªng r¢ng nhiŠu Çäo san-hô trong Bi‹n ñông Çang ti‰p-tøc thành-hình và m¶t sÓ Çäo së có th‹ bÎ bi‰n mÃt vì nh»ng chuy‹n-Ç¶ng ÇÎa-chÃn.

Báo Economist, July 7, 1990 loan tin chÌ m§i Çây, vào næm 1988 b‡ng-nhiên có m¶t hòn Çäo nhÕ n°i lên gÀn b© vùng Sabah cûa Mã-lai-Á, cho dù không có nh»ng rung-chuy‹n ÇÎa-chÃn gì d» d¶i (bài "Fishing for Trouble in the Spratlys", trang 36.)

Ngoài ra s¿ hình-thành cÛng nhÜ s¿ tÒn-tåi cûa các Çäo còn lŒ-thu¶c vào môi-trÜ©ng sinh sÓng cûa san-hô nhÜ ánh-sáng, nhiŒt-Ç¶, Ç¥c-tính Çáy bi‹n, Ç¶ m¥n và lÜ®ng Oxy trong nÜ§c bi‹n...

-Theo nh»ng tài-liŒu ghi nhÆn ÇÜ®c tØ các nhà hàng-häi thì trong khoäng vài træm næm nay trª låi Çây, m¶t sÓ Çäo m§i ti‰p-tøc xuÃt-hiŒn và cao dÀn:

*Vào tiŠn-bán th‰-k› XIX, ông Gutzlaff thu¶c h¶i Geographical Society of London Çã vi‰t trong bài nhan-ÇŠ "Geography of the Cochinchinese Empire" (báo The Journal of the Asiatic Society of London næm 1849) nhÜ sau: "... quÀn-Çäo Cát Vàng gÀn b© bi‹n An-Nam, n¢m gi»a các vï-tuy‰n 15 và 17 Ç¶ B¡c và các kinh-tuy‰n 111 và 113 Ç¶ ñông... không bi‰t vì san-hô hay vì lë gì khác mà các ghŠnh Çá Ãy cÙ l§n dÀn, thÆt rõ ràng là các Çäo nhÕ Ãy cÙ m‡i næm m‡i cao hÖn. Có vài hòn bây gi© có th‹ cÜ-trú ÇÜ®c mà mÃy næm trÜ§c, sóng còn v‡ månh ÇÆp tràn qua ..."

*Bãi ThuyŠn Chài tåi quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa chÌ m§i n°i lên mÃp mé m¥t nÜ§c hÒi gÀn Çây. Toàn bãi hiŒn nay Çã dài khoäng 32 km, ch‡ r¶ng nhÃt vào khoäng 5 - 6 km (LÎch væn-hóa ViŒt-Nam, Hà-n¶i 1989.) NhÜ vÆy bãi Çang cao dÀn, có th‹ sau này vài ba chøc næm së trª thành Çäo hay m¶t nhóm Çäo nhÕ. Tuy vÆy hiŒn nay bãi ThuyŠn Chài chÜa có Çû an-toàn cho con ngÜ©i cÜ-trú.

10.4 - Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa thu¶c ViŒt-Nam vŠ phÜÖng-diŒn vÎ-trí.

QuÀn-Çäo Hoàng-Sa n¢m gi»a vùng Bi‹n ñông cûa nÜ§c ViŒt-Nam, ngang b© bi‹n các tÌnh Quäng-TrÎ, ThØa-Thiên, Quäng-Nam và m¶t phÀn Quäng-Ngãi. Còn hÀu h‰t các Çäo cûa QuÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa n¢m ngang vï-Ç¶ v§i Phan-Rang - Cà Mâu .

VŠ khoäng cách ÇÃt liŠn, quÀn-Çäo Hoàng-Sa n¢m gÀn ViŒt-Nam nhÃt. S¿ so sánh nhÜ sau:

-Khoäng cách tØ Çäo Tri-Tôn (15 Ç¶ 47'N, 111 Ç¶ 12'E) t§i Lš-SÖn hay Cù-lao Ré (15 Ç¶ 22'N, 109 Ç¶ 07'E) là 2 Ç¶ 03 phút trên thÜ§c Ço khoäng cách vï-Ç¶, tÙc chÌ có 123 häi-lš.

N‰u låi lÃy t†a-Ç¶ (Lš-SÖn 15 Ç¶ 23.1'N, 109 Ç¶ 09.0'E) tØ trong bän tuyên-cáo ÇÜ©ng cæn-bän n¶i-häi cûa chính-quyŠn CHXHCN ViŒt-Nam (Declaration on Baseline of Territorial waters, 12 November 1982) thì khoäng cách Ç‰n b© Cù-lao Ré thu ng¡n låi dÜ§i 121 häi-lš.

TØ Çäo Tri-Tôn này Ç‰n MÛi Ba Làng An (Cap Batangan- 15 Ç¶ 14'N, 108 Ç¶ 56'E) tÙc ÇÃt liŠn løc-ÇÎa ViŒt-Nam, khoäng cách Ço ÇÜ®c 135 häi-lš.

-Trong khi Çó, khoäng cách Çäo gÀn nhÃt t§i b© Çäo Häi-Nam xa t§i 140 häi-lš (Çäo Hoàng-Sa - 16 Ç¶ 32N, 111 Ç¶ 36 E và Ling-sui Pt hay Leong-soi Pt - 18 Ç¶ 22 N, 110 Ç¶ 03 E.) Khoäng cách tØ Hoàng-Sa t§i ÇÃt liŠn løc-ÇÎa Trung-Hoa còn xa hÖn rÃt nhiŠu, tÓi-thi‹u là 235 häi-lš.

-N‰u ngÜ©i Trung-Hoa dùng "bãi Çá ngÀm" (North Reef) làm chuÄn Ç‹ Ço Ç‰n b© "Çäo" Häi-Nam tåi Ling-sui Pt, h† "tåo" ra khoäng cách thÆt gÀn: 112 häi-lš! ñiŠu Çó không th‹ là m¶t lš lë tranh cãi vì Çá ngÀm không có giá-trÎ nhÜ Çäo trong viŒc chuÄn-ÇÎnh ranh gi§i.

LuÆn-lš khoäng cách và sÓ lÜ®ng Çäo cûa ngÜ©i ViŒt lúc xÜa nhÜ ñ‡-Bá, Lê-quš-ñôn không hoàn-toàn sai låc quá Çáng nhÜ cách-thÙc xuyên-tåc cûa ngÜ©i Trung-Hoa khi cho r¢ng Bãi Cát Vàng trong sách c° ViŒt-Nam không phäi là quÀn-Çäo Hoàng-Sa ngày nay. Lš-luÆn cûa h† thÆt ngoan-cÓ hay ki‰n-thÙc hàng-häi cûa h† Ãu-trï khi nói r¢ng thuyŠn Çi m¶t vài ngày làm sao t§i ÇÜ®c Hoàng-Sa.

Hình 71- Bän-ÇÒ ghi khoäng cách các Çäo gÀn nhÃt cûa quÀn-Çäo Hoàng-Sa Ç‰n các Çäo gÀn ÇÃt liŠn (Trích tØ Bän-ÇÒ Southeast Asia- National Geographic Society- Washington DC, 1968.)

Các nhà hàng-häi ngoåi-quÓc nhÜ Pierre Paris (1942), J. B. Piétri (1949) cho bi‰t ghe thuyŠn chåy buÒm ViŒt-Nam xÜa nay có vÆn-tÓc rÃt cao, vÜ®t các tàu thuyŠn Âu-châu ÇÒng th©i. Chi‰n-thuyŠn th©i chúa NguyÍn Çã chÙng tÕ luôn luôn chi‰m Üu-th¡ng vŠ vÆn-tÓc khi häi-chi‰n. Häi-quân ViŒt nhiŠu lÀn Çánh Çu°i tàu Hòa-Lan (næm 1644) cÛng nhÜ Çã tØng trÜ§c Çó Çánh chìm hai tàu cûa h† (næm 1643) nh© chåy nhanh.

S¿ thÆt rành rành, Tri-Tôn là m¶t trong các Çäo Hoàng-Sa chÌ cách b© ÇÃt Trung-ViŒt có 135 häi-lš, cách bìa Cù-Lao Ré 121 häi-lš. Các Ç¶i Hoàng-Sa Ç¥t cæn-cÙ và xuÃt-phát tØ Cù-lao-Ré. Khi thuÆn buÒm, suôi gió, v§i vÆn-tÓc 12 gút (hl/gi©), cÖ-h¶i cho nh»ng ghe bÀu ViŒt vÜ®t khoäng này trong vòng nºa ngày không phäi không có .

Ngay trong nh»ng sách c° cÛng nói là thuyŠn ta Çi tØ Quäng-Ngãi Ç‰n Quäng-ñông chÌ trong 3, 4 ngày. TØ b© ra Tri-tôn khoäng cách ng¡n ngûi hÖn 1/6 Çoån ÇÜ©ng k‹ trên. NgÜ©i th©i nay, có lë vì ít Çi bi‹n nên cho r¢ng viŒc chåy ra Çäo khó khæn quá chæng? H†c-giä Lê-quš-ñôn khi vi‰t trong "Phû-biên Tåp-løc", Çã cho bi‰t nh»ng ÇÜ©ng giao-thÜÖng vÜ®t bi‹n dÍ dàng hÒi hai ba th‰-k› vŠ trÜ§c nhÜ sau: "XÙ ThuÆn-Quäng, ÇÜ©ng thûy và các ÇÜ©ng løc giao-thông v§i tÌnh Quäng-Nam... Còn ÇÜ©ng bi‹n thì hai xÙ ThuÆn Quäng chÌ cách tÌnh Mân và tÌnh Quäng-ñông cûa Trung-QuÓc có ba bÓn ngày ÇÜ©ng nên các tàu buôn Trung-QuÓc tØ xÜa Ç‰n nay thÜ©ng-thÜ©ng tø-tÆp ª häi-phÆn ThuÆn-Hóa và Quäng-Nam."

N‰u Trung-C¶ng nói Hoàng-Sa trong sách c° ViŒt-Nam không phäi Hoàng-Sa vÆy thì ngoài khÖi Cù-lao-Ré (Lš-sÖn) trª ra bi‹n có còn bÃt cÙ m¶t Çäo hay quÀn-Çäo nào (ngoài Hoàng-Sa) hay không? ... còn có Çäo nào n¢m gi»a Cù-lao Ré và quÀn-Çäo Hoàng-Sa n»a Çâu ?

Bän-ÇÒ c° cûa Á-ñông không Ç¥t n¥ng t›-lŒ. Trên các bän-ÇÒ tÜ®ng-hình cûa ta và cûa Tàu có khi cä m¶t quÆn, m¶t tÌnh chÌ ÇÜ®c vë l§n b¢ng m¶t cºa sông, m¶t ng†n núi l§n hàng træm dÆm. Sº-gia Phåm-væn-SÖn Çã vi‰t: "... KÏ-thuÆt cûa ta trong viŒc vë bän-ÇÒ Çã theo lÓi tÜ®ng-hình, nhÜ vÆy có khác kÏ-thuÆt vë bän-ÇÒ cûa Âu-châu có phÀn tinh-vi hÖn nhÜng dù sao lÓi vë cûa ta cÛng nhÜ cûa Tàu vÅn có th‹ giúp ngÜ©i coi hình-dung ÇÜ®c th‰ sông ngòi, núi non và các ÇÎa-phÜÖng trong nÜ§c." (ViŒt-sº Toàn-thÜ, 1960: 489.)

BÕ ngoài nh»ng khoäng cách l§n nhÕ không theo t›-lŒ nhÜ Çã nói, ngÜ©i ta thÃy bän-ÇÒ c° th©i HÒng-ñÙc (1460-1498) do nho-sï ñ‡-Bá công-bÓ (khoäng 1630-1653) và bän-ÇÒ nhà NguyÍn chÌ-ÇÎnh rõ ràng là vÎ-trí Hoàng-Sa / TrÜ©ng-Sa n¢m ª ngoài khÖi duyên-häi ViŒt-Nam.

Hình 72 - Bän-ÇÒ c° chÌ-ÇÎnh vÎ-trí Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa n¢m ngoài khÖi Bi‹n ñông. (Trích ñåi-Nam NhÃt-thÓng Toàn-ÇÒ triŠu NguyÍn.)

NgÜ©i Tàu vÅn t¿ cho là nÜ§c h† giÕi ñÎa-lš, và bän-ÇÒ Trung-Hoa vë chính-xác hÖn bän-ÇÒ ViŒt-Nam nhÜng triŠu-Çình hay dân Trung-Hoa Çã có th¿c-hiŒn m¶t bän-ÇÒ nào ghi nhÆn nh»ng chi-ti‰t ÇÎa-lš tÜÖng-t¿ vŠ Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa nhÜ vÆy không?

10.5 - Hoàng-Sa/ TrÜ©ng-Sa thu¶c ViŒt-Nam vŠ phÜÖng-diŒn ÇÎa-hình Çáy bi‹n.

VŠ ÇÎa-hình Çáy bi‹n, quÀn-Çäo Hoàng-Sa n¢m sát v§i thŠm løc-ÇÎa cûa ViŒt-Nam.

-Toàn th‹ khu-v¿c quÀn-Çäo Hoàng-Sa n°i cao hÖn vùng bi‹n vây quanh nó. NŠn ÇÃt toàn quÀn-Çäo này ÇÜ®c nÓi th£ng vào thŠm løc-ÇÎa ViŒt-Nam nhÜ là qua m¶t cái cºa ngõ thông vào vùng cù-lao Ré và b© bi‹n Quäng-Ngãi. Hành-lang Çó khá nông, ch‡ sâu nhÃt chÌ chØng 500 m. Trong khi Çó, Çáy bi‹n Ç¶t ng¶t låi søt xuÓng vŠ phía Trung-Hoa, Ç¶ sâu lên t§i hàng ngàn mét, rÒi 2000m, 3000m hay hÖn n»a.

-Nh»ng häi-ÇÒ có ghi Ç¶ sâu Çáy bi‹n chÙng-minh rõ s¿ kiŒn này. ñÜ©ng ÇÒng- thâm (thûy) 1000 thÜ§c bao kín các vùng vŠ phía B¡c và ñông, trong khi låi mª r¶ng qua phía ViŒt-Nam theo chiŠu hÜ§ng Tây Tây Nam.

Hình 73 - Bän-ÇÒ chiŠu sâu Çáy bi‹n chÙng-minh quÀn-Çäo Hoàng-Sa là phÀn nÓi dài cûa løc-ÇÎa ViŒt-Nam.

Nói m¶t cách khác, n‰u m¿c nÜ§c bi‹n hå xuÓng chØng 600 t§i 700 m thì Hoàng-Sa dính vào ViŒt-Nam nhÜ m¶t khÓi ÇÃt liŠn và xa cách h£n Trung-Hoa b¢ng m¶t vùng bi‹n nÜ§c sâu.

Ti‰n-sï Krempf, giám-ÇÓc Häi-h†c-viŒn ñông-DÜÖng là ngÜ©i ÇÀu tiên Çã Ço Çåc kÏ-lÜ«ng Ç¶ sâu Çáy bi‹n Hoàng-Sa và thÃy r¢ng quÀn-Çäo này là m¶t cái bình-nguyên ngoài bi‹n, ÇÜ®c nÓi dài ra tØ r¥ng núi TrÜ©ng-SÖn cûa Trung-phÀn ViŒt-Nam. Trong t© tÜ©ng-trình k‰t-quä khäo-sát næm 1925, ông k‰t-luÆn: "VŠ phÜÖng-diŒn ÇÎa-chÃt, nhÜ vÆy, nh»ng Çäo Hoàng-Sa là m¶t phÀn cûa ViŒt-Nam." (Géologiquement, donc, les Paracels font partie du ViŒt-Nam.)

Bài báo-cáo ÇÜ®c ghi nhÆn låi trong tÆp t°ng-k‰t báo-cáo cûa Nha Thûy-ñåo và NgÜ-NghiŒp lên chính-quyŠn ñông-Pháp niên-khóa 1926-1927.

N¶i-dung nh»ng ki‰n-thÙc vŠ Hoàng-Sa tÜÖng-t¿ nhÜ vÆy ÇÜ®c Olivier A. Saix Çæng låi trong báo La Géographie, Tome LX, Nov.-Dec. 1933, trang 232-243.

Sau này có m¶t bài tham-khäo n»a cûa Marcel Beauvois cÛng là m¶t ngÜ©i Pháp nhÜ Krempt, lÆp låi s¿ kiŒn "vŠ phÜÖng-diŒn ÇÎa-chÃt, Hoàng-Sa là m¶t phÀn cûa ViŒt-Nam" này (bài "Les Archipels Paracels et Spratly", báo Vietnam Press, Saigon No.7574, Nov 1971.)

VŠ ÇÎa-hình Çáy bi‹n, TrÜ©ng-Sa cÛng rõ rŒt nÓi liŠn v§i ViŒt-Nam hÖn bÃt cÙ m¶t quÓc-gia nào khác bao quanh Bi‹n ñông. B© bi‹n Nam-phÀn ViŒt-Nam chåy thoai-thoäi t§i tÆn bãi TÙ-Chính thu¶c TrÜ©ng-Sa. Trong th©i Bæng-ñá, sông Cºu-long cùng nh»ng con sông nhÕ khác trên ÇÒng-b¢ng Sunda Çã ÇÜa phù-sa theo dòng nÜ§c chäy ra bi‹n TrÜ©ng-Sa.

Nhìn trên nh»ng häi-ÇÒ có ghi các ÇÜ©ng ÇÒng-thâm, ngÜ©i ta thÃy quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa cách biŒt h£n v§i thŠm løc-ÇÎa Trung-Hoa / ñài-Loan b¢ng rãnh bi‹n sâu 3,000m vŠ phía B¡c và phía ñông-B¡c. TrÜ©ng-Sa cÛng ngæn cách v§i Phi-luÆt-Tân, Brunei và Mã-lai-Á (Ti‹u-bang Sabah) b¢ng rãnh bi‹n East Palawan Trough (The Spratly Islands Dispute and the Law of the Sea, Lee G. Cordner, báo Ocean Development and International Law, Vol. 25, pp 61-74.)

Hình 74 - Bän-ÇÒ chiŠu sâu Çáy bi‹n chÙng-minh quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa là phÀn nÓi dài cûa løc-ÇÎa ViŒt-Nam.

Sau khi nghiên-cÙu nhân-væn, ÇÎa-hình vùng ñNÁ th©i tiŠn-sº, giáo-sÜ môn ñÎa-Lš Keith Buchanan trÜ©ng ñåi-h†c Victoria, Tân-Tây-Lan Çã vë ra m¶t bän-ÇÒ có liên hŒ t§i ÇÎa-bàn di-dân tØ Bi‹n ñông vào ÇÃt liŠn. S¿ thay Ç°i sinh-hoåt này là nguyên-do ki‰n-tåo nŠn væn-hoá Hoà-Bình. (Xin xem låi Hình 3). Th©i Çó nÜ§c cån, Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa dính vào ÇÃt liŠn ViŒt-Nam (The Southeast Asian World, An Introductory Essay, Keith Buchanan, New York, 1967, trang 45.)

10.6 - Hoàng-Sa/ TrÜ©ng-Sa thu¶c ViŒt-Nam vŠ phÜÖng-diŒn ÇÎa-chÃt V€ sinh-h†c.

M¶t ngÜ©i gÓc Trung-Hoa nhÜ Ting Tsz Kao Çã nói r¢ng nhìn chung thÃy s¿ tuyên-bÓ chû-quyŠn cûa Trung-Hoa ª Nam-Häi là ÇiŠu kÿ-qu¥c và tham-lam quá Çáng, nhÜng xét vŠ ÇÎa-lš thì Çúng là cûa Tàu (sic.)

ChÌ vì s¿ tham-lam mà các ông trí-thÙc nhÜ vÆy Çã biŒn-luÆn m¶t cách chû-quan, không cÀn phäi trái, bÃt-chÃp cä lš-lë hi‹n-nhiên vŠ ÇÎa-lš. Nguyên-væn l©i ngøy-biŒn Çó nhÜ sau: "This island complex in international waters appears at first sight a little odd or monstrous. But when one considers the geographical composition of the Chinese ocean frontier as a whole, the continuity of the possession of the archipelagoes becomes perceivable and reasonable." (The Chinese Frontiers, Illinois 1980: 289.)

10.6.1 - ñÎa-chÃt. Các Çäo cûa Trung-Hoa tØ Bành-HÒ, ñài-Loan trª lên phía B¡c, cÃu tåo b¢ng nh»ng ÇÃt Çá cûa nŠn Çåi-løc nhÜ granite, igneous rock khác h£n các Çäo vùng Bi‹n ñông cûa ta cÃu-tåo b¢ng san-hô. Các quÀn-Çäo låi không quy-tø nhiŠu Çäo. Ch‡ Kim-Môn (12 Çäo) Mã-T° (7 Çäo), các häi-Çäo khá cao và l§n, sÓ lÜ®ng Çäo thÜa th§t. XuÓng Ç‰n Pratas, tuy ngÜ©i Tàu g†i cÜ«ng ép là ñông-Sa QuÀn-Çäo (Tungsha) nhÜng xÙng-Çáng k‹ là Çäo (Island) theo LuÆt Bi‹n, chÌ có th‹ ghi-nhÆn m¶t Çäo mà thôi. SÓ-lÜ®ng này ít Õi quá, không sao có th‹ nói là tÜÖng-ÇÒng v§i sÓ lÜ®ng là 500 ÇÖn-vÎ ÇÃt Çá ª Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa ÇÜ®c.

Hình 75 - Bän-ÇÒ "quÀn-Çäo" Pratas v§i m¶t Çäo duy nhÃt.

VŠ nh»ng thành-tÓ cÃu tåo, hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa cÛng nhÜ TrÜ©ng-Sa mang Ç¥c-tính ViŒt-Nam:

- Các Çäo ÇŠu là nh»ng ám-tiêu san-hô tiêu-bi‹u cho vùng bi‹n nhiŒt-Ç§i cûa ViŒt-Nam.

-Khí-hÆu ôn-Ç§i cûa Trung-Hoa không cho phép s¿ cÃu-tåo các quÀn-Çäo san-hô r¶ng l§n nhÜ vÆy. NgÜ©i ta cÛng ch£ng bao gi© thÃy tuy‰t rÖi ª Hoàng-Sa nhÜ nÖi Hoa-løc.

10.6.2 - Sinh-th¿c . Cây cÕ trên Çäo ÇŠu là cây cÕ nhiŒt-Ç§i loåi cây cÕ ÇÃt liŠn ViŒt-Nam. NhiŠu cây l§n ÇÜ®c ngÜ©i ViŒt-Nam mang ra trÒng tØ lâu. Cây m†c cao nhÜ các dÃu häi-hiŒu giúp cho nhiŠu tàu thuyŠn tránh khÕi tai-nån m¡c cån. Cây cÛng giúp Çäo gi» ÇÃt, tránh sóng, gió, nÜ§c xâm-th¿c.

ñåi-Nam Th¿c-løc Chính-biên ÇŒ-nhÎ k› quy‹n 104 chép r¢ng: Vua Minh-Mång bäo b¶ Công: "Trong häi-phÆn Quäng-Ngãi, có m¶t däi Hoàng-Sa, xa trông tr©i nÜ§c m¶t mÀu, không phân biŒt ÇÜ®c nông sâu. GÀn Çây, thuyŠn buôn thÜ©ng m¡c cån bÎ håi. Nay nên d¿-bÎ thuyŠn mành, Ç‰n sang næm së phái ngÜ©i t§i Çó d¿ng mi‰u lÆp bia, và trÒng nhiŠu cây cÓi. Ngày sau cây cÓi to l§n xanh tÓt, ngÜ©i ta dÍ nhÆn bi‰t, ngõ hÀu tránh khÕi ÇÜ®c m¡c cån. ñó cÛng là viŒc l®i muôn Ç©i."

NgÜ©i Tàu nói d¿a vào sº-kš tuyên-bÓ chû-quyŠn toàn th‹ Bi‹n ñông, nhÜng không có sº sách nào cûa ngÜ©i Tàu ghi ÇÜ®c công-lao hay chÙng-tích tÜÖng-t¿ nhÜ vÆy!

10.6.3 - Sinh-hóa . Lòng Bi‹n ñông chÃt chÙa các l§p thûy-tra-thåch. Sau nhiŠu triŒu næm các chÃt h»u-cÖ Çã tích-tø låi, chÎu sÙc ép cûa nhiŠu l§p ÇÎa-tÀng nên dÀn dÀn bi‰n Ç°i thành dÀu hÕa hay khí ÇÓt. Các khoa-h†c-gia cÛng thÃy nh»ng Ç¥c-tính ViŒt-Nam trong s¿ bi‰n-th‹ Çó nhÜ sau:

- Bän-ÇÒ ÇÎa-chÃt ghi nhÆn dÃu v‰t nh»ng dòng sông th©i xÜa chäy ra t§i tÆn trung-tâm bi‹n ñông-Häi .

- Tài-nguyên Çáy bi‹n nhÜ dÀu hÕa và khí ÇÓt thÜ©ng tåo thành nh»ng túi kËt gi»a nh»ng l§p k‰t tÀng (sediments.)

- NhiŠu lÀn trái ÇÃt Çã träi qua nh»ng th©i-kÿ Bæng-Giá lånh lëo. NÜ§c bi‹n hå xuÓng rÃt thÃp và vÎnh B¡c-ViŒt Çã qua nhiŠu giai-Çoån khô cån cùng ngÆp nÜ§c nÓi-ti‰p nhau. Khi khô cån, Çó là m¶t vùng ÇÒng-b¢ng b¢ng ph£ng, ít núi non. B© bi‹n lúc này chåy ra xa, t§i gÀn Hoàng-Sa.

- Sông HÒng-Hà cûa ViŒt-Nam Çã tØng cuÒn cu¶n chäy v§i lÜu-lÜ®ng nÜ§c nhiŠu lÀn l§n hÖn hiŒn-th©i. Có lë mÃy triŒu næm trÜ§c trong th©i ÇÎa-chÃt Pleistocene, dòng sông nÜ§c ÇÕ phù-sa này vào hång l§n nhÃt hoàn-cÀu. Khi Çó, hÀu h‰t nÜ§c tØ cao nguyên Tây-tång Çã Ç° vào sông HÒng. TØ trên cái "mái nhà cûa trái-ÇÃt", nguÒn nÜ§c hùng-vï Çã mang ra Bi‹n ñông nh»ng khÓi-lÜ®ng phù-sa kh°ng-lÒ, tåo nhiŠu l§p k‰t tÀng thûy-tra-thåch tåi Hoàng-Sa. RÒi dòng sông chính cûa miŠn B¡c nÜ§c ta bÎ thu nhÕ khi ÇÎa-chÃn xäy ra, nâng cao khu Vân-Nam c¡t ng¡n thÜ®ng-nguÒn HÒng-Hà låi nhÜ ta thÃy hiŒn nay. NguÒn nÜ§c tØ Çó b¡t ÇÀu chäy sang phía DÜÖng-Tº-Giang làm con sông vùng Hoa-Nam thêm to l§n. (The Junks & Sampans of the Yangtze, G. R. G. Worscester, Annapolis, 1971: 2.)

CÛng nh§ r¢ng vùng châu-th° DÜÖng-tº-Giang lúc xÜa, theo sº Tàu, cÛng có ngÜ©i ViŒt c° sinh sÓng. (Xem hình sÓ 12.)

Hình 76 - Bän-ÇÒ Çáy bi‹n v§i các con sông th©i c° nÓi dài theo sông HÒng, nÜ§c chäy ra bi‹n Hoàng-Sa.

- Sông Cºu-Long hay Mê-Kông cûa miŠn Nam nÜ§c ViŒt cÛng Çã làm viŒc tÜÖng-t¿ nhÜ vÆy Ç‹ cÃu-tåo nên nh»ng l§p thûy-tra-thåch ngoài khÖi TrÜ©ng-Sa. M§i chØng chøc ngàn næm trÜ§c, sông Kông (Sông MË v§i Kông là sông - Mê là mË ?) tØng ÇÜa nÜ§c tÜ§i kh¡p phía ñông-Nam cûa vùng bình-nguyên r¶ng l§n Sunda.

Các túi dÀu nhÜ RÒng, DØa, Båch-H°, ñåi-Hùng ... chÌ m§i là nh»ng k‰t-quä sÖ-khªi. CÙ Çi theo v‰t cÛ cûa sông Kông, càng ra xa chúng ta càng có thêm hy-v†ng tìm thÃy nhiŠu túi dÀu l§n hÖn n»a .

Hình 77 - Bän-ÇÒ Çáy bi‹n v§i các con sông th©i c° nÓi dài theo sông Cºu-Long, nÜ§c chäy ra bi‹n TrÜ©ng-Sa. (Hình 76&77 cûa Geological Topographic Mapping Party of Fujian Province, 1980's.)

CÛng tÜÖng-t¿ nhÜ th¿c-vÆt trên Çäo, các thûy-sinh-vÆt dÜ§i Bi‹n ñông mang nh»ng mÓi liên-hŒ ViŒt-Nam:

-M¶t t›-lŒ l§n nh»ng chÃt h»u-cÖ ª Bi‹n ñông ÇÜ®c mang Ç‰n nh© nh»ng dòng nÜ§c chäy tØ løc-ÇÎa ViŒt-Nam mà ra. Các chÃt dinh-dÜ«ng cho thûy-sinh-vÆt cÛng cùng m¶t nguÒn ÇÃt ViŒt-Nam Çó.

-NhiŠu häi-sinh-vÆt Hoàng, TrÜ©ng-Sa thu¶c vùng nhiŒt-Ç§i, rÃt quen thu¶c v§i ngÜ©i ViŒt chúng ta nhÜng xa lå v§i ngÜ©i Tàu. Báo-chí cho bi‰t vào tháng 9/1994, Trung-Hoa khai-måc khu trÜng-bày 5000 mÅu sinh-vÆt Hoàng-Sa thì phÀn 500 häi-sinh-vÆt Çã ÇÜ®c h‰t sÙc tán-thÜªng. Lš-do Çúng nhÃt là vì häi-sinh-vÆt Hoàng-Sa vÓn xa lå quá, nhiŠu ngÜ©i Trung-Hoa m§i chÌ thÃy lÀn ÇÀu mà thôi, h† Çi xem cho thÕa tính hi‰u-kÿ!

11 - Thäo m¶c Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa.

Thäo-m¶c hai quÀn-Çäo Hoàng, TrÜ©ng có nhiŠu Çi‹m Çáng nói:

11.1- T°ng-quát vŠ thäo-m¶c các Çäo ngoài Bi‹n ñông.

Nói chung, thäo-m¶c các Çäo gi»a Bi‹n ñông không nhiŠu và không ÇÜ®c to l§n nhÜ trong ÇÃt liŠn. Thäo-m¶c Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa cÛng không tÜÖi-tÓt khi Çem ra so sánh v§i nh»ng cây cÕ m†c trên các Çäo vÎnh B¡c-ViŒt, vÎnh Phú-QuÓc. VŠ cây l§n, ít có Çåi-th† và không thÃy các loåi g‡ quš. VŠ thân thäo, Çáng k‹ Ç‰n loåi Nam-Sâm m†c nhiŠu ª TrÜ©ng-Sa và m¶t sÓ Çäo khác ª Bi‹n ñông. ñây là m¶t dÜ®c-liŒu quš-giá. M¶t sÓ loåi cÕ hay giây leo khác n»a m†c lung-tung nhÜng không nhiŠu.

Trên duyên-häi và trên nh»ng Çäo ven bi‹n ViŒt-Nam, cây dØa m†c kh¡p nÖi và phi-lao rÃt nhiŠu, Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa låi khác h£n. DØa và phi-lao m†c trên các Çäo thÆt thÜa th§t, có Çäo không có m¶t cây dØa nào.

Linh-møc Henry Fontaine và giáo-sÜ Lê-væn-H¶i xác-ÇÎnh "Không có loåi thäo-m¶c nào là tåi ch‡ cä, tÃt cä tØ vùng ÇÃt liŠn du-nhÆp Ç‰n b¢ng nhiŠu cách ... M†i thäo-m¶c hiŒn có ª Hoàng-Sa ÇŠu tìm thÃy ª ViŒt-Nam, nhÃt là miŠn Trung ViŒt-Nam (Góp thêm vào s¿ tìm hi‹u t¶c-Çoàn thäo-m¶c trên quÀn-Çäo Hoàng-Sa - báo Khäo-cÙu Niên-san Khoa-h†c ñåi-h†c-ÇÜ©ng Sài-Gòn 1957.)

Hình 78 -

M¶t hình-änh thäo-m¶c quen thu¶c ª Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa.

11.2 - Tài-liŒu cûa giáo-sÜ Fontaine.

VŠ d»-kiŒn khoa-h†c, chúng tôi xin trích m¶t vài Çoån trong bài "Hoàng-Sa dÜ§i m¡t nhà ñÎa-chÃt H. Fontaine" cûa Låp-Chúc NguyÍn-Huy, Çæng trong ñ¥c-San Sº-ñÎa sÓ 29, næm 1975 Ç‹ làm tài-liŒu.

Nh»ng ch» phÀn gc (ghi-chú) do chúng tôi mån phép ghi thêm cho dÍ hi‹u :

... VŠ t¶c-Çoàn thäo-m¶c, cho Ç‰n nay ngÜ©i ta m§i bi‰t có bÓn loåi: Scaevola Koenigii VAHL (Goodeniacée), Wedelia biflora DC (Composée), Guettarda speciosa LINNé (Rubiacée) và Tournefortia agentae (Boraginacée) (Saurin, 1955, tr. 14-15.)

... DÜ§i Çây là các ÇÎnh-danh, m¶t phÀn Çã ÇÜ®c ông Schmidt làm:

GRAMINéES (gc= h† hoà-bän)

* Eleusine indica GAERTIN: Çäo Pattle [Hoàng Sa) (ít g¥p): cây g¥p kh¡p nÖi tåi ViŒt Nam, Cao Miên, Ai Lao, Thái Lan. Vùng nhiŒt-Ç§i và bán nhiŒt-Ç§i cûa c¿u-løc-ÇÎa.

* Eragrotis amabilis WIGTH ET ARN: Çäo Pattle [Hoàng Sa](ít g¥p): kh¡p nÖi ª ViŒt-Nam, ƒn-Ç¶, Mã-Lai.

* Eriochloa racemosa HACK: Çäo Roberts (H»u-NhÆt) (ít) g¥p khá thÜ©ng ª ViŒt-Nam, Á-Châu, Phi-Châu, Mã-Lai, Úc-Çåi-L®i.

* Brachiaria distachya A. CAMUS: Çäo Pattle (Hoang-Sa) (ít): kh¡p nÖi ª ViŒt-Nam, ƒn-ñ¶, Trung-Hoa, Mã-Lai, Úc-Çåi-L®i.

* Lepturus repens R. Br.: (ít); ÇÜ®c thÃy ª B¡c-ViŒt, Thái-Lan, Tích-Lan, ñåi-DÜÖng-Châu.

AMARANTACéES (gc= h† dŠn)

Achyrantes aspera LIN.: Çäo Money (Quang nh) (thÜ©ng): cây m†c trên hoang-ÇÎa, rÃt thÜ©ng ª ViŒt-Nam, Cao-Miên, Ai-Lao, Trung-Hoa, ƒn-ñ¶.

NYCTAGINACéES (gc= h† bông-phÃn)

Boerhaavia repens LIN.: Çäo Money [Quang nh), Çäo Drummond [Duy M¶ng): kh¡p nÖi ª ViŒt-Nam, Cao-Miên, Hoa Nam, ƒn-ñ¶, Phi-LuÆt-Tân, Java, Phi Châu, MÏ-Châu.

PORTULACACéES (gc= h† sam)

Portulaca pilosa LIN.: Çäo Pattle (Hoàng Sa] (trên nh»ng lÓi Çi); Trung-ViŒt, Ai-Lao, Thái-Lan (xuÃt-xÙ tåi Châu MÏ nhiŒt-Ç§i.)

LAURACéES (gc= h† qu‰)

Cassytha filiformis LIN.: Çäo Pattle [Hoàng Sa], Çäo Roberts [H»u NhÆt] thÜ©ng g¥p ª ViŒt Nam, vùng nhiŒt-Ç§i.

MALVACéES (gc= h† bøp)

Sida corylifolia WALL.: Çäo Drummond [Duy M¶ng); cây m†c ª B¡c-ViŒt, Ai-Lao, Thái-Lan, Häi-Nam, Java, Madura, Phi-LuÆt-Tân. Sida rhombifolia LIN. var. parvifolia GAGNEP.: Çäo Pattle [Hoàng-Sa) (ít), Trung ViŒt.

TILIACéES (h† cò-ke)

Triumfetta pseudocanÇ SPER,: Çäo Drummond (Duy-M¶ng]; thÜ©ng g¥p ª ViŒt-Nam, Thái-Lan, Trung-Hoa, Phi-LuÆt-Tân, ƒn-ñ¶.

Corchorus sp.: Çäo Roberts [H»u-NhÆt.)

ZYGOPHYLLACéES (gc= h† qu›-ki‰n sÀu)

Tribulus terrestris LIN.: Çäo Pattle (hi‰m); cây m†c trên duyên-häi cát Trung và Nam ViŒt-Nam. Vùng nhiŒt-Ç§i và bán nhiŒt-Ç§i.

EUPHORBIACéES (gc= h† thÀu-dÀu)

Euphorbia (thymofilia BURM?); Çäo Roberts [H»u NhÆt) (hi‰m.)

Euphorbia Atotao.: Çäo Pattle (Hoàng-Sa), cây trên duyên-häi, thÜ©ng g¥p ª ViŒt-Nam, ƒn-ñ¶, lndonésia, Phi-luÆt-Tân, Trung-Hoa, Úc-Çåi-L®i.

Phyllanthus Niruri LIN.: Çäo Pattle (ít g¥p): cây m†c trên hoang-ÇÎa, ru¶ng vÜ©n, kh¡p nÖi ª ViŒt-Nam; DÜ§i chí-tuy‰n.

LUGUMINEUSES PAPILIONéES (gc= lugumineuses, h† ÇÆu)

Phaseolus (calcaratus ROXB. ?): Çäo Money (Quang-nh] (thÜ©ng g¥p.)

CONVOLULACéES (gc= h† bìm bìm)

Ipomea Turpethum R. Br.: Çäo Pattle (Hoàng-Sa.) Çäo Roberts [H»u-NhÆt), Çäo Drummond (Duy-M¶ng): ViŒt-Nam, Trung-Hoa, Phi-LuÆt-Tân, Timor, Java.

BORAGINACéES (gc= h† lÜu-ly oa-cº)

Tournefortia argentea LIN. F.: Çäo Pattle (Hoàng-Sa), Çäo Robert (H»u-NhÆt): cây m†c trên giÒng Trung-PhÀn ViŒt-Nam, ƒn-ñ¶, Mã-Lai, Tích-Lan, Phi-LuÆt-Tân, ñài-Loan.

VERBENACéES (gc= h† mã-tiên-thäo)

Premna sp.: Çäo Money (Quang-nh.)

Lippia nodiflora LIN.: ñäo Pattle [Hoàng-Sa); cây bò trên ÇÃt, rÃt thÜ©ng g¥p ª ViŒt-Nam, nhÃt là trên vùng ÇÃt cát; Châu MÏ nhiŒt-Ç§i và bán nhiŒt-Ç§i và kh¡p ViÍn-Çông.

Stachytarphita jamaicensis LIN.: Çäo Pattle (Hoàng-Sa) (hi‰m), Çäo Robert (H»u- NhÆt) (thÜ©ng g¥p); kh¡p nÖi ª ViŒt Nam. Cây xuÃt-xÙ tØ châu MÏ nhiŒt-Ç§i .

GOODENIACéES (gc= cÕ gai)

Scaevola Koenigii VAHL. (gc= cÕ gai rÃt rÆm råp): các Çäo Pattle, (Hoàng Sa] Money, [Quang-nh), Roberts (H»u-NhÆt), Drummond (Duy M¶ng), thÜ©ng g¥p ª vùng ven bi‹n ViŒt-Nam, vùng ñông-Á nhiŒt Ç§i, ñåi-dÜÖng-Châu.

RUBIACéES (gc=nhàu)

Morinda citrifolia LIN.. var bracteata HOOK: Çäo Pattle, Roberts, Drummond; cây hoang và có khi ÇÜ®c trÒng ª Trung và Nam ViŒt-Nam, ƒn-ñ¶, Tích Lan, Mã-Lai. Cây này ít g¥p trên quÀn-Çäo Hoàng-Sa (m¶t hai cây trên m‡i Çäo) và dÜ©ng nhÜ ÇÜ®c ngÜ-dân mang Ç‰n và trÒng vì dÜ®c-tính.

Guettarda speciosa LIN.: Çäo Money [Quang-nh], Çäo Drummond [Duy M¶ng]; Nam ViŒt-Nam, Cao-Miên, Thái-Lan, vùng nhiŒt-Ç§i .

COMPOSéES

Tridax procumbens LIN.: däo Pattle (Hoàng-Sa), Çäo Roberts (H»u-NhÆt); kh¡p nÖi ª ViŒt-Nam, ƒn-ñ¶.

Wedelia biflora DC.: Çäo Money (Quang-nh), rÃt thÜ©ng g¥p ª ViŒt-Nam, ƒn-ñ¶, Thái Lan, Trung-Hoa, Phi-LuÆt-Tân.

Eupatorium sp.: Çäo Pattle (Hoàng Sa) (hi‰m.)

Chúng tôi xin mån phép Giáo-sÜ Phåm-Hoàng-H¶ Ç‹ ÇÜ®c trình-bày m¶t sÓ hình vë trong tÆp sách Cây cÕ ViŒt Nam, 1993 cûa Giáo-sÜ vŠ thäo-m¶c Hoàng-Sa nhÜ sau:

Hình 79 - Hoa mÜ©i gi© -h† Sam- (Cây cÕ ViŒt Nam, 1993.)

Hình 80 - Cassytha filiformis (Cây cÕ ViŒt Nam, 1993.)

Hình 81 - QuÌ Ki‰n SÀu (Cây cÕ ViŒt Nam, 1993.)

QuÀn-Çäo Hoàng-Sa m§i n°i lên gÀn Çây. Các mänh ÇÃt m§i này tåo nên m¶t ch‡ trÓng cho cây cÕ Ç‰n và ti‰p-tøc Ç‰n chi‰m lÆp. TØ các vùng ÇÃt lân-bang Ç‰n b¢ng nhiŠu cách, các håt giÓng Çã näy nª và thäo-m¶c tØ Çó phû trùm gÀn h‰t các Çäo Pattle, Roberts, Money và Drummond; nhÜng t¶c-Çoàn thäo-m¶c Çó chÜa Çû th©i-gian Ç‹ träi qua m¶t ti‰n-trình nh¢m mang låi m¶t Ç¥c-tính riêng-biŒt. Không có loåi thäo-m¶c nào là tåi ch‡ cä..."

Tài-liŒu cûa Giáo-sÜ SÖn-HÒng-ñÙc cho các chi-ti‰t sau Çây:

Loåi cây cao thÜ©ng thÃy là các cây dØa và phi-lao. Các cây này m†c lÈ tÈ không thành rØng, dØa gÀn mé nÜ§c, phi lao sÓng trên bãi thÜ©ng nhÕ bé hÖn nh»ng cây nÖi vùng duyên-häi.

K‰ Çó là Bàng B‹ (Sea Almond), tên La-tinh Terminalia, thÜ©ng cao c« 5 - 7m. Nhánh m†c ngang thành tÀng, thân cây u nÀn, lá to mÀu xanh vàng khi khô trª nên ÇÕ. Cây cho quä v§i nhân l§n và cÙng, nÜ§ng chín æn béo nhÜ hånh-nhân.

Hình 82 - Bàng Bi‹n (Cây cÕ ViŒt Nam, 1993.)

To nhÜ cây bàng có cây Mù U, tên La-tinh là Calophyllum Inophyllum, lá xanh ÇÆm, dài lÓi 2 tÃc có nhiŠu gân phø sít nhau màu nhåt hÖn mÀu lá, hoa tr¡ng có nhiŠu ti‹u-nhuœ mÀu vàng rÃt quy‰n rÛ các loài bÜ§m ÇÓm. Trái Mù U cÙng, tròn; thÎt mÀu vàng khi khô nhæn låi mÀu xám xÎt. NgÜ©i ta có th‹ lÃy håt ép dÀu th¡p Çèn. VÕ cây ti‰t ra mû vàng, có ngÜ©i dùng trÎ ghÈ.

Cao chØng 4- 5m là loåi cây còng tàn lá Ç¥c-biŒt v§i các lá nhÕ không mÃy rÆm råp. Thân cây cÛng Ç¥c-biŒt, nÙt nÈ nhÜ nh»ng ÇÜ©ng gân.

Hình 83 - Mù U (Cây cÕ ViŒt Nam, 1993.)

Ngoài ra có Cây Nhàu và SÒi Sim, tên La-tinh là Quercus Myrsinifolia Blum xuÃt-hiŒn rÃt ít ª vài Çäo. Loåi Çåi-m¶c này cao t§i 13- 15m, nhánh non không lÒng, lá thon mÀu mÓc ª bên dÜ§i và xám låi lúc khô.

DÜ§i thÃp có h¶i-Çoàn thäo-m¶c thích-Ùng v§i môi-trÜ©ng cát hay cát pha phosphate nhÜ:

-H† Bìm-Bìm (Convolulaceae) gÒm Ipomea Bilola và Ipomea Littoralis

-H† Hoà-Bän nhÜ CÕ Chông (Spinifex Littereus), CÕ Còng-Còng (Zoysia Matrella),

-CÕ Xå-Tº (Sporobolus Virginicus.)

-CÕ Cú mà dân Çánh cá thÜ©ng Çào lÃy cû vŠ làm vÎ thuÓc B¡c.

Loåi thäo-m¶c ÇÜ®c ngÜ-dân thích nhÃt là Nam-Sâm, rÃt quš vì có dÜ®c-liŒu. Nam-Sâm, tên La-tinh là Boerhaavia Vipeus, là m¶t loåi cÕ phÀn dÜ§i trÜ©n trên ÇÃt, ng†n cÃt ÇÀu lên. Lá có mÃy phi‰n xoan tròn dài, chùm mang tø-tán 3 hoa.

Hình 84 - Nam-Sâm là m¶t dÜ®c-thäo m†c rÃt nhiŠu ª Çäo TrÜ©ng-Sa.

Chung quanh các Çäo còn có nhiŠu thÙ rong bi‹n. M¶t vài loåi có th‹ sº-døng nhÜ phân xanh bón cây, m¶t sÓ khác có th‹ khai-thác nhÜ rau câu, m¶t dÜ®c-liŒu mà ÇÒng-th©i cÛng là món æn hàng ngày cûa m¶t sÓ dân-t¶c ñông-Nam-Á. NguÒn l®i này có th‹ ÇÜa Ç‰n hình-thÙc xuÃt-cäng ÇÜ®c. Có häi-täo mŒnh-danh là "Euchecha" dùng làm nguyên-liŒu cho kÏ-nghŒ sän-xuÃt mÏ-phÄm nhÜ kem thoa m¥t.

11.3 - Báo-cáo cûa KÏ-sÜ TrÎnh-tuÃn-Anh.

Næm 1973, KÏ-sÜ TrÎnh-tuÃn-Anh sau khi khäo-sát t°ng-quát ÇÎa-lš, Çã làm m¶t phúc-trình vŠ Çäo Nam-Y‰t. Vì tình-trång th¿c-vÆt ª Çäo Nam-Y‰t không khác mÃy so v§i các Çäo khác trong vùng nên ta có th‹ dùng phúc-trình trên làm tiêu-bi‹u. KÏ-sÜ h† TrÎnh vi‰t nhÜ sau: "Cây cÓi ª Çây chÌ gÒm m¶t sÓ ít loåi có trái ho¥c håt tØ các vùng duyên-häi ViŒt-Nam. Sarawak và các Çäo lân cÆn trôi tÃp vào Çó m†c lên.

Sinh-cänh th¿c-vÆt chính ª trên hòn Çäo gÒm có DØa và m¶t loåi cây thích-h®p v§i môi-trÜ©ng bi‹n m†c chung quanh:

Tournefortia argentea Loài Boraginaceae

Cocos nucifera Loài Palmae

Ngoài ra còn m¶t sÓ ít cây khác v§i dây leo và cÕ, m†c rÃt tÜÖi tÓt gÒm có:

-Bàng Fagraea crenulata Maingay Loganiaceae

-Nhàu Morinda angustifolia Roxb Rubiaceae

-Mù-u Calophyllum Inophyllum Lin Guttleferae

-Rau sam Portulaca Oleracea L. Portulacaceae

-Thuarea involuta R. Br Gramineae

KÏ-sÜ TrÎnh-tuÃn-Anh có cùng nhÆn-xét nhÜ giáo-sÜ SÖn-HÒng-ñÙc vŠ viŒc canh-tác. Hai ông cho r¢ng các cây æn trái nhÜ mãng-cÀu hay nhãn và m¶t vài loåi hoa-mÀu phø nhÜ rau cäi có th‹ thích-h®p nhÃt. Cây trái nên trÒng ª gi»a Çäo và rau cÕ nên trÒng vào mùa mÜa.

12 - Tài-nguyên.

Tài-nguyên Bi‹n ñông gÒm có phân bón trên các Çäo, cá tôm thu-hoåch ngoài bi‹n và dÀu khí n¢m sâu dÜ§i lòng bi‹n:

12.1 - Phosphate.

Theo nh»ng bän phúc-trình vŠ tài-nguyên thì khÓi d¿-tr» phosphate ª quÀn-Çäo Hoàng-Sa có th‹ t§i hÖn 4 triŒu tÃn, nghïa là Çû cho nhu-cÀu phân bón cûa ViŒt-Nam C¶ng-hòa trong vòng 25 næm (nhu-cÀu nh»ng næm 1970.) SÓ lÜ®ng do KÏ-sÜ TrÀn-H»u-Châu phÕng-ÇÎnh vào mùa thu næm 1973 là 3,595,000 m3 cho riêng 6 Çäo thu¶c nhóm LÜ«i LiŠm. Tr†ng-lÜ®ng m‡i m3 phosphate là 1.5 tÃn. N‰u chÌ khai-thác m¶t nºa thôi, sÓ lÜ®ng phosphate dùng ÇÜ®c cÛng t§i 2,700,000 tÃn.

Theo tài-liŒu cûa Nha Khoáng-ChÃt (B¶ Kinh-T‰ VNCH) thì sÓ lÜ®ng d¿-tr» phosphate (trên các Çäo chính cûa quÀn-Çäo Hoàng-Sa) nhÜ sau: *Hoàng-Sa, có tØ 560,000 Ç‰n 1,000,000 tÃn.

*H»u-NhÆt có lÓi 1,400,000 tÃn.

*Quang-nh có tØ 700,000 Ç‰n 1,200,000 tÃn.

*Duy-M¶ng có tØ 600,000 Ç‰n 1,000,00 tÃn.

(trích bài cûa Giáo-sÜ SÖn-HÒng-ñÙc, ñ¥c-San Sº ñÎa 29, 1977, trang 204.)

Ÿ TrÜ©ng-Sa, sÓ lÜ®ng phosphate chÜa ÇÜ®c tính toán ÇÀy Çû, nhÜng Ü§c-lÜ®ng cÛng hàng triŒu tÃn. Công-viŒc khai-thác nguÒn l®i này ª TrÜ©ng-Sa Çã nhiŠu lÀn dª dang. TrÜ§c th©i 1975, ngÜ©i ta còn thÃy trên các Çäo ª TrÜ©ng-Sa nhiŠu ÇÓng phân chim gom låi chÜa di-chuy‹n Çi h‰t.

12.2 - NgÜ-nghiŒp.

Hàng næm, vùng Bi‹n ñông thu-hoåch ÇÜ®c khoäng 5 hay 6 triŒu tÃn häi-sän, chi‰m vào khoäng 1/14 t°ng-sÓ sän-lÜ®ng cûa th‰-gi§i (70 hay 80 triŒu tÃn.) Khä-næng thu-hoåch còn có th‹ cao hÖn nhiŠu, ít nhÃt là 3 triŒu tÃn n»a.

Hình 85 - MÙc-Ç¶ khai-thác ngÜ-nghiŒp tåi Bi‹n ñông, cao nhÃt tåi vÎnh B¡c-ViŒt, vÎnh Thái-Lai và d†c duyên häi.

Cá thu

Loåi cá Çang ÇÜ®c khai-thác có k‰-hoåch quy-mô nhÃt là cá thu, danh-loåi Thunnus Thynnus. ThÎt cá này æn thÆt ngon, bán rÃt ÇÜ®c giá. Cá thu Yellowfin Tuna sÓng gÀn nhÜ kh¡p nÖi ª Bi‹n ñông, suÓt d†c tØ phía b¡c Hoàng-Sa Ç‰n phía nam TrÜ©ng-Sa, di-chuy‹n theo mùa t§i tÆn Mindanao và Borneo.

ChÌ riêng trong khu-v¿c phía Çông cûa TrÜ©ng-Sa, Ü§c-lÜ®ng thu-hoåch hàng næm t§i 50 triŒu MÏ-kim. Sau Yellowfin Tuna, các loåi Skipjack Tuna, Bigeye Tuna, Mackerels cÛng nhiŠu.

Ngoài các tàu Çánh cá Phi-luÆt-Tân Çang hoåt-Ç¶ng sôi n°i nhÃt trong kÏ-nghŒ Çánh cá thu, sÓ tàu Trung-Hoa cÛng Çã tæng-gia nhiŠu. ViŒt-Nam m§i b¡t ÇÀu khai-thác.

Hình 86 - Bän-ÇÒ chÌ-ÇÅn ÇÜ©ng di-chuy‹n cûa các loåi cá thu theo mùa qua nh»ng vùng bi‹n do nhiŠu quÓc-gia ki‹m-soát.

Theo giáo-sÜ VÛ-T¿-LÆp thì vùng bi‹n Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa là ÇÓi-tÜ®ng tranh-chÃp vŠ ngÜ-trÜ©ng. Nh»ng tr»-lÜ®ng quan-tr†ng vŠ häi-sän Çang bÎ các Tàu Çánh cá NhÆt-Bän và Nam-Hàn khai-thác (Atlas du ViŒt-Nam, VÛ T¿ LÆp & Christian Taillard, Reclus et La Documentation Francaise, 1994, trang 36.)

Hình 87 - Loåi lÜ§i b¡t cá æn n°i.

Hình 88 - Loåi lÜ§i b¡t cá æn chìm.

Ngoài cá thu, còn nhiŠu loåi cá hay häi-sän khác có th‹ mang låi nh»ng nguÒn l®i l§n nhÜ tôm, cua, m¿c, bào ngÜ, vi cá, rong bi‹n ...

Trong th©i-gian trÜ§c 1975, Nha NgÜ-NghiŒp thu¶c b¶ Canh-Nông cûa ViŒt-Nam C¶ng-Hòa Çã lÆp m¶t bäng danh-sách các häi-sän chính tåi Bi‹n ñông nhÜ sau:

-Cá æn n°i: Cá CÖm, Cá Thu Óng, Cá Båc má, Cá Nhám, Cá R¿a, Cá S†c mÜ§p, Cá trích, Cá ngØ, Cá chuÒn, Cá Nøc, Cá Sòng.

-Cá æn chìm: Cá chim, Cá Chét, Cá G¶c, Cá MÓi, Cá ThiŠu, Cá ñ°ng, Cá Bàn xa, Cá ñÕ gÎa, Cá HÓ, Cá ñuÓi.

Hình 89 - Các loåi cá Bi‹n ñông quan-tr†ng cho ngÜ-nghiŒp. (Theo tài-liŒu cûa Nha NgÜ-NghiŒp VNCH, 1970.)

Bi‹n ñông khá kín gÀn nhÜ ñÎa-trung-häi, chÌ thông ra ngoài Çåi-dÜÖng qua các ngõ hËp nhÜ eo bi‹n Malacca và Karimata ª phía Nam; các eo Balabac và Mindanao ª phía ñông, eo bi‹n ñài-Loan và Bashi gi»a Phi/ ñài-loan phía ñông B¡c. Ngày nay, s¿ tranh-chÃp ngÜ-trÜ©ng Çang xäy ra. Tuy chÜa có chi‰n-trÆn gi»a các l¿c-lÜ®ng häi-quân nhÜng Çã có máu Ç° cûa thÜ©ng-dân trong vÎnh Thái-Lan và nhiŠu ngÜ-phû thu¶c các quÓc-tÎch khác nhau bÎ b¡t gi» và tù t¶i.

M¶t khi häi-phÆn kinh-t‰ 200 häi-lš ÇÜ®c tÃt cä các quÓc-gia duyên-häi quy‰t-ÇÎnh thi-hành triŒt-Ç‹, mà ngày Çó không còn xa, s¿ tranh-chÃp vŠ chû-quyŠn Çánh cá së gia-tæng.

Tình-trång chû-quyŠn trên Bi‹n ñông còn rÃt mÆp m©. Ÿ ngoài khÖi, tàu thuyŠn Çánh cá các nÜ§c hiŒn chen kë nhau, không bi‰t là mình Çang Çánh cá trên häi-phÆn nÜ§c nào.

Theo luÆt-gia Mark J. Valencia, ViŒt-Nam phäi ÇÓi ÇÀu nhiŠu nhÃt v§i Thái-Lan và hai nÜ§c Trung-Hoa trong nh»ng tranh-chÃp vŠ häi-phÆn Çánh cá.

Ngày nay nh© LuÆt Bi‹n UNCLOS ÇÜ®c thi-hành, các nÜ§c quanh vùng Bi‹n ñông së có cÖ-h¶i ngÒi låi giäi-quy‰t nh»ng tranh-chÃp vŠ ngÜ-nghiŒp trong vùng EEZ.

Theo ÇiŠu-luÆt sÓ 62 (UNCLOS, Article 62), ViŒt-Nam së phäi xác-ÇÎnh t°ng-sÓ sän-lÜ®ng häi-sän d¿-trù trong khu-vøc kinh-t‰ cûa mình và Ü§c-lÜ®ng khä-næng thu-hoåch cûa ngÜ-dân. HiŒn nay ViŒt-Nam chÜa phát-tri‹n Çû månh vŠ kÏ-thuÆt Çánh cá nên còn låi m¶t sÓ lÜ®ng häi-sän th¥ng-dÜ Çáng k‹. SÓ häi-sän này n‰u không sº-døng cÛng t¿-nhiên bÎ tiêu-tán, nên không th‹ Ç‹ u°ng-phí mà phäi nhÜ©ng låi cho các quÓc-gia khác trong trÜ©ng-h®p ÇÜ®c yêu-cÀu.

Nh»ng nÜ§c n¶i-ÇÎa nhÜ Ai-Lao cÛng có th‹ ÇÜ®c chia sÈ tài-nguyên cûa bi‹n-cä. Chính-phû nÜ§c này cÀn khuy‰n-khích dân-chúng theo ngành häi-ngÜ-nghiŒp. QuÓc-gia duyên-häi thuÆn-l®i nhÃt cho h† trong viŒc chia sÈ sÓ häi-sän th¥ng-dÜ là ViŒt-Nam. Ngoài ra, dân n¶i-ÇÎa së có th‹ ÇÜ®c quän-trÎ viŒc khai-thác ª nh»ng vùng bi‹n chung, n¢m bên ngoài ranh-gi§i häi-phÆn cûa nh»ng quÓc-gia duyên-häi.

Hình 90 - Vùng bi‹n "quÓc-t‰" nhÕ bé n¢m ngoài nh»ng vòng tròn 200hl tính tØ Hoàng-Sa, Pratas, Philippines và TrÜ©ng-Sa.

ViŒt-Nam Çã có thÕa-Ü§c vŠ Çánh-cá trong häi-phÆn v§i Nga-Sô, Úc-Çåi-l®i, ñåi-Hàn, Thái-Lan. Häi-sän trong vÎnh Thái-Lan Çã bÎ khai-thác quá Çáng gÀn nhÜ kiŒt-quŒ, nên ngÜ-phû Thái-Lan rÃt thèm khát nguÒn-l®i bi‹n ViŒt-Nam.

Trong trÜ©ng-h®p tranh-chÃp Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa ÇÜ®c giäi-quy‰t dÙt khoát, nÜ§c nào có chû-quyŠn dù là m¶t hay toàn th‹ quÀn-Çäo Çó cÛng có quyŠn Çòi-hÕi "chû-quyŠn 200 häi-lš kinh-t‰" này tính tØ Çäo cûa h†. Các viŒn Çåi-h†c Hawai và Berkeley Çã phác-h†a ra là "vùng bi‹n quÓc-t‰" thâu låi rÃt nhÕ. Däi bi‹n diŒn-tích không Çáng k‹ này n¢m ª phía Çông cûa QuÀn-Çäo Hoàng-Sa. N‰u nhÜ m¶t nÜ§c nào Çó låi lÃy lš-do kéo dài thêm häi-phÆn (tÓi-Ça là 350 häi-lš) thì ch£ng còn sót låi gì!

12.3 - Häi-sän phø.

Trong nhiŠu ngàn næm qua, ngÜ©i dân duyên-häi ViŒt-Nam Çã nh© nh»ng häi-sän Bi‹n ñông mà sinh-tÒn. Ngoài nh»ng häi-sän chính ÇÜ®c khai-thác nhiŠu nhÜ Çã k‹ ª trên, nhiŠu gia-Çình ViŒt-Nam còn sÓng vào s¿ khai-thác thÜÖng-måi các häi-sän phø cûa Bi‹n ñông. Xin k‹ m¶t sÓ häi-sän phø nhÜ sau:

12.3.1 - –c bi‹n. VÕ Óc v§i nhiŠu hình dáng và mÀu s¡c Ç¥c-biŒt thÜ©ng ÇÜ®c m†i ngÜ©i Üa thích, dùng Ç‹ trÜng bày, chÆn sách. M¶t th©i, vÕ Óc vÕ sò Çã ÇÜ®c con ngÜ©i sº-døng nhÜ vÆt trao Ç°i giÓng nhÜ chúng ta Çang dùng tiŠn ÇÒng tiŠn giÃy ngày nay. VÕ Óc l§n dùng làm tù-và là m¶t nhåc-cø rÃt thÜ©ng thÃy ª ÇÒng quê và trong quân-ngÛ th©i xÜa.

Bi‹n ñông cung-cÃp nh»ng loåi Óc cho thÎt rÃt ngon và nh»ng loåi Óc cho vÕ có giá-trÎ vŠ tiŠn-båc.

Các vÕ Óc Xà-cØ mÀu s¡c lóng lánh khi c¡t ra thành mi‰ng, dùng Ç‹ cÄn lên các tû th©, bàn gh‰, câu ÇÓi, tranh, liÍn... Mi‰ng xà-cØ mÀu tr¡ng nhÜ båc nhÜng nh© phän-chi‰u ánh-sáng thành nhiŠu mÀu s¡c rÃt ÇËp.

–c Bào ngÜ (Abalone) hay cºu-kh°ng vì trên vÕ có 9 cái l‡ bài-ti‰t. ThÎt Óc bào ngÜ không nh»ng n°i ti‰ng thÖm ngon mà còn là m¶t vÎ thuÓc trÎ các bŒnh vŠ m¡t nhÜ quáng gà, thông-manh, m¡t m© rÃt hay.

Hình 91 - Óc bào-ngÜ và vài loåi sò Óc khác.

12.3.2 - ñÌa bi‹n. ñÌa bi‹n hay ñÒn-Ç¶t là m¶t loåi nhuyÍn-th‹ không xÜÖng. ñÌa bi‹n phát-tri‹n månh nÖi các vùng bi‹n nhiŒt-Ç§i nhÜ Bi‹n ñông. GiÓng nhÜ cá m¿c phun m¿c Çen khi bÎ tÃn-công, Çiä bi‹n phun ra m¶t loåi chÃt Ç¶c mÀu tr¡ng. NgÜ©i Tàu khai-thác loåi häi-sän này rÃt quy-mô, h† g†i là Häi-sâm. Tåi các tºu-lÀu, Häi-sâm là món æn quš nên bán rÃt ÇÜ®c giá. NgÜ©i ViŒt cÛng rÃt thích ÇÒn Ç¶t, ÇÒng-bào ta làm gÕi ÇÒn-Ç¶t, hÀm ÇÒn Ç¶t v§i giò heo, nÃu ÇÒn Ç¶t trong nh»ng món lÄu thÆp-cÄm...

Hình 92 - ñÒn-Ç¶t và m¶t vài loài nhuyÍn-th‹ khác.

12.3.3 - Ru¶ng muÓi. Trung-bình m¶t 1ít nÜ§c bi‹n chÙa t§i 35gram muÓi. NgÜ©i ta có th‹ cho nÜ§c bi‹n bay hÖi tåi ru¶ng muÓi. Khi nÜ§c bay h‰t, m¶t l§p muÓi k‰t-tinh Ç†ng låi dÜ§i ru¶ng. NhiŠu làng ven bi‹n ViŒt-Nam sinh-nhai b¢ng nghŠ này.

Trong m¶t phåm-vi nhÕ hËp, quân-nhân trú-Çóng TrÜ©ng-Sa có th‹ khai-thác nghŠ làm muÓi này.

12.4 - Tr»-lÜ®ng dÀu khí bi‹n Çông.

M¶t sÓ h†c-giä cho r¢ng báo-cáo ÇÀu-tiên vŠ s¿ hiŒn-h»u dÀu khí ª Bi‹n ñông là k‰t-quä cûa các Çoàn nghiên-cÙu thæm-dò cûa Liên-hiŒp-quÓc trong nh»ng næm cuÓi thÆp-niên 1960. Th©i-gian trÜ§c Çó, nhiŠu giáo-sÜ ÇÎa-chÃt thu¶c viŒn ñåi-h†c Sài-Gòn Çã quä-quy‰t là theo ki‰n-thÙc chuyên-môn cûa h†, ViŒt-Nam không có dÀu lºa. Cho Ç‰n ÇÀu thÆp-niên 1970, m¶t sÓ h†c-giä ngÜ©i ViŒt vÅn không tin r¢ng dÀu hÕa có nhiŠu nhÜ nh»ng báo-cáo thæm dò cho bi‰t. H† nghï r¢ng dÀu hÕa n‰u có thì chÌ nhÜ nh»ng håt sÜÖng bu°i sáng Ç†ng trên kh¡p ng†n cÕ, lá cây ngoài cánh ÇÒng; chuyŒn "không-tÜªng" cûa h† k‹ ra là kÏ-nghŒ khai-thác làm sao thu hút ÇÜ®c tÃt cä các d†t dÀu räi rác Çâu Çó nhÜ vÆy mà mang ra bán thÜÖng-måi!

GÀn Çây niŠm tin-tÜªng låi khác h£n. Câu chuyŒn "Bi‹n ñông có dÀu" không nh»ng ÇÜ®c coi là ÇiŠu hi‹n-nhiên mà còn có nh»ng ngÜ©i tin-tÜªng r¢ng tr»-lÜ®ng dÀu khí Bi‹n ñông l§n không thua gì tr»-lÜ®ng toàn th‹ vùng Trung-ñông.

DÀu lºa là m¶t chÃt h»u cÖ. NÜ§c ta låi là vùng mà th¿c-vÆt và sinh-vÆt phát-tri‹n rÃt phong-phú. NhiŠu cây cÓi và sinh-vÆt chÌ có ª nÜ§c ta mà không sinh-tÒn ÇÜ®c nÖi khác. Giáo-sÜ Phåm-Hoàng-H¶ cho bi‰t "th¿cvÆtchúng ViŒtnam có lë gÒm vào khoäng 12,000 loài, không k‹ rong, rêu, nÃm. ñó là m¶t trong nh»ng th¿cvÆtchúng phongphú nhÃt th‰gi§i. V§i m¶t diŒntích to hÖn nÜ§c ta t§i ba mÜÖi lÀn, Canada chÌ có vào 4,500 loài, k‹ cä loài dunhÆp".

Chúng ta låi bi‰t r¢ng trong nh»ng khoäng th©i-gian khi Bi‹n ñông khô-cån, rØng cây nhiŒt-Ç§i trong vùng còn l§n r¶ng hÖn ngày nay rÃt nhiŠu. N‰u th¿c-vÆt nhiŠu tÙc chÃt h»u-cÖ k‰t-tÀng trong ÇÃt Çá phäi phong-phú, ngÜ©i ta có th‹ suy-luÆn r¢ng sÓ lÜ®ng dÀu lºa và khí ÇÓt næm dÜ§i lòng ÇÃt và lòng bi‹n không th‹ nào ít oi ÇÜ®c.

Sau nhiŠu khäo-sát, ngày nay ngÜ©i ta Çã vë ÇÜ®c rõ ràng bän-ÇÒ nh»ng khu-v¿c thûy-tra-thåch k‰t tØng . Các công-ty dÀu lºa cÛng khoan thº nhiŠu nÖi và ghi-nhÆn nh»ng túi dÀu khí tåi duyên-häi Hoa-Nam, trong vÎnh B¡c-ViŒt, ngoài khÖi Nam-phÀn, duyên-häi Mã-Lai- Brunei- Palawan, vùng B¡c Hoàng-Sa, bãi CÕ Rong ª TrÜ©ng-Sa.

Vùng bi‹n bao-la sâu trên 4,000m n¢m gi»a trung-tâm Bi‹n ñông cÛng hÙa hËn chÙa Ç¿ng nh»ng kho dÀu khí kh°ng-lÒ. Vì kÏ-thuÆt khai-thác nh»ng vùng bi‹n sâu còn quá tÓn-kém, ngÜ©i ta chú-tâm vào nh»ng vùng nông-cån. Hai vùng n¢m trên thŠm løc-ÇÎa ViŒt-Nam làm Trung-C¶ng thèm khát nhÃt n¢m trong vÎnh B¡c-phÀn và khu-v¿c bãi TÙ-Chính ª ngoài khÖi Nam-phÀn.

Hình 93- Nh»ng vùng k‰t-tÀng thûy-tra-thåch và nh»ng vùng bi‰t có dÀu khí hay Çang ÇÜ®c khai-thác. ChÌ vì s¿ hiŒn-h»u cûa dÀu lºa mà Trung-C¶ng quy‰t chia låi VÎnh B¡c-ViŒt, chi‰m bãi TÙ-Chính cùng Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa.

Sau Çây là vài con sÓ Ü§c-lÜ®ng:

Vùng ñông-Häi r¶ng t§i 1,460,000 dÆm vuông chia ra hai phÀn gÀn b¢ng nhau:

-720,000 dÆm vuông cho bi‹n và

-740,000 dÆm vuông thu¶c thŠm løc-ÇÎa .

Trên thŠm løc-ÇÎa, tåi nh»ng khu-v¿c mà các l§p thûy-tra-thåch k‰t tÀng dÀy t§i 11.000 ft, thÜ©ng thÜ©ng là có chÙa dÀu hÕa hay khí ÇÓt. V§i kÏ-thuÆt hiŒn-Çåi, công viŒc khai-thác tÜÖng-ÇÓi dÍ dàng nÖi nh»ng ch‡ nông cån này.

Theo nhÜ lš-thuy‰t cûa L. G. Weaks thì cách Ü§c-lÜ®ng nhÜ sau:

-vào khoäng 1.75% thŠm løc-ÇÎa (12,950 dÆm vuông) m‡i dÆm vuông chÙa 896,000 thùng dÀu lºa: 896,000 X 12,950 = 11,603,200,000 thùng

-vào khoäng 15% thŠm løc-ÇÎa (111,000 dÆm vuông) m‡i d¥m vuông chÙa 320,000 thùng dÀu lºa: 320,000 X 111,000 = 35,520,000,000 thùng

T°ng-sÓ tr»-lÜ®ng dÀu hÕa cûa thŠm løc-ÇÎa Bi‹n ñông theo cách tính-toán này së là 47,123 triŒu thùng.

Dù phÕng-ÇÎnh m¶t cách bi-quan nhÃt, thŠm løc-ÇÎa ViŒt-Nam chi‰m không dÜ§i 20% sÓ lÜ®ng này.

Ngoài thŠm løc-ÇÎa, vùng sâu hÖn n¢m gi»a Bi‹n ñông là nÖi tích-tø nh»ng l§p thûy-tra-thåch rÃt dÀy. Nh»ng hãng dÀu cho bi‰t tr»-lÜ®ng dÀu khí ª dÜ§i các vùng lòng chäo "basin" còn l§n hÖn thŠm-løc-ÇÎa n»a. HiŒn nay kÏ-nghŒ khai-thác dÀu dÜ§i lòng bi‹n sâu còn chÜa ÇÜ®c hoàn-bÎ.

Các Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa tÜÖng-ÇÓi nông cån nên không n¢m l†t vào trong nh»ng lòng chäo Çó, tuy nhiên khi tính toán Ç‰n ranh-gi§i kinh-t‰ 200 häi-lš ngÜ©i ta phäi tính tØ Çäo, nên quÓc-gia nào có chû-quyŠn hai quÀn-Çäo së sª-h»u luôn cä khÓi tài-sän kh°ng-lÒ chÜa khai-thác này.

N‰u t°ng-k‰t các Ü§c-lÜ®ng này, ngÜ©i ta có m¶t con sÓ quá sÙc l§n lao mà trÜ§c Çây ba chøc næm không ai ng© t§i!

Gi»a quÀn-Çäo Hoàng-Sa và Çäo Häi-Nam, gÀn khu-v¿c mà Trung c¶ng Çã chi‰m cûa ta, h† Çã tìm thÃy m¶t mÕ khí ÇÓt tr»-lÜ®ng 90 t› mét khÓi, hiŒn Çang khai-thác (lÎch Væn-Hóa ViŒt-Nam T°ng-H®p, 1988.)

Ngay gi»a vùng quÀn-Çäo Hoàng-Sa, Trung-C¶ng cÛng khªi-s¿ thæm dò sau khi xâm-læng. Trên nhiŠu bän-ÇÒ vŠ tình-trång dÀu lºa, ngÜ©i ta thÃy Trung-C¶ng cho in hình m¶t dàn khoan ª Çó. Tuy vÆy s¿ khai thác dÀu khí có lë chÜa th¿c-s¿ ti‰n-hành.

Riêng trong khu-v¿c TrÜ©ng-Sa, hai khu-v¿c Çã ÇÜ®c bi‰t ch¡c ch¡n là có dÀu khí:

-550 triŒu thùng vùng phía Tây bãi TÙ-chính trên thŠm løc-ÇÎa ViŒt-Nam

-bãi CÕ Rong do Phi-luÆt-Tân khai thác

12.5 - DÀu khí trong häi-phÆn do ViŒt-Nam ki‹m-soát.

Không k‹ nh»ng khu-v¿c bÎ Trung-C¶ng chi‰m-Çóng cÛng nhÜ các vùng bi‹n ngoài khÖi Çang tranh-chÃp, tài-nguyên vŠ dÀu khí trong lòng bi‹n ViŒt-Nam Çã ÇÜ®c Ü§c-tính qua nh»ng sÓ-lÜ®ng nhÜ sau:

-Theo ti‰n-sï Charles Johnson thu¶c viŒn Est-West Center, tr»-lÜ®ng dÀu hÕa ViŒt-Nam Ü§c-lÜ®ng vào khoäng tØ 1.5 Ç‰m 3.0 t› thùng. ñ‹ so sánh, ta lÃy trÜ©ng-h®p các nÜ§c Çang sän-xuÃt dÀu lºa trong vùng nhÜ Úc-Çåi-L®i và Mã-lai-Á. Hai quÓc-gia này có tr»-lÜ®ng lÀn lÜ®t là 1.7 và 3.0 t› thùng. VŠ khí ÇÓt, tr»-lÜ®ng cûa ViŒt-Nam có th‹ nhiŠu t§i 10,000 t› cubic feet. Ba vùng gi‰ng dÀu khí Çã ÇÜ®c thæm dò ÇÀy Çû và Çang ÇÜ®c khai-thác có tr»-lÜ®ng nhÜ sau:

*Båch-H° 175- 300 triŒu thùng,

*ñåi-Hùng 300- 600 triŒu thùng,

*RÒng 100- 150 triŒu thùng.

(Investing in VietNam: Oil and Gas Exploration, Michael J. Scown, East Asian Executive Reports April 1992: 23.)

Hình 94 - Các lô phân-chia Ç‹ khai-thác dÀu-hÕa ngoài khÖi Nam-phÀn. LÜu-š khu-v¿c tranh-chÃp ViŒt-Hoa tåi vùng Bãi TÙ-Chính (Vån-An) và vÎ-trí các gi‰ng dÀu: RÒng, DØa, Båch-H°, ñåi-Hùng.

Nh»ng tin-tÙc låc-quan vào cuÓi næm 1994 cho hay sän-lÜ®ng dÀu khí cûa ViŒt-Nam Çã vÜ®t qua m¥t Trung-C¶ng và phÕng-ÇÎnhViŒt-Nam có sÓ tr»-lÜ®ng dÀu khí kh°ng-lÒ, vào hàng thÙ tÜ trên th‰-gi§i. (The United States and Vietnam: Overcoming the Past and Investing in the Future, Thomas R. Stauch, báo The International Lawyer, Winter 1994: 1025.)

12.6 - Nh»ng tài-nguyên Bi‹n ñông trong tÜÖng-lai.

Theo Çà phát-tri‹n khoa-h†c kÏ-thuÆt, nhiŠu tài-nguyên quš-giá së dÀn dÀn ÇÜ®c khai thác tØ lòng bi‹n. Con ngÜ©i së Çào thêm dÀu khí ª nh»ng vùng bi‹n sâu hÖn, lÃy ÇÜ®c nhiŠu loåi qu¥ng mÕ cÀn-thi‰t cho kÏ-nghŒ.

NgÜ©i Hoà-Lan v§i kÏ-thuÆt Çê-ÇiŠu ngæn-chÆn nÜ§c bi‹n, tØ các th‰-k› trÜ§c Çã chi‰m thêm ÇÜ®c nhiŠu ÇÃt Çai sinh sÓng. NgÜ©i NhÆt ngày nay khªi-s¿ canh-tác quy-mô m¶t vài loåi thäo-m¶c sÓng trong nÜ§c m¥n nhÜ rong bi‹n, nhiŠu loåi sò h‰n và Ç¥c-biŒt phát-Çåt trong ngành sän-xuÃt ng†c trai nhân-tåo.

NhiŠu thí-nghiŒm cho thÃy trong tÜÖng-lai, loài ngÜ©i së có th‹ sinh-sÓng trong lòng bi‹n. Nh»ng khu ÇÎnh-cÜ ngoài không-gian xem ra xa v©i hÖn là nh»ng thành-phÓ n¢m dÜ§i m¥t nÜ§c. Th‰-gi§i bi‹n-cä rÒi ra së trª nên sinh-Ç¶ng ÇÓi v§i loài ngÜ©i không thua gì th‰-gi§i trên ÇÃt liŠn.

NgÜ©i ViŒt Çã phäi mÃt nhiŠu th‰-k› m§i vÜ®t h‰t giäi núi TrÜ©ng-SÖn Ç‹ sát-nhÆp nºa phÀn miŠn Nam vào v§i lãnh-th°. NhÜng rÒi Çây, theo v§i Çà phát-tri‹n chung cûa nhân-loåi, có lë dân ta së không quá tÓn-kém thì-gi© Ç‹ thâu-nhÆn Bi‹n ñông làm cho cæn nhà ViŒt-Nam r¶ng rãi hÖn, giàu có hÖn.

NhiŠu loåi næng-lÜ®ng thiên-nhiên cûa bi‹n cä Çang ÇÜ®c nghiên-cÙu Ç‹ con ngÜ©i sº-døng. Không bao lâu n»a, nh»ng dân duyên-häi nhÜ ngÜ©i ViŒt së có nhiŠu næng-lÜ®ng rÈ tiŠn lÃy ra tØ sóng, gió, thûy-triŠu, tØ s¿ chênh-lŒch nhiŒt-Ç¶ cûa nÜ§c bi‹n ª trên m¥t và dÜ§i Çáy bi‹n, s¿ sai-biŒt Ç¶ m¥n gi»a nÜ§c ª sông và nÜ§c ngoài khÖi v.v...

Hình 95 - M¶t sÓ rong bi‹n quen thu¶c nhÃt cûa ngành canh-tác bi‹n.

Khác v§i viŒc trÒng cÃy trên m¥t ÇÃt, ngÜ©i ta có m¶t "häi-gian" bao la Ç‹ canh-tác "nông-phÄm" bi‹n theo cä ba chiŠu. Nh»ng nhà vi‰t chuyŒn khoa-h†c giä-tÜªng còn nghï r¢ng trong khoäng vài th‰-k› t§i, nhân-loåi së b¡t ÇÀu cÜ-trú thÜ©ng-tr¿c trong lòng bi‹n cä. "NgÜ©i bi‹n", nh© ti‰n-b¶ khoa-h†c, sÓng thänh-thÖi và m†i sinh-hoåt cÛng bình-thÜ©ng nhÜ chúng ta Çang sÓng ngày nay trên cån.

Lãnh-häi së càng ngày càng có thêm giá-trÎ.

13 - CÁC ñO thu¶c QUÀN-ñO HO€NG-SA.

ñoån này khäo-sát các Çäo Hoàng-Sa m¶t cách chi-ti‰t hÖn.

13.1 - Tên quÀn-Çäo: Bãi Cát Vàng.

Chúng ta thÜ©ng quen miŒng mà g†i quÀn-Çäo Hoàng-Sa, nhÜng th¿c ra dÅy Çäo này tØ xÜa Çã mang tên ViŒt-Nam là Bãi Cát Vàng hay CÒn Vàng. Tên này xác-ÇÎnh rõ ràng s¿ sª-h»u Çã lâu Ç©i vì ngÜ©i ViŒt bi‰t rõ Ç¥c-tính quÀn-Çäo cûa mình. Chung quanh các Çäo, rõ nhÃt ª Quang-Hòa, bãi cát thÜ©ng mÀu vàng. Vào nh»ng ngày bi‹n êm, ngÜ©i ta có th‹ trông suÓt Ç‰n Çáy các nŠn lòng chäo san-hô và thÃy cát vàng ª Çó.

NgÜ©i Trung-Hoa g†i quÀn-Çäo b¢ng nhiŠu tên thay Ç°i m¶t cách bÃt-nhÃt. ChÌ m§i gÀn Çây, h† g†i là Hsisha hay Xisha Qundao (Tây-Sa.)

Trên häi-ÇÒ quÓc-t‰, Bãi Cát Vàng ÇÜ®c ghi là Paracel Islands hay Paracels.

Hình 96 - Hình-änh quÀn-Çäo Hoàng-Sa trên nŠn Çáy Bi‹n ñông. (Geological Topographic Mapping Party of Fujian Province, 1980's.)

Ông Thái-væn-Ki‹m dÅn hai thuy‰t vŠ "Paracel" là tên ngÜ©i ngoåi-quÓc hay thÜ©ng g†i nhÜ sau:

-Theo giáo-sÜ Pierre Yves Manguin, Parcel là m¶t ti‰ng BÒ-ñào-Nha. Ti‰ng này nghïa là Çá ngÀm (récif) hay cao-täng (haut-font.)

-Theo giáo-sÜ A. Brébion, Paracel là tên m¶t thÜÖng-thuyŠn Hoà-Lan. Tàu này thu¶c công-ty ñông-ƒn bÎ Ç¡m tåi quÀn-Çäo Cát Vàng vào th‰-k› XVI. (Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa, NguyÍn-q.-Th¡ng, Sài Gòn 1988.)

Vì vô sÓ hòn Çäo, hòn Çá, cÒn Çøn, bãi cån lúc n°i lúc chìm theo v§i m¿c nÜ§c thûy-triŠn lên xuÓng nên sÓ lÜ®ng Çäo tùy theo cách Ç‰m mà k‹ là nhiŠu hay ít. Giáo-sÜ SÖn-HÒng-ñÙc cho sÓ lÜ®ng là 120 Çäo. Sách c° ViŒt-Nam trong nh»ng th‰-k› trÜ§c Çây cho bi‰t có 130 Çäo. SÓ lÜ®ng này n‰u chÌ "cÒn" (trong nghiã CÒn Vàng) tÙc sóng "cÒn" thì không sai th¿c-t‰.

Dân Trung-Hoa, có ngÜ©i cho r¢ng Hoàng-Sa chÌ gÒm 7 Çäo nên g†i là ThÃt-Châu, có ngÜ©i låi nói 9 Çäo nên Ç¥t tên bi‹n Hoàng-Sa là Cºu-Çäo-dÜÖng. Chúng tôi nghï r¢ng chúng ta khó có th‹ chÃp-nhÆn cä hai con sÓ quá sai låc này.

Hình 97 - Bän-ÇÒ QuÀn-Çäo Hoàng-Sa v§i ÇÎa-danh ViŒt-Nam. (Cøc ño-Çåc, CHXHCN ViŒt-Nam, 1989.)

13.2 - ChiŠu cao các Çäo.

Các Çäo Hoàng-Sa không cao. Häi-ÇÒ 5497 cûa Sª Thûy-ñåo Hoa-Kÿ ghi nhÆn Ç¶ cao nh»ng Çäo b¢ng b¶ Anh mà chúng tôi x‰p theo thÙ-t¿ cao thÃp nhÜ sau: Rocky Island (ñäo Hòn ñá) 50ft, Pattle I. (ñäo Hoàng-Sa) 30ft, Robert I. (ñäo H»u-NhÆt hay Cam-TuyŠn) 26ft, Money I. (ñäo Quang-nh) 20ft, Pyramid Rk. (Hòn Tháp) 17ft, Lincoln I. (ñäo Linh-Côn) 15ft, Duncan I. (ñäo Quang-Hòa) 13ft, Triton I. (ñäo Tri-Tôn) 10ft.

Hai bãi ngÀm Macclesfield và Scarborough n¢m vŠ phía ñông cûa quÀn-Çäo Hoàng-Sa, luôn luôn n¢m dÜ§i m¥t nÜ§c.

Các Çäo chính cûa Hoàng-Sa gÒm thành hai nhóm :

-Nhóm LÜ«i LiŠm phía ñông B¡c

-Nhóm An-Vïnh phía Tây-Nam

13.3 - Các Bãi NgÀm Macclesfield và Scarborough.

TrÜ§c khi ÇŠ-cÆp Ç‰n hai nhóm LÜ«i-LiŠm và An-Vïnh, chúng tôi xin nói sÖ qua vŠ các bãi ngÀm phía Çông Hoàng-Sa nhÜ Macclesfield Bank, Stewart Bank, Truro Shoal và Scarborough Shoal.

Hình 98- Bän-ÇÒ t°ng-quát vÎ-trí các quÀn-Çäo và bãi ngÀm vùng B¡c cûa Bi‹n ñông

Nhóm Macclesfield chÌ gÒm các bãi ngÀm không có Çäo nên thÜ©ng bÎ nhiŠu ngÜ©i bÕ quên không liŒt-kê trong danh-sách các Çäo cûa Bãi Cát Vàng. Khi th©i-ti‰t thÆt tÓt, ngÜ©i ta chÌ thÃy m¥t bi‹n ph£ng l¥ng nhÜng khi sóng gió, nh»ng cÒn nÜ§c tr¡ng xóa n°i lên suÓt m¶t vùng r¶ng l§n trông rÃt hùng-vï cho du-khách thÜªng-ngoån nhÜng cÛng g®i mÓi kinh-s® m¡c cån cho ngÜ©i Çi bi‹n.

Nh»ng tài-liŒu c° ViŒt-Nam ÇŠ-cÆp Ç‰n sÓ lÜ®ng các Çäo các bãi (130 Çäo), diŒn-tích (dài r¶ng nhiŠu træm häi-lš), vÎ-trí (ngang Quäng-Ngãi) xác nhÆn các bãi cån Macclesfield này cÛng thu¶c quÀn-Çäo Cát-Vàng hay Hoàng-Sa vÆy !

Hình 99 - Bãi ngÀm Macclesfield v§i các vÎ-trí neo tiŒn-l®i ngoài khÖi Bi‹n ñông.

N¢m vŠ phía ñông-Nam cûa quÀn-Çäo Hoàng-Sa, bãi ngÀm Macclesfield là khu-v¿c rÃt tiŒn-l®i cho viŒc neo tàu. Trên ÇÜ©ng häi-hành tØ ViŒt qua HÒng-Kông hay Phi-luÆt-Tân, cÛng nhÜ nhiŠu tàu ngoåi-quÓc, nh»ng chi‰n-håm và thÜÖng-thuyŠn ViŒt-Nam khi cÀn ngØng låi, thÜ©ng neo Ç‹ nghÌ tåm ª Çây. Nhóm bãi ngÀm này hÀu h‰t n¢m dÜ§i vï-tuy‰n 16 Ç¶ B¡c và vào khoäng m¶t nºa ÇÜ©ng hàng-häi tØ ñà-N¤ng Çi Phi-luÆt-Tân. Nhóm Macclesfield chiŠu dài t§i hÖn m¶t træm häi-lš, r¶ng khoäng 60 häi-lš, nh© ÇÜ®c r¥ng san-hô m†c ngÀm dÜ§i bi‹n bao quanh nhÜ bÙc tÜ©ng cän sóng nên m¥t bi‹n bên trong khá yên. Tuy ª gi»a m¶t vùng bi‹n chung quanh sâu t§i 3 - 4,000m, các bãi ngÀm nhóm này låi n°i cao lên. NhiŠu ch‡ Çáy cát nông, tØ 5 Ç‰n 12 fathom (9 - 22m); giây neo tàu l§n Çû dài Ç‹ có th‹ neo tàu låi cho thûy-thû-Çoàn sºa máy hay nghÌ-ngÖi.

Trung-C¶ng và ñài-Loan cùng tuyên-bÓ chû-quyŠn trên bãi Macclesfield, nhÜng vì bãi ngÀm sâu dÜ§i bi‹n nên không có "cæn-cÙ quân-s¿" nào ÇÜ®c xây-d¿ng.

VŠ phía ñông cûa bãi Macclesfield, gÀn b© bi‹n Phi-luÆt-Tân có m¶t bãi khá l§n ª dÜ§i là Çá ngÀm: Scarborough Shoal. Bãi này n¢m dÜ§i m¥t bi‹n chØng 92 fathoms. Bên cånh Çó, Truro Shoal sâu 10 fathoms và Stewart Bank (578 fathoms) gÀn Çäo Luzon cûa Phi-luÆt-Tân.

13.4 - Nhóm Træng Khuy‰t.

Træng-Khuy‰t hay LÜ«i LiŠm hay NguyŒt-ThiŠm hay Croissant hay Crescent là tên m¶t nhóm Çäo quan-tr†ng n¢m vŠ phía ÇÃt liŠn ViŒt-Nam.

Theo giáo-sÜ SÖn-HÒng-ñÙc thì tØ phi-cÖ nhìn xuÓng nhóm Çäo này có hình nhÜ hai chi‰c bánh "Croissant" (hay Crescent) Çâu ÇÀu vào nhau. Có 7 Çäo chính k‹ ra dÜ§i Çây kèm theo tên Trung-Hoa:

-Hoàng-Sa - Shanhu Dao

-H»u-NhÆt - Guanquan Dao

-Duy-M¶ng - Jinqing Dao

-Quang-nh - Jinyin Dao

-Quang-Hoà - Chenhang Dao

-Båch-Qu› - Panshi Yu

-Tri-Tôn - Zhongjian Dao.

-Các bãi ngÀm

-Vô-sÓ mÕm Çá.

Hình 100 - Nhóm Çäo Træng Khuy‰t.

13.4.1- ñäo Hoàng-Sa.

ñäo Hoàng-Sa (Pattle Island) tuy là Çäo chính cûa quÀn-Çäo nhÜng không phäi là Çäo l§n nhÃt. NhiŠu nhà quân-s¿ cho r¢ng Çäo này có vÎ-trí quan-tr†ng nhÃt, hÖn cä Çäo Phú-Lâm trong viŒc phòng-thû b© bi‹n nÜ§c ta.

ñäo hình bÀu døc, dài khoäng 950m, r¶ng khoäng 650m, diŒn-tích chØng .32km2, có vòng san-hô bao quanh.

Trong th©i-gian Hoàng-Sa dÜ§i chû-quyŠn cûa ViŒt-Nam C¶ng-Hòa, ngÜ©i ta thÃy có nhà cºa cæn-cÙ quân-s¿, Çài khí-tÜ®ng, häi-Çæng, miÍu Bà, cÀu tàu, bia chû-quyŠn.

Hình 101 - Không-änh Hoàng-Sa trong th©i-gian quân-Ç¶i VNCH trú-Çóng.

-CÖ-sª quân-s¿ ÇÜ®c thi‰t-lÆp tØ ÇÀu thÆp-niên 1930. Sang thÆp-niên 1950, 1960; có lúc nhà cºa ÇÜ®c xây cÃt thêm, tåm Çû cho s¿ trú-phòng cûa m¶t ti‹u-Çoàn Thûy-quân Løc-chi‰n. Sau này khi l¿c-lÜ®ng VNCH giäm xuÓng còn m¶t trung-Ç¶i ñÎa-phÜÖng-quân thì nhà cºa b§t Çi.

-Khoäng næm 1938, m¶t Çài Khí-tÜ®ng b¡t ÇÀu hoåt-Ç¶ng. CÖ-sª xây cÃt cûa Çài cÛng nhÜ ÇÒn binh là hai ngôi nhà ÇÒ-s¶ và kiên-cÓ. ChÌ trØ ít næm khi quÀn-Çäo bÎ NhÆt chi‰m, Çài Çã quan-tr¡c th©i-ti‰t và ph°-bi‰n tin-tÙc khí-tÜ®ng trong nhiŠu thÆp-niên cho Ç‰n khi Trung-C¶ng cÜ«ng-chi‰m vào tháng 1/ 1974.

SÓ hiŒu cûa Çài này là 48 860. Trong t°-chÙc khí-tÜ®ng th‰-gi§i World Meteorological Organization, nhóm 48 chÌ vùng ñông-Nam-Á, sÓ 860 dùng cho Çài Hoàng-Sa.

-Häi-Çæng n¢m ª phía B¡c cûa Çäo cÛng Çã tr®-giúp Ç¡c-l¿c cho các nhà hàng-häi khi dÅn l¶ tàu thuyŠn Çi ngang qua vùng bi‹n Hoàng-Sa. ñèn hiŒu này thÃy xa chØng 12 häi-lš, thu¶c loåi häi-Çæng ch§p t¡t có chu-kÿ mà th©i-khoäng sáng dài hÖn th©i-khoäng t¡t (Häi-ÇÒ ghi: Occ -12.) Các tài-liŒu hàng-häi quÓc-t‰ nhÜ List of Lights trong nh»ng thÆp-niên 40, 50, 60, 70 ÇŠu ghi-chú rõ rŒt nh»ng Çi‹m này.

Hình 102 - Trái: Bia Chû-quyŠn ngÜ©i Pháp d¿ng lên næm 1938, ghi låi viŒc nhÆn chû-quyŠn chính-thÙc cûa chính-quyŠn ViŒt-Nam tØ 1816.

Hình 103- Phäi: M¶t ngÜ©i lính ViŒt trong "Garde Indochinoise" Çang tuÀn-phòng trên bãi bi‹n Hoàng-Sa.

ñài khí-tÜ®ng và häi-Çæng Çã bi‹u-tÜ®ng hùng-hÒn cho s¿ quän-trÎ lãnh-th° m¶t cách h»u-hiŒu cûa ViŒt-Nam C¶ng-Hòa. Các chÙng-c§ nhÜ vÆy nÓi-ti‰p v§i nh»ng chÙng c§ khác tØ Ç©i Lê, NguyÍn cho thÃy s¿ liên-løc trong viŒc hành-sº chû-quyŠn cûa ViŒt-Nam trong suÓt m¶t khoäng th©i-gian dài nhiŠu th‰-k›.

-MiÍu Bà có TÜ®ng Bà cao 1.50m, ÇÜ®c xây ª góc Tây-Nam cûa Çäo, nÖi mà tØ ÇÃt liŠn ra là g¥p ngay. Mi‰u th© ch¡c ch¡n Çã ÇÜ®c xây nhiŠu lÀn. Theo sách "Chính-bi‰n", vua Minh-Mång cho d¿ng m¶t thÀn-tØ cùng lúc v§i viŒc lÆp bia, trÒng thêm cây cÓi trên các Çäo Hoàng-Sa vào næm 1835. Mi‰u này cách toà mi‰u c° 7 trÜ®ng.

-Bia chû-quyŠn ViŒt-Nam ÇÜ®c Ç¥t gÀn nÖi gi»a Çäo. Nhà NguyÍn Çã chính-thÙc Ç¥t chû-quyŠn ª quÀn-Çäo Hoàng-Sa næm 1816. NgÜ©i Pháp xác-nhÆn låi chû-quyŠn Çó cûa ViŒt-Nam vào næm 1938 b¢ng m¶t tÃm bia ghi nh»ng hàng ch» nhÜ sau:

République Francaise

Empire d'Annam

Archipel des Paracels

1816-Ile de Pattle-1938

Hình 104 - M¶t viên chÙc ViŒt-Nam chøp hình trÜ§c Nhà th© trên Çäo Hoàng-Sa.

-M¶t nhà th© Thiên-chúa ÇÜ®c xây-d¿ng vào thÆp-niên 1950 làm ch‡ cÀu-nguyŒn cho quân-nhân theo Thiên-chúa-giáo

ñäo có ÇÜ©ng goòng b¢ng s¡t dài 180m dÅn ra cÀu tàu dùng cho viŒc vÆn-chuy‹n phân bón. CÀu tàu n¢m vŠ phía Nam cûa Çäo. M¶t råch nÜ§c khá sâu dÅn tØ ngoài bi‹n vào cÀu tàu . Trong thÆp-niên 60, cÀu tàu này dùng Ç‹ c¥p các xà-lan chª phosphate. Sang thÆp-niên 70, cÀu và ÇÜ©ng s¡t Çã bÎ hÜ hÕng nhiŠu.

ñäo Çû r¶ng Ç‹ có th‹ th¿c-hiŒn m¶t sân bay nhÕ. Ngay trÜ§c khi quÀn-Çäo mÃt vào tay Trung-C¶ng, Quân-Ç¶i VNCH Çang chuÄn-bÎ thi‰t-lÆp m¶t phi-Çåo ng¡n Çû khä-næng ti‰p-nhÆn vÆn-täi-cÖ Caribou (C7) hay các loåi phi-cÖ khác cÀn dùng phi-Çåo ng¡n hÖn. Toán công-binh tiŠn-phÜÖng m§i ra t§i nÖi thì trÆn häi-chi‰n xäy ra và Çäo bÎ Trung-C¶ng chi‰m-Çóng.

M§i Çây, Trung-C¶ng công-bÓ nh»ng bÙc hình cho thÃy s¿ thay Ç°i. Trên Çäo Hoàng-Sa cÛng nhÜ trên các Çäo cÆn-kŠ tÜÖng ÇÓi l§n, chúng Çã xây cÃt thêm nhà cºa, tåo-thành nh»ng cæn-cÙ dành cho cä quân-s¿ lÅn ngÜ-nghiŒp.

13.4.2 - ñäo H»u-NhÆt (Robert Island hay Cam-TuyŠn.) ñäo mang danh m¶t SuÃt-Ç¶i Thûy-Quân triŠu NguyÍn, tên Phåm-h»u-NhÆt. Ông ngÜ©i Quäng-Ngãi ÇÜ®c vua Minh-Mång phái ra quÀn-Çäo Hoàng-Sa Ç‹ Ço Çåc thûy-trình và vë bän-ÇÒ các Çäo vào næm 1836. ñäo hÖi tròn, r¶ng Ç¶ .32km2, n¢m vŠ phía Nam Çäo Hoàng-Sa, cách 3 häi-lš. ViŠn quanh Çäo có nh»ng cây nhàu cao tØ 2 Ç‰n 3m. Bên trong l§p cây, dÀy chØng 30m, là khu lòng chäo n¢m gi»a Çäo không sâu. Trên l§p ÇÃt Çá, ngoài ít bøi cây nhÕ thì cÕ tranh m†c kh¡p nÖi không cao l¡m.

Ngoài bìa Çäo là m¶t vòng san-hô, có nhiŠu ch‡ lÃn h£n vào bãi cát. RÃt nhiŠu rong phû kín m¥t bi‹n bao chung quanh. Vít thÜ©ng lên b© ÇÈ trÙng la liŒt trong khoäng hai mùa Xuân và Hå .

13.4.3 - ñäo Duy-M¶ng (Drummond Island) cao không quá 4 m. ñäo hình bÀu døc, diŒn-tích khoäng .41km2 có nhiŠu loåi cây nhÕ. HÖi giÓng nhÜ Çäo H»u-NhÆt, gi»a Çäo là m¶t vùng ÇÃt không có cây. Ch‡ ÇÃt trÓng này có th‹ sinh sÓng ÇÜ®c. Låi có m¶t låch nÜ§c nhÕ nên ghe Çi theo cºa låch Çó vào ÇÜ®c sát b©. Tàu l§n có th‹ bÕ neo cách b© 2, 3 træm thÜ§c.

NhiŠu con vít và chim bi‹n sÓng trên Çäo .

Vào ÇÀu tháng 1 næm 1974, trong nh»ng ngày Trung-C¶ng khªi-s¿ xâm-lÜ®c nhóm LÜ«i-LiŠm cûa quÀn-Çäo Hoàng-Sa, chúng Çã tÆp-trung t§i 11 chi‰m-håm ª phía ñông Çäo Duy-M¶ng này.

13.4.4 - ñäo Quang-nh (Money Island hay Vïnh-Låc.) ñäo mang tên m¶t nhân-vÆt lÎch-sº: Phåm-quang-nh, vÎ ñ¶i-trÜªng Hoàng-Sa-Ç¶i th©i NguyÍn. Theo lŒnh vua Gia-Long, ông Çem häi-Ç¶i ra Hoàng-Sa næm 1815 Ç‹ thu-hÒi häi-vÆt.

ñäo này cao khÕi m¥t bi‹n t§i 6 m, có lë cao nhÃt trong nhóm Çäo NguyŒt-ThiŠm. ñäo hình bÀu døc hÖi tròn, diŒn-tích khoäng .5km2. Có m¶t sÓ cây l§n m†c ª gi»a Çäo cao t§i 5m, ª ngoài là các cây phosphorite và m¶t loåi cây khác giÓng cây mít nhÜng không có trái.

Chung quanh Çäo có nhiŠu Çá ngÀm và san-hô. Tàu l§n không th‹ låi gÀn Çäo vì dÍ m¡c cån, muÓn thä neo phäi thÆn-tr†ng vì dÍ mÃt neo.

13.4.5 - ñäo Quang-Hòa (Duncan Island.) ñäo này l§n nhÃt nhóm Çäo LÜ«i LiŠm, diŒn-tích gÀn .5km2. Chung quanh Çäo là bãi cát mÀu vàng. Vòng san-hô lan ra rÃt xa khÕi bìa Çäo. Cånh Çäo l§n còn có nh»ng Çäo nhÕ, nÓi liŠn nhau b¢ng bãi cát dài. M¶t vài bän-ÇÒ ÇÎa-chÃt ghi Quang-Hòa thành hai Çäo Quang-Hòa ñông và Quang-Hòa Tây:

- Quang-hòa ñông có rØng cây nhàu và cây phosphorite m†c ª phía Tây cûa Çäo, nhiŠu cây cao t§i 5m. PhÀn Çäo phía ñông trÖ trøi chÌ có giây leo sát m¥t ÇÃt.

- Quang-Hòa Tây là m¶t Çäo nhÕ, chÌ b¢ng 1/10 Çäo ñông, cùng nh»ng loåi cây nhÜ ª Çäo ñông nhÜng chÌ cao khoäng 3m.

TrÆn häi-chi‰n 19 tháng 1 næm 1974 gi»a Häi-quân ViŒt-Nam và Trung-C¶ng Çã diÍn ra trong vòng 5, 10 häi-lš phía Tây và Tây-Nam Çäo này.

Hình 105- Khu-trøc-Håm TrÀn-khánh-DÜ HQ-4, m¶t ÇÖn-vÎ cûa HQ/VNCH tØng tham-chi‰n Hoàng-Sa. HiŒn chi‰n-håm này trong HQ/ CHXHCN/VN thÜ©ng Çäm-nhiŒm huÃn-luyŒn, chi‰n sÓ HQ-3.

13.4.6 - ñäo Båch-Qu› (Passu Keah.) ñäo này là m¶t däi san-hô, chÌ thÆt-s¿ n°i h£n lên khÕi m¥t nÜ§c khi thûy-triŠu xuÓng. ñÎa-th‰ trÖ tr†i Çá, không cho phép ngÜ©i ta sinh-tÒn.

13.4.7 - ñäo Tri-Tôn (Triton Island.) ñäo này gÀn b© bi‹n ViŒt-Nam nhÃt so v§i các Çäo khác cûa Hoàng-Sa. ñäo Tri-Tôn thÃp, trÖ tr†i Çá san-hô, không có cây cÕ nhÜng nhiŠu häi-sän nhÜ häi-sâm, ba ba, san-hô Çû mÀu s¡c.

13.4.8 - Các bãi ngÀm. Có ba bãi Çá ngÀm:

-Bãi ngÀm Antelope Reef n¢m phía Nam Çäo H»u-NhÆt và phía ñông Çäo Quang-nh hoàn toàn là san-hô chÜa n°i lên m¥t nÜ§c.

-Bãi ngÀm Vuladdore n¢m vŠ phía ñông Nam cûa nhóm Çäo LÜ«i LiŠm, cách xa khoäng 20 häi-lš.

-Bãi ngÀm Khám-phá (Discovery.)

Bãi ngÀm Khám-phá này là bãi ngÀm l§n nhÃt trong cä quÀn Çäo. M¶t vòng san-hô bao quanh chiŠu dài t§i 15 häi-lš, bŠ ngang chØng 5 häi-lš.

ñ‹ hình-dung phÀn nào quang-cänh các bãi ngÀm nÖi Bi‹n ñông, chúng tôi tóm g†n låi phÀn mô-tä sau Çây cûa ông SÖn-hÒng-ñÙc vŠ bãi ngÀm Discovery làm tiêu-bi‹u. Trong m¶t chuy‰n vi‰ng-thæm Hoàng-Sa vào ÇÀu thÆp-niên 1970, vÎ giáo-sÜ ñÎa-lš này Çã ghi låi nhÜ sau:

"ñÙng trên Çài chÌ-huy cûa tàu nhìn xuÓng m¥t ÇÀm bên trong ám tiêu san-hô là m¶t th‰-gi§i yên l¥ng, m¥c dù bên ngoài sóng b° tØng cÖn lên ám tiêu viŠn. NÜ§c båc Çua nhau, theo m¶t låch nhÕ Ç‹ vào bên trong. Vào nh»ng ngày bi‹n yên, ngÜ©i ta có th‹ trông suÓt Ç‰n Çáy lòng chäo cát vàng ª Çáy. NhiŠu loài thûy-t¶c sÓng lâu næm nên to l§n dÎ-thÜ©ng. Có nh»ng con cá ÇuÓi b¢ng hai chi‰c chi‰u, Óc tai tÜ®ng to b¢ng cái bàn n¥ng 700 kš ..."

Nhà ÇÎa-chÃt-h†c A. Krempt cho r¢ng ám-tiêu Discovery, tên Pháp là Découverte có hình bán-nguyŒt khá ÇÓi-xÙng nhau. Gi»a là ÇÀm nÜ§c có Ç¶ sâu trung-bình 25m v§i hàng san-hô Çang tæng-trÜªng cách Ç‰n 4 hay 5m dÜ§i m¿c nÜ§c bi‹n thÃp. Krempt cho r¢ng có th‹ giäi-thích ÇÜ®c s¿ thành-lÆp các ám-tiêu san-hô. (Barrier Reefs) vùng ñông-B¡c Úc-châu theo giä-thuy‰t gió mùa cûa ông. (La Forme des Récifs Coralliens et le Régime des Vents Alternants, Krempf A., Trong Rapport du Conseil du Gouvernement sur les Fonctionnements du Service Océanographique des Pêches de l'Indochine pendant l'Année 1926-1927.)

13.5 - Nhóm Çäo An-Vïnh (Amphitrite Group.)

Nhóm Çäo ñông-B¡c quÀn-Çäo Hoàng-Sa ÇÜ®c g†i là nhóm An-Vïnh, theo tên m¶t xã thu¶c tÌnh Quäng-Ngãi. Xã An-Vïnh là m¶t ÇÎa-danh tØ lâu g¡n liŠn v§i lÎch-sº Hoàng-Sa. ñåi-Nam Th¿c-løc TiŠn-biên quy‹n 10 ghi chép vŠ xã này nhÜ sau: "Ngoài bi‹n xã An-Vïnh, huyŒn Bình-SÖn, tÌnh Quäng-Ngãi có hÖn 100 cÒn cát ... chiŠu dài kéo dài không bi‰t t§i mÃy ngàn dÆm, tøc g†i là Vån-lš Hoàng-Sa châu ... HÒi quÓc sÖ ÇÀu triŠu NguyÍn Ç¥t Ç¶i Hoàng-Sa gÒm 70 ngÜ©i lÃy dân xã An-Vïnh sung vào, hàng næm cÙ Ç‰n tháng ba cÜ«i thuyŠn ra Çäo, ba Çêm thì t§i nÖi ..."

Nhóm Çäo còn ÇÜ®c g†i là Amphitrite hay Tuyên-ñÙc. Amphitrite là tên cûa m¶t trong nh»ng chi‰c tàu Âu-châu ÇÀu tiên vào Bi‹n ñông, g¥p nguy-khÓn ª Hoàng-Sa. Chi‰c tàu Pháp này Çã sang buôn-bán v§i Trung-Hoa vào cuÓi th‰-k› XVII (Journal de Voyage aux Paracels, Jean Yves Claeys, báo Indochine, Hàn¶i, các sÓ 44, 45, 46, næm 1941.)

Nhóm Çäo An-Vïnh bao gÒm các Çäo tÜÖng-ÇÓi l§n và cao nhÃt trong các Çäo cûa Hoàng-Sa, và cÛng là các Çäo san-hô l§n nhÃt Bi‹n ñông nhÜ:

-ñäo Phú-Lâm - Yongxing Dao

-ñäo Cây hay Cù-M¶c - Zhaoshu Dao

-ñäo Lincoln -Dong Dao

-ñäo Trung - Zhong Dao

-ñäo B¡c - Bei Dao

-ñäo Nam - Nan Dao

-ñäo Tây - Xisha Zhou

-ñäo Hòn ñá - Shi Dao.

Sau Çây là mô-tä m¶t sÓ các Çäo chính:

13.5.1 - ñäo Phú-Lâm (Woody Island.) ñäo Phú-Lâm n¢m bên Çäo Hòn ñá (Rocky Island- cao 50ft), diŒn-tích l§n hÖn Hòn ñá nhÜng cao-Ç¶ thÃp hÖn rÃt nhiŠu. ñây là Çäo quan-tr†ng nhÃt cûa nhóm Çäo An-Vïnh.

Hình 106 - Bän-ÇÒ nhóm Çäo An-Vïnh. Góc trái là hình Çäo Phú-Lâm.

TrÜ§c th‰-chi‰n thÙ hai khi còn làm chû ñông-DÜÖng, ngÜ©i Pháp cÛng Çã khai-phá các Çäo thu¶c nhóm An-Vïnh. GiÓng nhÜ trên Çäo Hoàng-Sa, h† thi‰t-lÆp m¶t Çài quan-tr¡c khí-tÜ®ng ª ñäo Cây, sÓ hiŒu ÇÜ®c ghi trong danh-sách World Meteorological Organisation là 48 859.

Sau khi NhÆt ÇÀu hàng ñÒng-minh, vào tháng 6 næm 1946 Häi-Quân Pháp gºi chi‰n-håm Savorgnan de Brazza Ç‰n chi‰m các Çäo Hoàng-Sa. Vì trÆn chi‰n ViŒt-Pháp bùng n° d» d¶i, vào tháng 9/ 1946 ngÜ©i Pháp rút quân khÕi Hoàng-Sa. Vào ngày 26/ 6/ 1946 dù Çã chÆm trÍ, Trung-Hoa lÃy c§ Ç‰n giäi-gi§i quân NhÆt (Çáng lë phäi làm næm 1945) lén Ç° quân lên Phú-Lâm rÒi chi‰m-Çóng luôn Çäo này và ti‰p-tøc Çi chi‰m m¶t Çäo n»a ª TrÜ©ng-Sa.

Vào ngày 13/1/ 1947, Chính-quyŠn Pháp chính-thÙc phän-ÇÓi hành-Ç¶ng chi‰m-cÙ bÃt-h®p-pháp cûa Trung-Hoa và gºi chi‰n-håm Le Tonkinois ra Hoàng-Sa. ThÃy Phú-Lâm Çã ÇÜ®c Trung-Hoa phòng-thû kÏ-lÜ«ng, chi‰n-håm quay vŠ Çäo Hoàng-Sa (Pattle) Ç‹ Ç°-b¶ 10 quân-nhân Pháp cùng 17 quân-nhân ViŒt-Nam lên chi‰m-Çóng Çäo này.

Khi Trung-Hoa Dân-quÓc chåy ra ñài-Loan, h† cÛng rút quân ª Phú-Lâm và Thái-Bình vŠ ñài-Loan næm 1950. Bäy næm sau khi ki‹m-soát ÇÜ®c løc-Çiå Trung-C¶ng m§i bí mÆt gºi quân ra chi‰m Çäo Phú-Lâm vào Çêm 20 rång 21 tháng 2 næm 1956.

HiŒn nay Trung-C¶ng Ç¥t B¶ chÌ-huy toàn-th‹ l¿c-lÜ®ng quân trú-phòng quÀn-Çäo Hoàng-Sa ª Çây. Cæn-cÙ quân-s¿ này kiên-cÓ nhÃt trên Bi‹n ñông.

Sách Ocean Yearbook 10 (Chicago 1993) cho bi‰t có t§i 4,000 binh-sï Häi-quân và Thûy-quân Løc-chi‰n trong vùng bi‹n Hoàng-Sa. PhÀn l§n sÓ lính này Çóng tåi ñäo Phú-Lâm, sÓ nhÕ trên Çäo Lincoln và các Çäo thu¶c nhóm Træng-Khuy‰t.

Hình 107 - CÀu tàu Çäo Phú-Lâm. Hình chøp trÜ§c tháng 8 /1945 cûa ông NguyÍn-væn-Tính, trÜªng sª TSF Hoàng-Sa.

ñäo có cÀu tàu l§n, phi-trÜ©ng, Çài ki‹m-báo, kinh Çào và nhiŠu tiŒn-nghi quân-s¿ khác. ñäo dài t§i 1.7km, chiŠu ngang 1.2km, diŒn-tích 320 acres hay chØng 1.3km2. ñäo có nhiŠu cây cÓi tÜÖi tÓt nên mang tên Phú-lâm.

13.5.2 - ñäo Linh-Côn (Lincoln Island.)

ñäo Linh-Côn n¢m vŠ phía c¿c ñông cûa nhóm Çäo An-Vïnh và cÛng là Çäo l§n nhÃt cûa cä quÀn-Çäo Hoàng-Sa, diŒn-tích chØng 1.62km2 hay 400 acres, bŠ cao chØng 15 ft. Häi-ÇÒ ghi trên Çäo có nÜ§c ng†t. Vòng san-hô bao quanh Çäo kéo dài vŠ phía Nam nhÜ m¶t con lÜÖn có cái ÇÀu ª Lincoln v§i cái thân dài t§i gÀn 15 häi-lš. NhiŠu Çäo, Çá san-hô t§i hàng chøc cái, nhÃp-nhô trên m¥t nÜ§c bi‹n.

ñäo này ÇÜ®c Trung-C¶ng bi‰n thành m¶t cæn-cÙ. Ngoài công-s¿ quân-s¿, các cÖ-sª ngÜ-nghiŒp cÛng Çã ÇÜ®c xây cÃt khá nhiŠu v§i cÀu tàu r¶ng l§n, nhà kho, nhà máy ch‰-bi‰n ...

Hình 108 - ñài Radar Trung-C¶ng trên quÀn-Çäo Hoàng-Sa (Bejing Review Feb 18, 1980.)

13.5.3 - Các bãi ngÀm chính :

-Bãi ngÀm Jehangire Bank

-Bãi ngÀm Bremen Bank

-Bãi Çá ngÀm Bombay Reef

QuÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa n¢m vŠ phía Nam cûa Bi‹n ñông, Çäo gÀn nhÃt cách quÀn-Çäo Hoàng-Sa vào khoäng 350 häi-lš, Çäo xa nhÃt có Ç‰n 500 häi-lš. QuÀn-Çäo này gÒm khoäng trên m¶t træm Çäo, n‰u tính cä nh»ng hòn Çá và bãi cån. ñäo TrÜ©ng-Sa, (tên g†i này dùng chung cho cä quÀn-Çäo) cách VÛng-Tàu 305 häi-lš, cách Cam-Ranh 250 häi-lš, cách ñäo Phú-Quš 210 häi-lš .

BŠ dài nhÃt cûa bi‹n TrÜ©ng-Sa Ço ÇÜ®c 500 häi-lš, tính tØ Bãi CÕ Rong tÆn cùng hÜ§ng ñông-ñông-B¡c cûa quÀn-Çäo t§i Bãi TÙ-Chính là nÖi tÆn cùng hÜ§ng Tây-Tây-Nam.

Các Çäo TrÜ©ng-Sa n¢m räi rác trong m¶t khu-v¿c bi‹n khoäng tØ 4 Ç¶ Ç‰n 12 Ç¶ B¡c vï-tuy‰n và tØ 109 Ç¶ 30 phút Ç‰n 118 Ç¶ ñông kinh-tuy‰n. Vùng bi‹n này chi‰m t§i khoäng 360,000 km2, tÙc vài chøc lÀn l§n hÖn vùng bi‹n Hoàng-Sa hay r¶ng b¢ng lãnh-th° ViŒt-Nam trên løc-ÇÎa. Bi‹n tuy r¶ng nhÜng diŒn-tích các Çäo, Çá, bãi n°i lên khÕi m¥t nÜ§c låi rÃt ít, chÌ t°ng-c¶ng vào khoäng 10 km2.

14.1 - ñÎa-danh.

VŠ danh xÜng, sº ta chép là Vån-lš TrÜ©ng-Sa, hay ñåi TrÜ©ng-Sa, ti‰ng quen g†i v¡n t¡t là TrÜ©ng-Sa. NgÜ©i Anh, MÏ g†i là Spratley (hay Spratly) Islands, Spratley (hay Spratly) Archipelago và v¡n t¡t hÖn: Spratlies. NgÜ©i Pháp g†i là Archipel des Iles Spratly. NgÜ©i Trung-Hoa g†i là Nam-Sa (Nansha) QuÀn-ñäo hay Nam-Uy (Nan Wei) QuÀn-ñäo. Phi-luÆt-Tân g†i là Kalayaan. Trong th©i Th‰-chi‰n II ngÜ©i NhÆt g†i là Shinnan Guto.

14.2 - SÓ lÜ®ng Çäo.

Theo luÆt gia Michael Bennett thì có t§i hÖn 500 hòn ÇÃt, Çá, bãi riêng-biŒt tåo thành quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa (more than 500 separate land masses making up the Spratlys), tuy vÆy chÌ có chØng 100 ÇÎa-danh. (Stanford Journal of International Law, Spring 1992: 429.) Có ngÜ©i Ü§c-lÜ®ng con sÓ 230 Çäo nhÜ Michael Hindley & James Bridge (Free China Review, August 1994: 44), hay 99 "ÇÖn-vÎ" nhÜ Ting Tsz Kao (The Chinese Frontiers, Illinois 1980: 289.)

Còn ngÜ©i Phi-luÆt-Tân låi liŒt-kê m¶t danh-sách gÒm 53 hòn Çäo và cù lao trong khu-v¿c 64,976 dÆm vuông cûa TrÜ©ng-Sa, h† g†i là ñÃt T¿-Do "Freedomland".

Nh»ng hòn Çäo hay Çá nào Çã n°i h£n lên khÕi m¥t bi‹n khi nÜ§c l§n cÀn ÇÜ®c xác-ÇÎnh thÆt Çúng vì trên m¥t pháp-lš, Çäo (island), cÒn (cay), Çøn (dune) hay hòn Çá (rock) này là cæn-bän Ç‹ tính-toán nhiŠu y‰u-tÓ nhÜ lãnh-häi, thŠm løc-ÇÎa và häi-phÆn kinh-t‰ cho quÓc-gia chû-nhân cûa nó .

HiŒn nay Çã có nhiŠu tài liŒu bàn Ç‰n sÓ lÜ®ng nh»ng Çäo và Çá này ª TrÜ©ng-Sa. Chúng tôi xin trình-bày m¶t trong nh»ng tài-liŒu Çó cûa nhà xuÃt-bän University of California Press (Atlas for Marine Policy in Southeast Asian Sea, edited by Joseph R. Morgan và Mark J. Valencia, 1983.) N‰u theo nhóm các h†c-giä thông-thåo luÆt bi‹n này, TrÜ©ng-Sa gÒm 33 "ÇÖn-vÎ" chia ra bÓn loåi nhÜ sau:

Island gÒm 9 ÇÖn-vÎ:

FLat Island, Itu-Aba, Loaita Island, Namyit Island, Nanshan Island, Sin Cowe Island, Spratly Island, Thitu Island, West York Island.

Cay gÒm 15 ÇÖn-vÎ:

Alicia-Annie Reef, Amboyna Cay, Commodore Reef, Grierson Reef, Irving Reef, Lankiam Cay, Loaita Cay, London Reef Cay, Mariveles Reef, Northeast Cay, Pearson Reef NE, Pearson Reef SW, Southwest Cay, Sand Cay, Sandy Cay.

Hình 110 - Bän-ÇÒ ghi-nhÆn 33 Çäo và Çá n°i thÜ©ng tr¿c trên m¥t bi‹n. Tình-hình chi‰m-Çóng TrÜ©ng-Sa ÇÀu thÆp-niên 1980: Phi-luÆt-Tân chi‰m 7,ViŒt-Nam 5, ñài-Loan 1.Còn låi 20"ÇÖn-vÎ"(13 Çäo, 7Çá) chÜa bÎ chi‰m.

Dune gÒm 2 ÇÖn-vÎ:

Gaven Reef, Landowne Reef

Rock gÒm 7 ÇÖn-vÎ:

Barque Canada Reef, Fiery Cross Reef, Great Discovery Reef, London East Reef, Louisa Reef, Royal Charlot Reef, Swallow Reef.

Trong hàng mÃy træm Çäo Çá bãi, l§n nhÕ, n°i chìm cûa TrÜ©ng-Sa k‹ trên, chÌ có m¶t sÓ Çäo cÀn nói Ç‰n vì tÀm quan-tr†ng cûa nó mà chúng tôi xin mô-tä ra dÜ§i Çây:

Theo các diÍn-bi‰n hiŒn nay vŠ tranh-chÃp chû-quyŠn, chúng tôi tåm s¡p x‰p thành 3 vùng. Tính tØ b© bi‹n ViŒt-Nam trª ra, 3 vùng nhÜ sau:

2-Vùng ViŒt và næm nÜ§c tranh-chÃp n¢m vŠ phía Nam l¢n ranh tuyên-cáo cûa Mã-lai-Á.

3-Vùng ViŒt-Hoa-Phi tranh-chÃp bao trùm hÀu h‰t khu-v¿c tuyên-cáo cûa Phi-luÆt-Tân. Vùng này ÇÜ®c chia làm 4 khu nhÕ:

*khu Nam, quanh ñá Ch» ThÆp

*khu Trung gÒm hai quÀn-Çäo: Sinh-TÒn và Ba-Bình/Nam-Y‰t

*khu B¡c, khu Loåi-Ta Song-Tº

*khu ñông, các bãi cån sát Phi-luÆt-Tân

14.3 - Vùng ViŒt-Hoa tranh-chÃp.

GÒm có:-Bãi TÙ-Chính hay Vanguard Bank,

-Bãi Phúc-Nguyên hay Prince Consort Bank

-Bãi Phúc TÀn hay Prince of Wales Bank

-Bãi HuyŠn-Trân hay Alexandra Bank

-Bãi VÛng Mây hay Rifleman Bank

-ñá Lát hay Ladd Reef

Vùng này n¢m vŠ phía c¿c Tây cûa quÀn-Çäo và gÀn b© bi‹n ViŒt-Nam hÖn tÃt cä các bãi và Çäo khác cûa quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa. Bãi TÙ-Chính n¢m sát v§i thŠm løc-ÇÎa ViŒt-Nam, tuy ngæn cách m¶t cái rãnh cån nhÜng không xa ÇÜ©ng thâm-thûy 200m bao nhiêu. ñ¶ sâu Çáy bi‹n tæng tØ Tây qua ñông nhÜng không ÇŠu. Quanh bãi VÛng Mây, nÜ§c låi cån và có ch‡ không sâu quá 300 m.

14.3.1 - ñÎa-danh lÎch-sº.

HÀu h‰t ÇÎa-danh vùng này Ç¥t theo các tên lÎch-sº nhÜ:

TÙ-Chính là tên m¶t phÜ©ng trÜ§c kia trên Cù-Lao Ré, thu¶c Phû Quäng-Ngãi. Theo Phû-biên Tåp-løc cûa Lê-quš-ñôn, dân-cÜ phÜ©ng TÙ-Chính trÒng ÇÆu (TÙ chính phÜ©ng cÜ dân ÇÆu ÇiŠn.) TØ cºa bi‹n An-Vïnh ra Çó phäi Çi bÓn trÓng canh.

CÛng theo sách trên, Lê-quš-ñôn k‹ m¶t ÇÎa-danh n»a hÖi khác v§i TÙ-Chính là TÙ-Chánh. ñó là tên m¶t thôn thu¶c Phû Bình-ThuÆn (Phan-Thi‰t ngày nay.) NgÜ©i dân thôn này Çã cùng v§i dân làng Cänh-DÜÖng ÇÜ®c tuy‹n-ch†n n‰u muÓn tình-nguyŒn gia nhÆp Ç¶i B¡c-Häi. H† chuyên Çi thám-sát và thu-lÜ®m sän-vÆt ª vùng quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa (QuÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa và Hoàng-Sa cûa ViŒt-Nam, ViŒt-Nam tÆp-chí, Campbell tháng 8- 1991, trang 23.)

Phúc-Nguyên và Phúc-TÀn là tên hai vÎ chúa anh-hùng cûa nhà NguyÍn. Phúc-Nguyên (PhÜ§c-Nguyên, 1562-1635) hay chúa Sãi là chúa thÙ hai nhà NguyÍn. Ông không thÀn-phøc chúa TrÎnh, trä s¡c dø låi cho vua Lê vào næm 1630. Chúa nhìn xa, trông r¶ng: ông thông-hi‰u v§i vua Cao-Mên và ÇÜa ngÜ©i ViŒt di-dân vào Nam-phÀn.

Phúc-TÀn (PhÜ§c-TÀn, 1619-1687) hay chúa HiŠn là chúa thÙ tÜ nhà NguyÍn. VÎ chúa rÃt giÕi thûy-chi‰n này Çã Çánh th¡ng ÇÜ®c binh-thuyŠn Hòa-Lan Ç‰n cÜ§p phá næm 1644, khi Çó ông m§i chÌ làm chÙc th‰-tº. Nh© chi‰n-công, chúa PhÜ§c-TÀn chÃm dÙt ÇÜ®c cu¶c phân-tranh Nam-B¡c kéo dài 45 næm (1627-1672.) Chúa cÛng là ngÜ©i chi‰m ÇÜ®c vùng ÇÃt Nha-trang, mª nÜ§c cho Ç‰n tÆn Phan-Rang. B¡c quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa n¢m ngang vï-tuy‰n v§i Phan-Rang.

Qu‰-ñÜ©ng là tên hiŒu cûa Lê-Quš-ñôn (1726-1784), m¶t nhà bác-h†c vŠ th©i Lê, trÜ§c-thuÆt nhiŠu tác-phÄm vŠ lÎch-sº, ÇÎa-dÜ và væn-hóa nÜ§c ta. Tác-phÄm cûa ông có ÇŠ-cÆp t§i ÇÎa-lš Hoàng-Sa, TrÜ©ng-Sa.

HuyŠn-Trân là tên công-chúa con gái vua TrÀn-Nhân-Tôn (1279-1293.) Nh© cu¶c k‰t-hôn cûa HuyŠn-Trân v§i vua Chiêm Ch‰-Mân, nÜ§c ta có thêm hai châu Ô, Lš nhÜ là ÇÒ sính-lÍ. ñÃt này Ç°i tên là ThuÆn-châu và Hóa-châu. (Tên Hu‰ ngày nay do ch» Hóa mà ra.) Hoàng-Sa n¢m ngang cùng vï-Ç¶ v§i vùng ÇÃt này.

Ngoài các bãi cån mang tên lÎch-sº, còn có bãi VÛng-Mây v§i Hòn ñá Bông-Bay là m¶t vÎ-trí tÜÖng-ÇÓi cao.

Các bãi vØa k‹ ÇŠu do ÇÃt cát san hô tåo nên. Có bãi nhÜ có vÈ Çang ti‰p-tøc n°i cao lên, tuy vÆy khi nÜ§c ròng sát cÛng ít khi cao quá m¥t nÜ§c.

Theo bän-ÇÒ quÓc-phòng MÏ (bän-ÇÒ sÓ G9237.S63, næm 1992), quân trú-phòng XHCN ViŒt-Nam hiŒn Çóng trên các bãi TÙ-chính, Phúc-Nguyên, Qu‰-ñÜ©ng và Bãi VÛng-Mây (Rifleman Bank.) Theo tài liŒu cûa báo-chí MÏ m§i Çây, ViŒt-Nam Çang phòng-thû trên nh»ng dàn ki‹u nhà sàn ª Bãi TÙ-Chính (Vanguard Bank), Bãi Phúc-TÀn (Prince of Wales Bank.) Quân ViŒt-Nam cÛng Çóng trên ñá Lát (Ladd Reef) ñá Bông-Bay (Bombay Castle, Rifleman Bank) v§i ÇÒn phòng-thû chính trên Çäo TrÜ©ng-Sa.

Khu-v¿c bi‹n ª vŠ phía Tây bãi TÙ-chính (Trung-C¶ng g†i là Bãi Vån-An- Wan'an Bei) n¢m hoàn-toàn trong thŠm løc ÇÎa ViŒt-Nam Çã ÇÜ®c bi‰t Çích-xác là có tr»-lÜ®ng dÀu lºa rÃt l§n. Thanh-Long là tên g†i túi dÀu này, chÙa t§i 500 triŒu thùng. Trung-Hoa løc-ÇÎa cÓ cän trª ViŒt-Nam không cho khªi-công khai-thác. ñã nhiŠu phen h† lên ti‰ng phän-ÇÓi và có lÀn Çã gºi chi‰n-håm xuÓng phá Çám viŒc ti‰p-t‰ cho m¶t dàn khoan thæm-dò ª Çây.

Hình 111 - Bän-ÇÒ t°ng-quát vùng tranh chÃp Crestone.

Næm ngoái, t°-h®p NhÆt-MÏ MJC Petroleum Ltd. v§i m¶t thành-viên là công-ty Hoa-Kÿ Mobil Oil Çã ÇÜ®c CHXHCN ViŒt-Nam nhÜ®ng-quyŠn thæm dò khai-thác vùng TÙ-Chính. M¶t công-ty dÀu khác là Conoco Çang thÜÖng-thuy‰t v§i Hà-N¶i xin quyŠn khai-thác khu-v¿c phía B¡c MJC Petroleum. TrÜ§c Çây vào næm 1992, Trung-C¶ng Çã cho phép hãng Crestone Oil cûa Hoa-Kÿ khai-thác dÀu khí ngay trên vùng này. Trung-C¶ng hÙa cho Häi-quân bäo-vŒ. Bãi TÙ-chính n¢m trong khu-v¿c Trung-C¶ng cho sang-nhÜ®ng này. S¿ can-thiŒp quân-s¿ n‰u có, ch¡c ch¡n gây Ç° máu.

Tên TrÜ©ng-Sa này ÇÜ®c dùng Ç‹ g†i chung cho cä quÀn-Çäo. N¢m gi»a nh»ng bãi và Çá vùng Tây Nam TrÜ©ng-Sa, Çäo này l§n và là vÎ-trí quan-tr†ng nhÃt cûa khu-v¿c. Báo Economist (Vol. 316, July 7, 1990: 36) cho r¢ng Çäo này r¶ng Çû (2500ft X 1300ft) cho viŒc thi‰t-lÆp m¶t phi-Çåo ng¡n.

VŠ Çåi-m¶c, Çäo không có cây l§n, vŠ loåi thân thäo có rau sâm rÃt nhiŠu m†c kh¡p nÖi. Sâm là m¶t loåi dÜ®c-thäo dÜ«ng-sinh rÃt tÓt và hiŒu-nghiŒm Ç‹ trÎ m¶t vài tÆt bŒnh.

HÒi ÇÀu thÆp-niên 1970, quân bÓ-phòng ViŒt-Nam C¶ng-hòa ª Çây có nÖi cÜ-trú r¶ng rãi, tiŒn-nghi chÌ thua Nam-Y‰t. ñäo có m¶t cÀu tàu n¢m vŠ phía Tây cûa Çäo, dùng tåm b® cho các xuÒng cao-xu Ç°-b¶, hay ti‹u-Çïnh cûa chi‰n-håm ra vô ti‰p-t‰.

CÀu tàu nay Çã ÇÜ®c làm l§n ra. Trung-C¶ng Çã phän-kháng viŒc XHCN ViŒt-Nam xây-cÃt cÀu ª TrÜ©ng-Sa. Nhu-cÀu phát tri‹n quân-s¿ và ngÜ-nghiŒp b¡t bu¶c phäi có b‰n ÇÆu cho tàu thuyŠn. M¶t cÀu tàu loåi ch» I vÜÖn tØ b© Çäo ra bi‹n dài 75 thÜ§c là m¶t công-trình rÃt l§n vŠ xây cÃt ª TrÜ©ng-Sa.

ñäo TrÜ©ng-Sa cao không hÖn 15 ft và trÖ trøi nên cÀn ÇÜ®c trÒng nhiŠu cây cao Ç‹ gi» ÇÃt. Cây cao v§i cánh lá xum xuê cÛng giúp cho viŒc phòng-thû rÃt nhiŠu. Nh»ng cây duyên-häi ViŒt-Nam loåi phi-lao, bàng b‹ rÃt thích-h®p, nhÜng n‰u vÃn-ÇŠ ngøy-trang, che dÃu, tæng-cÜ©ng phòng-thû công-s¿ là khÄn-cÃp thì cÀn nh»ng cây m†c nhanh Ç‹ làm sao trong vòng ít næm, Çäo trª thành xum xuê, che kín h‰t m†i ki‰n-trúc nhân-tåo bên trong.

Khu-v¿c bi‹n tØ Çäo TrÜ©ng-Sa xuÓng TÙ-Chính tuy chÌ có hai nÜ§c ViŒt và Hoa tuyên-bÓ chû-quyŠn nhÜng Çang trong vòng tranh-chÃp gay g¡t. Vì viŒc khai-thác dÀu lºa, Trung-C¶ng có th‹ tÃn-công quân phòng-thû ViŒt-Nam ª Çây trÜ§c khi chi‰m thêm Çäo trong khu trung-ÜÖng.

M¶t B¶-chÌ-huy trú-phòng ª m¶t cÃp-b¶ nào Çó phäi Ç¥t ª TrÜ©ng-Sa Ç‹ giäi-quy‰t nhiŠu công-vø, k‹ cä hành-chánh lÅn dân-s¿. Quân trú-phòng CHXHCN ViŒt-Nam hiŒn Çóng Çông nhÃt trên Çäo TrÜ©ng-Sa, m¶t sÓ trên các bãi và hòn gÀn Çó.

Ngoài ra, các bãi Jubilee n¢m vŠ phía Tây, và các bãi Coronation cùng Duvalle n¢m vŠ phía B¡c nhóm này còn ngÆp sâu nÜ§c nên không có quân trú Çóng.

ViŒt-Nam Çã nhÆn-thÙc ÇÜ®c viŒc th¿c-hiŒn các Çèn häi-hiŒu là quan-tr†ng nên thành-lÆp m¶t nhóm ÇiŠu-hành Çèn hiŒu tåi TrÜ©ng-Sa. Ngoài viŒc cung-cÃp phÜÖng-tiŒn ÇÎnh hÜ§ng cho các tàu bè häi-hành trong vùng phø-cÆn, häi-Çæng cÛng nói lên chû-quyŠn ÇÃt nÜ§c. ñ‰n nay, CHXHCN ViŒt-Nam thi‰t-lÆp ÇÜ®c m¶t hŒ-thÓng gÒm 10 Çèn trên các Çäo và hòn Çá chính nhÜ tåi Çäo TrÜ©ng-Sa, tåi hòn ñá Lát. ñá Lát cÛng nhÜ ñá Bombay không ÇÜ®c k‹ là m¶t Çäo theo pháp-lš, nhÜng n‰u Häi-Çæng ÇÜ®c d¿ng lên thì ñá Lát låi ÇÜ®c chÃp-nhÆn theo LuÆt Bi‹n QuÓc-t‰ .

Trung-C¶ng nhÜ thÜ©ng-lŒ phän-kháng liŠn ngay khi ViŒt-Nam Ç¥t häi-Çæng. Vào tháng 8/94, Phi-luÆt-Tân cÛng lên ti‰ng phän-ÇÓi ViŒt-Nam. H† tái xác-nhÆn chû-quyŠn trên quÀn-Çäo mà h† g†i là Kalayaan.

Báo-chí Hoa-Kÿ không nói rõ là Trung-C¶ng có quân ÇÒn-trú vùng này hay không, tuy nhiên tin-tÙc có l¶n-x¶n trong khi loan-báo lÀm lÅn viŒc Trung-C¶ng Çóng chi‰m ñá Lát (hay Ladd Reef ?) vào næm 1992.

14.4 - Vùng ViŒt và 5,6 nÜ§c tranh-chÃp.

Vùng tranh-chÃp liên-hŒ t§i ít nhÃt là sáu nÜ§c: ViŒt, Trung-Hoa, ñài-Loan, Phi-luÆt-Tân, Brunei và Mã-lai-Á (n‰u không k‹ m¶t "tân-quÓc vô-hình" Çã mÃt là Luconia), gÒm có:

-Bãi Luconia Shoals

-ñäo An-Bang tÙc Amboyna Cay

-Bãi ThuyŠn Chài tÙc Barque Canada Shoals

-ñá Kÿ-Vân hay Mariveles Reef

-ñá và bãi KiŒu-Ng¿a hay Ardasier Reefs

-Bãi Thám-Hi‹m hay Investigator Shoal

-ñá Công-ño hay Commodore Reef

-ñá Hoa Lau hay Swallow Reef

-ñá S¡c-LÓt hay Royal Charlotte Reef

-ñá Louisa Reef

Vùng này ª phÀn c¿c Nam cûa QuÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa, k‹ tØ 8 Ç¶ 50 B¡c trª vŠ Nam. Mã-Lai-Á Çã tuyên-bÓ có chû-quyŠn và vë ranh gi§i lên t§i phía B¡c cûa Bãi ThuyŠn-Chài và Çäo Công-ño.

ñäo An-Bang là Çäo l§n nhÃt. Nh»ng Çäo, cÒn khác trong vùng thÆt nhÕ nhÜ ñá Kÿ-Vân, ñá Hoa Lau, ñá S¡c-LÓt, Louisa Reef. Khá nhiŠu bãi cån và Çá ngÀm chÜa n°i lên m¥t nÜ§c.

Vào t†a-Ç¶, khoäng 5 Ç¶ 00 N, 112 Ç¶ 30 E có các r¥ng Çá ngÀm, bãi cån Luconia n¢m sát b© bi‹n Mã-lai-Á. Ch‡ này xa Trung-C¶ng có t§i gÀn m¶t ngàn häi-lš, vÆy mà Trung-C¶ng cÛng không ngØng lên ti‰ng låm-nhÆn chû-quyŠn.

Quân XHCN ViŒt-Nam trú Çóng trên Bãi ThuyŠn Chài và vÎ-trí tÓt nhÃt là ñäo An-Bang. ñäo Ç¶c nhÃt này n¢m ª phía Tây trong vùng bi‹n nhiŠu nÜ§c tranh-chÃp. Bãi ThuyŠn Chài chÌ m§i n°i lên m¥t nÜ§c, dài khoäng 32 km, r¶ng tÓi-Ça 6 km, tuy vÆy m¶t diŒn-tích dùng ÇÜ®c cho viŒc chi‰m Çóng låi rÃt nhÕ hËp.

Phía ñông-Nam cûa Bãi ThuyŠn Chài, cách bãi này khoäng 40 Ç‰n 60 häi-lš có quân trú-phòng cûa Mã-lai-Á trên các hòn ñá Kÿ-Vân (Mariveles Reef), ñá KiŒu-Ng¿a (Ardasier Reef) và ñá Hoa-Lau (Swallow Reef.)

Phía ñông vùng này, quân Phi-luÆt-Tân Çóng trên ñá Công-ño (Rizal)

Hình 113- Bän ÇÒ vùng Çäo An-Bang.

14.5 - Vùng ViŒt-Hoa-Phi tranh-chÃp.

Vùng này rÃt r¶ng l§n nên ÇÜ®c chia làm 4 khu Ç‹ s¿ mô-tä ÇÜ®c dÍ dàng hÖn: khu Nam, khu Trung, khu B¡c, khu ñông.

Hình 114 - Vùng ViŒt - Hoa - Phi tranh-chÃp.

14.5.1 - Khu Nam. Khu này n¢m ª phía Nam cûa quÀn-Çäo Sinh-TÒn (Union Reefs), gÒm các hòn Çá:

ñá Tây hay West Reef

ñá Gi»a hay Central Reef

ñá ñông hay East Reef

ñá Châu-Viên hay Cuarteron Reef

ñá Núi Môn hay Maralie Reef và Bittern Reef

ñá Hòn Síp/ Hòn Sáp hay Pearson Reef NE&SW

ñá TÓc Tan hay Alison Reef

ñá Núi Le hay Cornwallis South Reef

ñá Tiên-N» hay Tennant Reef hay Pigeon Reef

Vùng này không có Çäo cÛng nhÜ không bãi nào l§n, chÌ n°i lên m¶t sÓ hòn Çá nhÕ mà thôi, cây cÓi rÃt ít vì thi‰u ÇÃt.

Quân CHXHCN ViŒt-Nam Çóng trên ñá ñông (CÒn .6m), ñá Tây (ñá .6m) ñá Gi»a (sÃp-sÌ m¥t nÜ§c.)

Có hai cøc Çá nhÕ sát nhau cûa hòn ñá Núi-Môn (Maralie Reef và Bittern Reef) không bi‰t Çã có ngÜ©i chi‰m gi» hay không, bÓn hòn khác là ñá Hòn Síp, ñá TÓc-TÀn, ñá Núi Le và ñá Tiên-N» ÇŠu do quân C¶ng-sän ViŒt-Nam trú-Çóng.

Quân Trung-C¶ng trÃn-Çóng trên ñá Châu-Viên (Cuarteron Reef- Huang Jiao) tØ tháng 1- 1988.

14.5.2 - Khu Trung.

Khu trung-ÜÖng cûa TrÜ©ng-Sa gÒm hÀu h‰t các Çäo l§n nhÃt cûa quÀn-Çäo và vì vÆy tÆp-trung Çông-Çäo quân trú-phòng nhiŠu nhÃt.

Các Çäo quan-tr†ng k‹ tØ phía Nam lên nhÜ sau:

- ñá Ch» ThÆp hay Fiery Cross Reef Quân Trung-C¶ng trÃn-Çóng trên ñá Ch» ThÆp (Fiery Cross Reef- Yung Shu Jiao) tØ tháng 1- 1988. ñá Ch» ThÆp n¢m vŠ phía ñông-B¡c cûa Çäo TrÜ©ng-Sa và cách Çäo này chØng 80 häi-lš. Hòn Çá Ch» ThÆp là ch‡ cao nhÃt cûa m¶t bãi cån dài khoäng 25 km, r¶ng tÓi-Ça chØng 6 km. Còn ñá Châu-Viên chÌ cách ñá ñông cûa quân XHCN ViŒt-Nam chØng 15 häi-lš.

Tin-tÙc qua báo-chí ª Hoa-Kÿ cho hay Trung-C¶ng Ç¥t B¶ chÌ-huy toàn-th‹ quân trú-phòng quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa trên ñá Ch»-ThÆp. Chúng Çã xây cÃt nhiŠu cÖ-sª và cä m¶t phi-Çåo (?.)

- Nhóm Çäo Sinh-TÒn:

GÒm có:-ñá Gác Ma hay Johnson Reef South

-ñá Collins hay Johnson Reef North hay Collins Rf

-ñäo Len hay Lansdowne Reef

-ñäo Sinh TÒn hay Sin Cowe Island

-ñäo Sinh TÒn ñông hay Sin Cowe East Island

-ñá Ken Nan hay Kennant Reef hay Chiqua Reef

-ñá Ba ñÀu

Các Çäo chính có m¶t ít cây nhÕ là Sinh-TÒn và Sinh-TÒn ñông, rÒi Ç‰n ñäo Len. Ba Çäo này và m¶t sÓ hòn Çá nhÕ n°i lên tåo thành m¶t vòng Çai san-hô có tên là Union Reefs. HÒi nh»ng næm 1970, quân-nhân ViŒt-Nam CH ÇÒn-trú ª Çây không có tiŒn-nghi b¢ng nh»ng ngÜ©i ª các Çäo Nam-Y‰t và TrÜ©ng-Sa.

Hình 116- Chi‰n-håm này (sÓ cÛ: HQ-504 khi phøc-vø HQ/VNCH) bÎ b¡n hÜ-håi khi Trung-C¶ng tÃn-công vào tháng 3/ 1988

XHCN ViŒt-Nam có quân trên các Çäo Sinh-TÒn, Sinh-TÒn ñông, ñäo Len và ñá Co Lin. Tình-hình quân-s¿ ª Çây thÜ©ng-tr¿c cæng th£ng. TØ ÇÀu næm 1988, quân Trung-C¶ng Çã Ç°-b¶ và Çóng trên hai hòn Çá Ken Nan (Chiqua Reef hay Dongmen Jiao) và Gác Ma, n¢m chen kë v§i ViŒt-Nam; khoäng cách nhau chÌ khoäng 3 häi-lš. Vào ÇÀu næm 1992, Trung-C¶ng låi chi‰m thêm hòn ñá Ba ñÀu (c¿c ñông-B¡c cûa Union Reefs) và Hòn ñá Låc (có lë là hòn Çá gÀn Nam-Y‰t.)

ñ¥c-biŒt quân hai bên cùng trú-Çóng trên m¶t r¥ng Çá ngÀm nhÕ có tên Johnson Reefs. Nhìn trên häi-ÇÒ, ta có th‹ nói: cùng trên m¶t Çäo mà có hai l¿c-lÜ®ng thù-nghÎch: ViŒt ª ÇÀu B¡c (Çá Co Lin) và Tàu ª ÇÀu Nam (Çá Gác Ma.)

-Nhóm Nam-Y‰t/ Ba-Bình/ ñá L§n- NhÕ.

GÒm có: -ñá NhÕ hay Discovery Small Reef

-ñá L§n hay Discovery Great Reef

-ñá ñŠn Cây CÕ hay Western Reef

-ñäo Nam-Y‰t hay Namyit Island

-ñá Ga Ven Gaven Reef

-ñäo Thái-Bình hay Itu-Aba Island

-ñäo SÖn-Ca hay Sand Cay

-ñá ñô-ThÎ hay Petley Reef.

Các hòn Çá ÇÙng riêng rë: ñá NhÕ, ñá L§n, ñá ñèn Cây CÕ.

Các Çäo Çá còn låi n¢m trên m¶t vòng san-hô Tizard Bank. Khu này có Çäo r¶ng nhÃt cûa quÀn-Çäo là Ba-Bình và cÛng có Çäo cao nhÃt cûa quÀn-Çäo là Nam-Y‰t. Nh»ng lùm cây l§n nhÃt cÛng m†c tåi Çây. MÆt Ç¶ quân trú-phòng ba nÜ§c thÆt cao trong m¶t vùng bi‹n nhÕ hËp.

Hình 117 - Nhóm Çäo Tizard Bank .

-ñäo Nam-Y‰t. Nam-Y‰t, Namyít hay Nam-Ai, tuy nhÕ hÖn Ba-Bình ...nhÜng låi là hòn Çäo cao nhÃt cûa quÀn-Çäo. ChiŠu dài vào khoäng 700m, ngang 250m, cao 4.7m (15ft.) Sách China's Boundaries cûa Ying Cheng Kiang (Illinois, 1984) ghi Çäo này cao t§i 61 ft, Ocean Yearbook 10 (Chicago 1993) vi‰t 20m k‹ cä cây; cä hai cao-Ç¶ này có lë ÇŠu là quá Çáng.

Chung-quanh Çäo có vòng san-hô và nhiŠu bãi Çá ngÀm. Trên Çäo có nh»ng cây dØa, cây bàng, mù u, nhàu và nhiŠu giÓng cây nhÕ, cÕ gai vùng nhiŒt-Ç§i.

Công-s¿ phòng-thû ÇÜ®c Công-binh VNCH xây cÃt khá kiên-cÓ. Trong khoäng l974-1975, B¶ ChÌ-huy toàn-th‹ quÀn-Çäo Çã ÇÜ®c Ç¥t ª Çây. Trên Çäo có nhà cºa, hÒ nÜ§c mÜa, tiŒn-nghi khá ÇÀy Çû. NÜ§c gi‰ng không ng†t, hÖi l© l®; không dùng nÃu æn nhÜng dùng tåm ÇÜ®c cho t¡m gi¥t. V§i nh»ng døng-cø l†c nÜ§c thÜÖng-måi ngày nay, ngÜ©i ta có th‹ chuy‹n-bi‰n nÜ§c gi‰ng thành nÜ§c uÓng ÇÜ®c.

Quy‰t-ÇÎnh sáng suÓt cûa Häi-Quân VNCH khi Ç¥t B¶-chÌ-huy phòng-thû TrÜ©ng-Sa ª Nam-Y‰t d¿a trên các y‰u-tÓ binh-ÇÎa nhÜ sau:

-TrØ Ba-Bình, Çäo này Çáng k‹ là quan-tr†ng hÖn h‰t trong vùng. Nam-Y‰t là Çäo nhiŠu sinh-Ç¶ng, låi có l®i-th‰ là Çäo cao nhÃt cûa quÀn-Çäo.

-Phòng-thû dÍ dàng d¿a vào thiên-nhiên, cây cÓi giúp bao-phû công-s¿, san-hô bao b†c gÀn kh¡p chung quanh, låi có m¶t vùng Çáy cát làm ch‡ neo rÃt tÓt vŠ phía B¡c.

-N¢m ª khu trung-ÜÖng, liên-låc dÍ dàng v§i cä các toán phòng thû Song-Tº Tây ª phía B¡c và toán phòng-thû Çäo TrÜ©ng-Sa phía Nam.

-VÎ-trí tÓt nhÃt Ç‹ canh chØng hoåt-Ç¶ng cûa ñài-Loan ª Ba-Bình và cä Phi-luÆt-Tân ª khu-v¿c ñông và ñông-B¡c quÀn-Çäo.

ñäo Nam-Y‰t có cÀu tàu n¢m ª phía B¡c, ÇÓi-diŒn v§i ñäo Ba-Bình cûa Trung-Hoa QG. CÀu tàu này tÜÖng-ÇÓi m§i.

ñài-Loan chi‰m Çäo này tháng 6/ 1946, h† rút quân vŠ ñài-Loan næm 1950. Khi anh em Cloma ngÜ©i Phi-luÆt-Tân tuyên-bÓ khám-phá TrÜ©ng-Sa, ñài-Loan gºi quân trª låi Çäo Ba-Bình này 20 tháng 5 næm 1956.

Hình 118 - Bän-ÇÒ Çäo Ba Bình

Trên häi-ÇÒ, chiŠu dài Çäo Ço ÇÜ®c khoäng 1.2km, chiŠu ngang khoäng 450m. diŒn-tích 0.41 km2 (chØng 100 acres.) ñ¶ cao chØng 13 ft ( 4.0m), thÃp hÖn Çäo Nam-Y‰t m¶t chút. Trung-Hoa ñài-Loan xây cÃt nhiŠu cÖ-sª quân-s¿, có súng l§n, có Çài ki‹m-thám, có cÀu tàu ª phía nam cûa Çäo dành cho các ti‹u-Çïnh Çi tuÀn-tiÍu. Ð§c-lÜ®ng quân trú-phòng t§i m¶t ti‹u-Çoàn, tuy vÆy n‰u nói cÖ sª 800-1000 lính và cÜ-dân (?) thì có vÈ quá Çáng. Cæn-cÙ này ÇÜ®c bÓ-phòng ki‰n-cÓ nhÃt quÀn-Çäo trong tình-trång hiŒn nay và có lë cä trong tÜÖng-lai n»a.

Niên-giám 1993 cûa Trung-Hoa ñài-Loan cho kích-thÜ§c Çäo Ba-Bình hÖi khác: dài 1,360m, r¶ng 350m, cao trung bình 3.8m, diŒn-tích 489,600 m2. BŠ m¥t Çäo có vÈ ÇÜ®c Ü§c-lÜ®ng sai quá l§n. ñäo không th‹ l§n hÖn diŒn-tích hình ellipse và ch¡c-ch¡n nhÕ hÖn hình ch»-nhÆt 1360m x 350 rÃt nhiŠu !

Hình 119,120,121 - Hình cûa Trung-Hoa ñài-Loan công-bÓ vŠ hoåt-Ç¶ng cûa h† trên Çäo (1994.)

Nh»ng hình-änh ñài-Loan công bÓ gÀn Çây nhÃt cho thÃy Thûy-quân Luc-chi‰n cûa h† Çã cäi-bi‰n Çäo khác h£n hÒi thÆp-niên 1960, 1970. Nhìn xa thÃy Çäo Ba Bình nhÜ to cao hÖn xÜa. Cây cÓi m†c rÃt nhiŠu và tÜÖi tÓt, che-phû các hŒ-thÓng bÓ-phòng kiên-cÓ. Quân trú-phòng có cÖ-sª sinh-sÓng thoäi-mái, tÆp-luyŒn thÜ©ng-xuyên, trang-bÎ ÇÀy Çû v§i cä xe l¶i nÜ§c..

ñäo này l§n, thuÆn-tiŒn nhÃt trong viŒc thi‰t-lÆp m¶t phi-trÜ©ng cho nh»ng phi-cÖ chi‰n-thuÆt cÀn phi-Çåo ng¡n. CÀu tàu nay Çã ÇÜ®c n§i r¶ng rÃt l§n. Nh© hàng san-hô bao quanh, m¥t nÜ§c khá yên-tïnh nên ti‹u-Çïnh có nÖi c¥p b‰n khá tÓt.

Pháp và ViŒt-Nam Çã thi‰t- lÆp m¶t Çài khí-tÜ®ng ª Çây. TrÜ§c Th‰-chi‰n II, Çài hoåt-Ç¶ng rÃt h»u-hiŒu m¥c dù g¥p khó khæn tìm ki‰m ngÜ©i tình-nguyŒn. Ông TrÀn-væn-Månh cho bi‰t, khi Çang phøc-vø tåi Çây Çã bÎ lính NhÆt giam gi» khi chúng chi‰m Çäo vào næm 1941. (White Paper on the Hoang-Sa and Truong-Sa, Republic of Vietnam, Saigon 1975, trang 78.)

ñài Ba-Bình mang chÌ-danh là 48 919. SÓ hiŒu này do World Meteorological Organisation cÃp-phát cùng v§i các Çài quan-tr¡c ª các Çäo Hoàng-Sa (48 860) và Phú-Lâm (48 859)

14.5.3 - khu B¡c-

GÒm có -ñäo Loåi Ta hay Loaita I. (Kota)

-ñäo Lankiam Cay (Panata)

-ñá Su-Bi hay Subi Reef

-ñäo ThÎ-TÙ hay Thitu I. (Pagasa)

-ñäo Sandy

-ñá Men Di hay Menzies Reef

-ñäo B‰n L¶c hay West York I. (Licas)

-ñá Nam hay South Reef

-Song-Tº Tây hay South West Cay

-Song-Tº ñông hay North East Cay (Parola.)

- ñäo Loåi Ta. ñäo Loåi-Ta n¢m vŠ phía c¿c Nam cûa bãi ngÀm Loaita Bank. Bãi này dài t§i 60 häi-lš chåy tØ hÜ§ng Tây-Nam lên ñông-B¡c. Phía ñông Çäo Loåi-Ta có Çäo Lankiam nhÕ bé hÖn, phía Tây có Hòn Loåi-Ta Nam. TÆn cùng phía B¡c cûa Bãi Loaita Bank là ñá Men Di. Phía ñông cûa Çá Men Di có Çäo B‰n L¶c r¶ng hÖn tÃt cä các hòn Çäo kia, diŒn-tích t§i gÀn 20 acres.

Hình 122 -

Bia chû-quyŠn cûa ViŒt-Nam thi‰t-lÆp trên Çäo Loåi-ta trong thÆp-niên 1960 . HiŒn Phi-luÆt-Tân Çang chi‰m-Çóng Çäo này.

- ñäo B‰n L¶c và Çäo Loåi-Ta cÃu tåo bªi san-hô và cát. Trên Çäo có m¶t sÓ cây và rÃt nhiŠu phân chim.

Quân phòng-thû Phi-luÆt-Tân trú-Çóng trên ba Çäo Loåi-Ta (Loaita Island, Kota), Lankiam (Panata) và B‰n L¶c (West York Island, Licas.)

- ñäo ThÎ-TÙ. ñäo này hình bÀu døc, chung quanh Çäo có rÃt nhiŠu rong bi‹n và các bãi Çá ngÀm. Trên Çäo có m¶t sÓ cây nhÜ cây mù-u, cây bàng.

Cùng n¢m trên r¥ng Çá ngÀm Thitu Reefs có Çäo cát Sandy.

Quân Phi-luÆt-Tân phòng-thû trên Çäo ThÎ-tÙ (Thi Tu Island, Pagasa), Çã xây phi-Çåo nÓi dài ra bi‹n.

Quân Trung-Hoa ñÕ chi‰m-Çóng Hòn Çá Su-Bi (Subi Reef, Jhubi Jiao) cách Çäo ThÎ-TÙ chØng 14 häi-lš vŠ hÜ§ng Tây-B¡c.

Hình 123 - Không-änh cûa phi-Çåo trên Çäo ThÎ-TÙ. (Hình AFP,1995) .

-ñäo Song-tº ñông, Song-tº Tây. Song-tº ñông hay Northeast Cay và Song-tº Tây hay Southwest Cay là hai Çäo thu¶c r¥ng Çá ngÀm North Danger Reefs.

Hai hòn Çäo này nhÜ anh em sinh Çôi n¢m vŠ phía B¡c cûa quÀn-Çäo ngang vï-Ç¶ v§i Phan-Rang. Trên Çäo có nh»ng cây cao trung-bình, nhiŠu phân chim có th‹ ch‰-bi‰n thành phân bón. Vòng quanh hai Çäo này, vŠ phía ñông và Nam chØng næm häi-lš có nhiŠu mÕm Çá ngÀm. Rong bi‹n m†c nhiŠu ª Çây.

Song-tº ñông (North East Cay, Parola) hÖi tròn hÖn, r¶ng gÀn 20 acres, có quân trú-phòng Phi-luÆt-Tân.

Song-Tº Tây hình lÜ«i liŠm, diŒn-tích nhÕ hÖn Song-Tº ñông. Hòn ñá Nam cách xa Çäo Tây này chØng 5 häi-lš vŠ phía Nam Tây Nam.

Quân ViŒt-Nam chi‰m-Çóng Çäo Song-tº Tây và hòn ñá Nam. Hai Çäo ñông và Tây chÌ cách nhau khoäng 3 häi-lš, các quân trú-phòng ViŒt và Phi nhìn thÃy quÓc-kÿ cûa nhau khá rõ ràng.

Hình 124 - Khi Pháp rút khÕi ViŒt-Nam, H¶-tÓng-håm Tuœ-ñ¶ng, HQ-04 là chi‰n-håm HQ/VNCH ÇÀu-tiên công-tác tuÀn-tiÍu TrÜ©ng-Sa (22/8/1956.)

14.5.4 - Khu ñông.

Khu ñông cûa quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa là m¶t vùng bi‹n r¶ng l§n n¢m gÀn quÀn-Çäo Phi-luÆt-Tân. Khu này là vùng bi‹n xa nhÃt trong Bi‹n ñông n‰u tính tØ thŠm løc-ÇÎa Á-châu trª ra, nó cách b© bi‹n ViŒt-Nam 500 häi-lš.

Có lë cä th‰-gi§i Çang chú-tâm nhiŠu Ç‰n các vùng bi‹n phía Tây TrÜ©ng-Sa là khu-v¿c Çang có tranh-chÃp gay g¡t nhÃt diÍn ra gi»a ViŒt-Nam và Trung-C¶ng mà quên Çi vùng bi‹n này trong m¶t th©i-gian khá dài.

ThÆt ra vùng bi‹n r¶ng l§n này rÃt quan-tr†ng vì nh»ng Çi‹m sau:

- ChÌ có quân trú-phòng cûa m¶t quÓc-gia duy nhÃt là Phi-luÆt-Tân.

- DiŒn-tích ch‡ Çáy bi‹n nông cån dÜ§i 200m chi‰m t§i hai phÀn ba t°ng-sÓ diŒn-tích nh»ng vùng nông cån tÜÖng-t¿ cûa quÀn-Çäo. L®i th‰ này Çáng k‹ vì hiŒn nay kÏ-thuÆt khai-thác lòng bi‹n còn rÃt khó khæn, tÓn kém tåi nh»ng nÖi Çáy bi‹n quá sâu.

- Ch‡ Ç¶c nhÃt trong cä hai quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa cÛng nhÜ Hoàng-Sa Çã ÇÜ®c thæm-dò ÇÀy Çû. Cho Ç‰n nay vÎ-trí túi dÀu và tr»-lÜ®ng dÀu cùng khí ÇÓt Çã ÇÜ®c bi‰t Çích-xác nhÃt và cÛng là ch‡ Ç¶c nhÃt Çang ÇÜ®c khai thác.

- Trung-C¶ng khªi-s¿ hành-Ç¶ng giä-dång ngÜ-dân l¥ng lë lÃn-chi‰m k‹ tØ tháng 2 næm 1995.

- Các Çäo Bình-Nguyên và Vïnh-ViÍn. Vùng này rÃt ít Çäo, Çáng k‹ chÌ có hai Çäo là:

-ñäo Bình-Nguyên hay Flat Island (Patag.)

-ñäo Vïnh-ViÍn hay Nanshan Island (Lawak.)

DiŒn-tích m‡i Çäo có lë vào khoäng trên dÜ§i 15 acres v§i cùng tính-chÃt ÇÎa-lš nhÜ các Çäo khác cûa TrÜ©ng-Sa. Quân Phi-luÆt-Tân chi‰m-Çóng cä hai Çäo Bình-Nguyên (Patag) và Çäo Vïnh-ViÍn (Lawak.)

ñäo Vïnh-ViÍn dài chØng 580m, cao không quá 2m. ñäo Bình-Nguyên thÃp hÖn, rÃt hËp bŠ ngang (240mX90m), nŠn Çäo Çang bÎ soi mòn. Trên m¥t hai Çäo san-hô này chÌ có l§p cát ÇÃt mÕng và phân chim. Có m¶t ít cây nhÕ và lùm bøi cÕ vùng nhiŒt-Ç§i. Tuy Çäo nhÕ nhÜ vÆy, chính-phû Phi cho bi‰t Çã thi‰t lÆp ÇÜ®c phi-trÜ©ng trên Çäo Vïnh-ViÍn và thÜ©ng-xuyên có hai chuy‰n máy bay nÓi liŠn các Çäo v§i n¶i-ÇÎa Phi-luÆt-Tân.

-Các bãi cån. Vùng này có nhiŠu bãi cån không sâu quá 200m. Nh»ng bãi r¶ng l§n nhÜ sau:

-Bãi CÕ Rong hay Reed Tablemount dài t§i hÖn 100 häi-lš, r¶ng nhÃt là 70 häi-lš. Tài-nguyên dÀu khí vùng này Çáng k‹ là nguÒn l®i l§n lao nhÃt cûa quÓc-gia Phi-luÆt-Tân. Các dàn khoan dÀu Çang hoåt-Ç¶ng và d¿-trù cung-cÃp ít nhÃt 10 phÀn træm nhu-cÀu cho cä xÙ.

-Bãi Cån Nam hay Southern Reef n¢m vŠ phía Nam cûa Bãi cÕ Rong, dài khoäng 45 häi-lš, r¶ng khoäng 25 häi-lš.

-Các bãi Vành Khæn Sa-Bin, Bãi Cò Mây, Bãi SuÓi Ngà, Bãi SuÓi Ng†c, Bãi Træng Khuyên (hay Træng Khuy‰t?) n¢m vŠ phía Nam nh»ng bãi ÇÜ®c k‹ ª nh»ng Çoån trên. Khu-v¿c các bãi chåy r©i råc d†c ngoài khÖi cûa Palawan, cách Çäo này tØ 50 Ç‰n 100 häi-lš.

Hình 125, 126 - Hình-th‹ cûa Atolls và Tablemount theo sách American Practical Navigator cûa Bowditch

HÀu h‰t khu-v¿c bao quanh Bªi Bãi CÕ Rong, bãi Træng Khuy‰t (Half Moon Shoal), bãi Cá Ng¿a và b© bi‹n Palawan ÇŠu Çã ÇÜ®c chính-phû Phi-luÆt-Tân cho chia lô và thæm-dò. Các công-ty DÀu Khí cho bi‰t tiŠm-næng dÜ§i lòng bi‹n rÃt dÒi dào.

Trong khu-v¿c ngang vï-Ç¶ v§i TrÜ©ng-Sa, nhiŠu vÎ-trí ÇÜ®c tìm thÃy mÕ dÀu khí, Çang ÇÜ®c khai-thác. Tåi thŠm løc-ÇÎa ViŒt-Nam, bÓn gi‰ng dÀu l§n là Båch-H°, ñåi-Hùng, DØa và Thanh-Long g®i lòng tham vô Çáy cûa Trung-C¶ng. Ch¡c ch¡n ngÜ©i Tàu cÛng bi‰t rõ tiŠm-næng dÀu-khí vùng CÕ Rong, nhÜng chúng chÜa áp-døng biŒn-pháp månh v§i Phi-luÆt-Tân Ç‹ tranh-dành. Chính-sách "tÀm æn dâu" m§i ÇÜ®c Trung-C¶ng khªi-s¿ cho thi-hành tØ cuÓi næm 1994, khi chúng lén chi‰m Çá ngÀm Vành Khæn.

Phi Çang cÓ g¡ng ÇÄy månh viŒc khai-thác tåi Bãi CÕ Rong. Song song v§i s¿ hoåt-Ç¶ng månh më cûa nh»ng dàn khoan dÀu n¢m sát b© bi‹n b¡c Çäo Palawan, Phi-luÆt-Tân hy-v†ng trong tÜÖng-lai së trª nên m¶t quÓc-gia t¿-l¿c vŠ dÀu lºa không cÀn nhÆp-cäng.

Hình 127 - Nh»ng khu-v¿c Phi-luÆt-Tân Çã cho ÇÃu-thÀu khai-thác dÀu khí.

-Tranh-chÃp vŠ vùng Çá ngÀm Vành Khæn.

Vào ÇÀu tháng 2/1995, chính-phû Phi-luÆt-Tân phát-hiŒn Trung-C¶ng Çã chi‰m Çóng hòn Çá ngÀm Vành Khæn. Trên häi-ÇÒ quÓc-t‰, hòn Çá ngÀm này mang tên Mischief Reef, ngÜ©i Phi g†i là Panganiban, t†a-Ç¶ 9.58 N., 115.42 E. Vành Khæn là m¶t vành san-hô n¢m dÜ§i m¥t nÜ§c bi‹n m¶t vài thÜ§c. Ngoài Vành-Khæn, trên các bãi ngÀm Jackson, Half Moon (Træng Khuyên), Sabina (Sa-Bin) cÛng có dÃu v‰t xây cÃt cûa Trung-C¶ng.

Có lë khªi-s¿ tØ cuÓi næm 1994, Trung-C¶ng Çã cho quân-Ç¶i giä dång làm thÜ©ng-dân Çánh cá, bÃt-thÀn chi‰m hòn Çá ngÀm Vành Khæn. M¶t ghe cûa ngÜ-phû Phi hành-nghŠ lÄn quÄn gÀn Çó thì bÎ b¡t, ChÌ khi Trung-C¶ng thä ghe này ra, Phi-luÆt-Tân m§i bi‰t là nhiŠu cÖ-sª cûa Tàu Çã ÇÜ®c xây-d¿ng trên nh»ng vùng quanh hòn Çá ngÀm này.

Hình 128- Ki‰n-trúc xây-cÃt trên hòn Çá ngÀm Vành Khæn mà Trung-C¶ng Çã tuyên-bÓ là ch‡ trú-Än cho dân Çánh cá.

Vì Mischief và Half Moon chÌ cách Çäo Palawan chØng 135 và 70 häi-lš, låi n¢m quá sâu trong häi-phÆn 200 hl EEZ cûa h†, Chính-phû Phi-luÆt-Tân rÃt lo ngåi. (VŠ vÎ-trí - xin xem hình 114.) S¿ phän-ÇÓi lúc ÇÀu rÃt månh më, Phi cho công-bÓ hình chøp các ki‰n-trúc khá l§n do Trung-C¶ng xây d¿ng trên nh»ng dàn ki‹u nhà sàn. Phi cÛng cho bi‰t có 3 tàu l§n, 5 tàu nhÕ và m¶t sÓ ghe nhÕ Çang neo hay chåy quanh quÄn gÀn Çó.

Bi‰n-cÓ này chÙng tÕ Trung-C¶ng vÅn ti‰p-tøc sº-døng biŒn-pháp quân-s¿, nhÜng khôn khéo hÖn, Ç‹ chi‰m tr†n các Çäo ngoài Bi‹n ñông.

Lúc ÇÀu, Trung-C¶ng chÓi r¢ng không có âm mÜu gì, sau Çó låi nói cái dàn do dân Çánh cá Trung-Hoa t¿-Ç¶ng xây cÃt làm nÖi trú-Än.

Hình chøp không-änh cho thÃy rõ trên m¥t nÜ§c là m¶t cæn-cÙ quân-s¿ v§i bÒn chÙa nhiên-liŒu, có c¡m c© Trung-C¶ng. CÖ-sª Çû l§n Ç‹ có th‹ trang-bÎ nhà máy ÇiŒn và Çài Radar.

VŠ tàu bè Trung-C¶ng hoåt-Ç¶ng gÀn Çó, Phi cho bi‰t có m¶t chi‰c thu¶c loåi Dashi Class (Dazhi ?.) N‰u tin-tÙc này Çúng thì tình-hình càng thêm nghiêm-tr†ng. Theo tài-liŒu Jane's Fighting Ships, chi‰n-håm Dazhi Class gi» nhiŒm-vø cûa m¶t tråm y‹m-tr® tiŠm-thûy-Çïnh lÜu-Ç¶ng.

Hình 129- ñ¥c-tính loåi tàu Dazhi theo Jane's Fighting Ships næm 1995, trang 132.

NhiŠu hình-änh, tin-tÙc, bình-luÆn chÓng-báng Trung-C¶ng Çã ÇÜ®c Çæng trên các báo-chí th‰-gi§i. Sau mÃy tuÀn-lÍ không có m¶t thay Ç°i gì khác xäy ra. M¥c dù Çã thÃt-båi nhiŠu lÀn trong quá-khÙ, Nam-DÜÖng låi cÓ g¡ng m©i các phe phái liên-hŒ Ç‰n tham-d¿ m¶t h¶i-nghÎ hòa-bình Bi‹n ñông. ThiŒn-chí cûa Nam-DÜÖng rÃt Çáng ca ng®i, tuy vÆy n‡-l¿c cûa nÜ§c này ch¡c không Çi ÇÜ®c Ç‰n Çâu. Trung-C¶ng vÅn ti‰p-tøc Çi h‰t ti‰n-trình våch s¤n là chi‰m tØng hòn Çäo m¶t cho Ç‰n khi nào nuÓt tr†n gói TrÜ©ng-Sa. Phi-luÆt-Tân nói r¢ng së ÇÜa n¶i-vø ra Tòa-án QuÓc-t‰.

Tuy th‰, lÀn này s¿ bi‰n-chuy‹n vŠ tình-hình quân-s¿ và ngoåi-giao låi khác h£n, Çi ra ngoài d¿-Çoán cûa Trung-C¶ng. Vào cuÓi tháng 3/ 1995, khi vØa b¡t ÇÀu thÜÖng-thuy‰t v§i Trung-C¶ng m¶t ngày tåi B¡c-Kinh, Phi-luÆt-Tân bÃt-thÀn ÇÜa häi-quân t§i ngay vùng Çá ngÀm ngoài khÖi Palawan. LÃy danh-nghiã bäo-vŒ häi-phÆn, phi-cÖ cûa Phi triŒt-tiêu công-trình xây cÃt cûa Trung-C¶ng trên các bãi ngÀm Jackson, Sabina, Half Moon. 62 ngÜ-phû ngÜ©i Tàu bÎ b¡t. Cänh-sát Phi-luÆt-Tân Çã tÓ-cáo 62 ngÜ©i này xâm-nhÆp lãnh-th° nÜ§c h† m¶t cách bÃt h®p-pháp, mang theo chÃt n° hûy-hoåi häi-sän và sæn b¡t rùa bi‹n là loài Ç¶ng-vÆt Çang ÇÜ®c nhiŠu nÜ§c bäo vŒ. Thû-tøc truy-tÓ ra tòa Çang ti‰n-hành. ViŒc thÜÖng-thuy‰t Phi-Tàu ngÜng låi.

Tình-hình Bi‹n ñông hiŒn thêm cæng th£ng. Vào ngày 31/ 3/ 1995, ñài-Loan lo ngåi, gºi ba tuÀn-tiÍu-håm xuÓng tæng-cÜ©ng vùng Pratas và có lë cä TrÜ©ng-Sa. Bi‹n ñông êm êm ÇÜ®c mÃy næm, nay låi n°i sóng-gió bão-bùng. Trung-C¶ng không Ç‹ m¶t nÜ§c láng giŠng nào sÓng yên °n!

Bi‹n ñông nhÜ Çã nói, là khu-v¿c bi‹n quan-tr†ng nên Çã có nhiŠu cu¶c khäo-cÙu trên Çû khía cånh. VŠ phÜÖng-diŒn khoa-h†c, không ai dám nhÆn là bi‰t nhiŠu vŠ l§p nÜ§c bao b†c gÀn 3/4 Çiå-cÀu. Nh»ng cu¶c khäo-sát, nghiên-cÙu vŠ Bi‹n ñông và các Çäo cûa nó vÅn ti‰p-tøc. Các nhà khoa-h†c hy-v†ng càng ngày ngÜ©i ta càng thu-lÜ®m ÇÜ®c thêm nhiŠu ki‰n-thÙc vŠ bi‹n cä, Ç‹ Ùng-døng làm cho Ç©i sÓng con ngÜ©i thêm tÜÖi ÇËp hÖn.

Trong vô-sÓ cu¶c khäo-sát Bi‹n-ñông Çã qua, chúng tôi xin lÜ®c duyŒt m¶t sÓ công-trình nhÜ sau Çây:

15.1 - Ki‰n-thÙc Bi‹n ñông tØ nh»ng ngày xa xÜa.

NgÜ©i ViŒt Çã häi-hành ngang d†c Bi‹n ñông tØ nh»ng thiên-k› trÜ§c công-nguyên. TrÓng ÇÒng ñông-SÖn cùng các sän-phÄm khác cûa ngÜ©i ViŒt ÇÜ®c phân-phÓi Çi nhiŠu nÖi ª ñông-Nam-Á. Vùng Bi‹n ñông trong Çó có cä Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa không xa lå gì v§i ngÜ©i ViŒt. Bi‹n này ví nhÜ cái sân trÜ§c cûa cæn nhà ViŒt-Nam vÆy. Các Çäo thân-yêu nhÜ cây cÓi trong vÜ©n. Có Çäo cÆn-kŠ b© bi‹n ViŒt-Nam không t§i m¶t ngày chåy buÒm, nhÜ Tri-Tôn cûa quÀn-Çäo Hoàng-Sa chÌ cách Cù-lao Ré có 123 häi-lš mà thôi.

MuÓn giäi-thích s¿ hiŒn-h»u cûa các chÙng-tích Låc-ViŒt trên ÇÃt Phi-luÆt-Tân, Bornéo, Nam-DÜÖng, Mã-Lai; ngÜ©ì ta chÌ còn cách vë ÇÜ©ng häi-hành tØ B¡c-ViŒt ngang qua Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa Ç‹ Ç‰n Çó! Trên ÇÜ©ng thÜÖng-buôn kh¡p ñông-Nam-Á, ghe thuyŠn ViŒt ta viÍn-duyên nhiŠu ngàn häi-lš (Nanhai Trade, Wang Gungwu, Kuala Lumpur 1959) nên ki‰n-thÙc vŠ nh»ng Çäo cÆn-kŠ træm dÆm nhÜ Hoàng-Sa Çã ÇÜ®c cha truyŠn con nÓi.

Nh»ng chuy‰n häi-hành ra Thái-bình-DÜÖng cÛng tØng ÇÜ®c dân Bách-ViŒt th¿c-hiŒn hàng ngàn næm trÜ§c công-nguyên (Science and Civilisation in China, Vol.4, Cambridge 1971.) Tuy cä pho sách kh°ng-lÒ này bàn vŠ væn-minh Trung-Hoa, nhÜng các tác-giä cûa nó là Joseph Needham, Wang Ling và Lu Gwei-Djen låi Çoan-quy‰t r¢ng ngÜ©i Tàu không phát-tri‹n hàng-häi, còn ngÜ©i ViŒt (Yueh) th©i c° m§i chính là giÓng dân tiŠn-phong trong lãnh-v¿c Çó. LÃy nh»ng dÅn-chÙng cæn-bän tØ sách sº Trung-Hoa, 3 h†c-giä gÒm m¶t Anh-cát-L®i, hai Trung-Hoa Çã truy-cÙu ra r¢ng tØ ngay thiên-k› thÙ nhÃt trÜ§c Tây-LÎch, dân Bách-ViŒt Çã tØng buôn bán v§i Tây-bá-l®i-Á.

TruyŠn-thÓng hàng-häi nhÜ vÆy vÅn ti‰p-tøc lÜu-truyŠn và phát-tri‹n sau nhiŠu ngàn næm. Trong th©i cÆn-Çåi Çôi khi vì s¿ sinh-tÒn, ngÜ©i ViŒt "thuyŠn-nhân" Çã tØng nhÆp b†n v§i cä häi-t¥c Ç‹ tÃn-công b© bi‹n Trung-Hoa tØ th©i nhà TÓng, nhà Thanh.

NgÜ©i ViŒt theo nhà ngoåi-giao Anh ÇÀu th‰-k› 19 nhÜ John Crawfurd, là nh»ng nhà hàng-häi can-Çäm và giÕi giang nhÃt vùng ñông-ƒn (The Mandarin Road to Old Hué, Alastair Lamb, Edinburgh 1970: 263-264.) Khi Ç‰n ñà-N¤ng, Crawfurd låi khen nh»ng thuyŠn cûa ta công-tác Hoàng-Sa Çóng theo ki‹u Mã-lai rÃt ch¡c ch¡n.

Hình 130 - Ghe bÀu, m¶t loåi thuyŠn buÒm Trung-ViŒt ki‰n-trúc tÓt, vÆn-tÓc cao, có khi chåy t§i 12 gút.

Nhà quân-s¿ Pháp nhÜ ñô-dÓc d'Estaing thì khâm-phøc s¿ phòng-thû cûa ta khi ÇÜa ra nhÆn-xét: ViŒc tuÀn-tiÍu ÇÜ©ng bi‹n k‹ cä Hoàng-Sa khá nghiêm-ng¥t. Chúa Võ-VÜÖng có t§i 400 súng Çåi-bác ch‰ theo ki‹u BÒ-Çào-Nha, m¶t sÓ ÇÜ®c lÃy vŠ tØ nh»ng con tàu Ç¡m ª Hoàng-Sa. ("Une tentative ignorée d'établissement francais en Indochine au 18e siècle", Louis Malleret, Bulletin de la Société des études Indochinoises, No 1, Hanoi 1942.)

CÛng theo nh»ng sách nghiên-cÙu cûa các h†c-giä Joseph Needham và cûa G.R.G. Worcester, sº Trung-Hoa ghi-chép rÃt ít vŠ các hoåt-Ç¶ng hàng-häi cûa nÜ§c h†. N‰u có nói Ç‰n hàng-häi th©i c° chæng n»a, sách sº Tàu cÛng chÌ ghi ÇÜ®c nh»ng mänh vøn v¥t mà h† thÃy ÇÜ®c tØ nh»ng s¡c dân khác-biŒt v§i h† nhÜ ViŒt, nhÜ Ngô v.v...

ThÆt kÿ lå, lÀn ÇÀu tiên chính-sº Trung-Hoa k‹ tên m¶t nhà hàng-häi thì ngÜ©i Çó là ch£ng phäi là m¶t ngÜ©i Tàu chính-hiŒu. Wang Gungwu vi‰t trong cuÓn Nanhai Trade, Kuala Lumpur 1959, trang 64-65 nhÜ sau: "Næm 607, vua Tùy nghe nói có m¶t nÜ§c ª ngoài khÖi Phúc-Châu, ra lŒnh mª cu¶c viÍn-chinh... Trong chi‰n-dÎch xâm-chi‰m ñài-Loan (næm 610), có hai thành-tích liên-quan Ç‰n m¶t vÎ Håm-trÜªng tên HÒ-Man là ÇiŠu Çáng lÜu-tâm. ñây là lÀn ÇÀu tiên chính-sº (Official Annals) ÇŠ-cÆp Ç‰n m¶t nhà hàng-häi, nhÜng tên tu°i låi không có vÈ gì là Tàu h‰t. Cái tên "h† HÒ ngÜ©i (Nam-) Man" cho thÃy ông ta là ngÜ©i ViŒt (Tàu -hóa) hay có th‹ là ngÜ©i ViŒt miŠn Nam ... ñoàn viÍn-chinh gÒm nhiŠu s¡c dân miŠn Nam, k‹ cä ngÜ©i nói ti‰ng Mon-Khmer."

Xin ghi thêm: ñài-Loan là Çäo n¢m vŠ phía c¿c b¡c cûa Bi‹n ñông không xa lå gì v§i nh»ng dân hàng-häi nhÜ giÓng ViŒt. Nh»ng chuy‰n viÍn-hành cûa h† ÇÜ®c nh¡c nhª t§i trong sº Trung-Hoa tØ trÜ§c th©i Xuân-Thu Chi‰n-quÓc. Khoa khäo-c° cÛng xác-nhÆn dÃu-tích cûa giÓng dân này ª phía Nam t§i Nam-DÜÖng, phía B¡c t§i Tây-bá-l®i-Á. (Science and Civilisation in China, Vol 4, Cambridge 1971.)

ñÓi v§i ki‰n-thÙc cûa ngÜ©i Trung-Hoa vŠ bi‹n cä nói chung, ngÜ©i vi‰t xin không bàn nhiŠu, chÌ xin thay l©i m¶t sÓ nhà nghiên-cÙu mà chép låi nhÜ sau :

- James Fairgrieve vi‰t trong sách "Geography and World Power" (London, 1921, p.242) r¢ng ngÜ©i Tàu là giÓng dân løc-ÇÎa v§i các thói quen và cách suy-nghï cûa ngÜ©i sÓng trên ÇÃt. Nguyên væn nhÜ sau: "China has never been a sea-power because nothing has ever induced her people to be otherwise than landmen, and landmen dependent on agriculture with the same habit and ways of thinking drilled into them through forty centuries."

- E. B. Elridge vi‰t trong sách "The Background of Eastern Sea Power" (Melbourne, 1948, p.47) r¢ng tâm-trí ngÜ©i Tàu hÜ§ng vŠ n¶i-ÇÎa và ki‰n-thÙc cûa h† vŠ bi‹n cä thÆt là ít Õi. Nguyên-væn nhÜ sau: "Essentially a land people, the Chinese cannot be considered as having possessed sea-power... The attention of the Chinese through the centuries have been turned inward towards Central Asia rather than outward, and their knowledge of the seas which washed their coast was extremely small."

Sách sº ViŒt-Nam ghi-chép vŠ Hoàng-Sa tØ th‰-k› XVII v§i chi-ti‰t ÇÎa-lš rõ ràng trong sách "Thiên Nam TÙ Chí L¶ ñÒ ThÜ" (1630-1653) cûa ñ‡-Bá.

Sau sách này, ta có "Phû-biên Tåp-løc" m¶t tác-phÄm cûa Lê-quš-ñôn mà trong Çó ông tÜ©ng-thuÆt nh»ng công-tác thi-hành chû-quyŠn ViŒt-Nam trên Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa. Các Ç¶i Hoàng-Sa trách-nhiŒm nh»ng Çäo Cát Vàng và Ç¶i B¡c-Häi trách-nhiŒm TrÜ©ng-Sa, Phú-QuÓc; tuân-hành theo lŒnh Chúa NguyÍn.

Khªi-s¿ vào cuÓi th‰-k› XVII, sau nh»ng chuy‰n Çi bi‹n hàng næm thÜ©ng dài t§i 6,7 tháng, các Ç¶i Hoàng-Sa Çã báo-cáo låi m†i diÍn-bi‰n trên häi-trình làm kinh-nghiŒm cho nh»ng chuy‰n công-tác sau này. TØ Ç©i chúa NguyÍn-phúc-Nguyên (1613-1615) hay có th‹ trÜ§c Çó n»a, các Ç¶i Hoàng-Sa Çã ÇÜ®c thành-lÆp Ç‹ thu-lÜ®m häi-vÆt. H†c-giä Lê-quš-ñôn (1726-1784) tØng tham-khäo s° biên cûa Cai-Ç¶i Thuyên-ÇÙc-HÀu (m¶t chÙc-quyŠn Häi-Quân cao-cÃp ngày trÜ§c) thÃy næm 1702 Ç¶i Hoàng-Sa lÃy ÇÜ®c 30 thÕi båc, næm 1704 ÇÜ®c 5,100 cân thi‰c, næm 1705 ÇÜ®c 126 thÕi båc... Vì không có tài-liŒu ghi tai-nån Ç¡m tàu, ta thÃy r¢ng viŒc nghiên-cÙu ÇÜ©ng bi‹n trong th©i các Chúa NguyÍn Çã khá ÇÀy Çû.

Næm 1815, vua Gia-Long sai ñ¶i-trÜªng Hoàng-Sa là Phåm-quang-nh thám-sát và báo-cáo ÇÜ©ng bi‹n Hoàng-Sa. Næm sau Çó, nhà vua chính-thÙc sai Ç¥t bia và tuyên-bÓ xác-nhÆn chû-quyŠn.

Næm 1834, vua Minh-Mång sai ñ¶i-trÜªng TrÜÖng-phúc-Sï Ço Çåc và vë bän-ÇÒ Hoàng-Sa.

Næm 1836, vua Minh-Mång låi sai Thûy-quân XuÃt-Ç¶i Phåm-H»u-NhÆt nghiên-cÙu thêm chi-ti‰t ÇÎa-hình, häi-Çåo Hoàng-Sa.

Næm 1899, toàn-quyŠn ñông-DÜÖng Paul Doumer cho nghiên-cÙu vŠ hàng-häi Bi‹n ñông, ÇŠ-nghÎ xây cÃt häi-Çæng trên Hoàng-Sa .

Sau Çó, nhiŠu cu¶c nghiên-cÙu vŠ häi-Çåo, ÇÎa-chÃt, sinh-vÆt-h†c ÇÜÖc th¿c-hiŒn. Th©i-gian này, ki‰n-thÙc vŠ các häi-Çäo Bi‹n ñông gia-tæng rÃt nhiŠu và nh»ng giä-thuy‰t vŠ s¿ thành-lÆp các Çäo san-hô Çã Çem công-bÓ. Häi-ÇÒ v§i ÇÀy Çû chi-ti‰t nông sâu giúp cho viŒc häi-hành ngoài Bi‹n ñông thêm an-toàn. Tai-nån Ç¡m tàu giäm h£n xuÓng.

M¶t häi-h†c-viŒn ÇÜ®c xây cÃt tåi Nha-Trang.

Næm 1925, m¶t cu¶c nghiên-cÙu Çåi-quy-mô vŠ ÇÎa-chÃt Hoàng-Sa Çã ti‰n-hành dÜ§i s¿ chÌ-huy cûa Ti‰n-sï A. Krempf, giám-ÇÓc ngành Häi- DÜÖng-H†c ñông-DÜÖng. Tàu Lanessan ÇÜ®c dùng trong công-tác này. Krempf cùng các kÏ-sÜ thûy-Çåo, hÀm mÕ và thûy-lâm cûa Çoàn thÃy r¢ng Hoàng-Sa là m¶t hành-lang nÓi dài cûa dÅy núi TrÜ©ng-SÖn chåy ra bi‹n. Ông k‰t-luÆn: "VŠ phÜÖng-diŒn ÇÎa-chÃt, Hoàng-Sa Çúng là m¶t phÀn cûa ViŒt-Nam" (Géologiquement, donc, les Paracels font partie du ViŒt-Nam.)

Ông Krempf cÛng là tác-giä cûa m¶t giä-thuy‰t m§i vŠ s¿ tåo-lÆp các Çäo san-hô mà hình-dáng chÎu änh-hÜªng cûa gió mùa. Krempf cho r¢ng khi san-hô n°i lên thì bÎ sóng và gió xâm-th¿c, nh»ng vÆt-liŒu bÎ gió mùa xâm-th¿c së bÎ cuÓn rÖi vào bên trong Çè l§p san-hô bên trong và gi‰t ch‰t Çi. T§i mùa gió mùa nghÎch låi thì vùng bên kia låi bÎ xâm-th¿c và vÆt-liŒu cÛng rÖi vào bên trong... Vòng Çai san-hô vì th‰ thÜ©ng có hình bÀu døc kéo dài theo chiŠu änh-hÜªng cûa gió mùa.

Næm 1928, công-ty tÜ-nhân Société nouvelle des Phosphates du Tonkin, sau khi nghiên-cÙu phân chim Hoàng-Sa, Çã xin phép Chính-phû Bäo-h¶ cho khai-thác.

Næm 1934, P. Chevey thu¶c viŒn Häi-h†c ñông-DÜÖng vi‰t tÜ©ng-trình vŠ nh»ng lš-thuy‰t hình-thành các Çäo san-hô do h¶i Nghiên-cÙu ñông-DÜÖng t°-chÙc. N¶i-dung ÇÜ®c Çæng låi trong bài "Iles et Récif de Coraux de la Mer de Chine" báo Bulletin de la Société des Etudes Indochinoises, b¶ IX, sÓ 4, Saigon ngày 10-12-1934, trang 48-56.

Th©i thÆp-niên 1940 là giai-Çoån nhiŠu ngÜ©i Pháp tham-gia nh»ng cu¶c nghiên-cÙu kÏ-thuÆt vŠ tàu thuyŠn trên Bi‹n ñông. H† Ç¥c-biŒt lÜu-tâm nhiŠu Ç‰n các loåi thuyŠn cûa ViŒt-Nam. Hai cuÓn sách quan-tr†ng nhÃt Çã ra Ç©i là :

-"Esquisse d'une Ethnographie Navale des Peuples Annamites" cûa Pierre Paris, Çæng trên tåp-chí Le Bulletin des Amis du Vieux Hué No. 14, Octobre- Decembre 1942; in lÀn hai tåi Rotterdam, Holland næm 1955.

-"Voiliers d'Indochine" cûa J. B. Piétri, nhà sách S.I.L.I. Saigon xuÃt-bän (Nouvelle édition) 1949.

Hai tài-liŒu này cùng m¶t sÓ bài khäo-cÙu khác vŠ hàng-häi Çáng ÇÜ®c k‹ là gia-tài væn-hóa quš-báu, không nh»ng cho riêng ViŒt-Nam mà còn cho chung toàn-th‹ nhân-loåi. Chúng tôi xin k‹ m¶t sÓ nhÕ trong nh»ng phát-ki‰n Ç¶c-Çáo vŠ khä-næng hành-thûy cûa dân ViŒt nhÜ sau:

-Không nh»ng dân miŠn xuôi sÓng gÀn Bi‹n ñông mà cä dân miŠn núi nhÜ dân Rhadés cÛng Çã là dân hàng-häi tØng vùng vÅy trên bi‹n.

-Tàu bè ViŒt-Nam rÃt Ça-dång và Ça-næng. Nh»ng loåi Ç¶c-Çáo nhÜ ghe bè, ghe bÀu ÇÜ®c mô tä kÏ càng. VÆn-tÓc tàu thuyŠnViŒt-Nam rÃt cao, vÜ®t tr¶i các loåi tàu thuyŠn khác trên th‰-gi§i. ThuyŠn buÒm Trà-C° trong nhiŠu lÀn thº-nghiŒm chåy vÜ®t quá 14 gút. (so sánh v§i vÆn-tÓc các tàu cÆn-duyên ngày nay chåy ÇÜ©ng Sài gòn-ñà n¤ng-Häi phòng thÜ©ng là 8 gút.)

-nh-hÜªng kÏ-thuÆt ki‰n-trúc ghe thuyŠn ViŒt-Nam lan tràn ra tÆn ƒn-Ç¶-DÜÖng và Thái-bình-DÜÖng. S¿ liên-hŒ hàng-häi gi»a ViŒt-Nam và các dân-t¶c khác Çi xa t§i tÆn Nam-MÏ và Mã-Çäo.

Sau khi thâu-hÒi Ç¶c-lÆp, ViŒt-Nam ti‰p-tøc nh»ng công-cu¶c khäo-sát các Çäo Bi‹n ñông. Häi-H†c-ViŒn Nha-Trang, viŒn ñåi-h†c Sài-Gòn cÛng nhÜ các cÖ-quan chính-phû khác Çã n‡-l¿c trong nh»ng công-tác này. Häi-quân VNCH thÜ©ng cung cÃp phÜÖng-tiŒn di-chuy‹n phái-Çoàn ra nh»ng Çäo ngoài khÖi. M¶t sÓ bän tÜ©ng-trình Çáng lÜu-š nhÜ cûa ông Lê-væn-H¶i næm 1957 vŠ th¿c-vÆt, cûa bà Lê-thÎ-Ng†c-Thanh næm 1957 vŠ phân bón, cûa ông TrÎnh-tuÃn-Anh næm 1973 vŠ cu¶c thám-sát Nam-Y‰t, cûa ông TrÀn-H»u-Châu vŠ công-cu¶c nghiên-cÙu phÓt phát tåi quÀn-Çäo Hoàng-Sa cÛng næm 1973.

Nh»ng ngÜ©i ngoåi-quÓc Ç‰n tr® giúp ViŒt-Nam trong các ngành khoa-h†c cÛng góp công nghiên-cÙu Hoàng-Sa, TrÜ©ng-Sa và Bi‹n ñông nhÜ các ông Edmond Saurin, Raoul Serene, Henry Fontaine ...

DÜ§i chính-th‹ ViŒt-Nam C¶ng-Hoà, công-tác nghiên-cÙu khoa-h†c Naga phäi ÇÜ®c k‹ là quy-mô nhÃt. Trong hÖn hai næm dài tØ 1959 Ç‰n 1961, các khoa-h†c-gia cûa ViŒt-Nam Çã h®p-tác ch¥t chë v§i các chuyên-gia Hoa-Kÿ và Thái-Lan. Nh»ng chuy‰n khäo-sát trên bi‹n cûa chÜÖng-trình Naga diÍn ra suÓt d†c hành-lang thŠm løc ÇÎa phía Nam Vï-tuy‰n 17 qua kh¡p vÎnh Thái-Lan. Nh© kÏ-thuÆt cao, phÜÖng-tiŒn tÓt cûa Hoa-Kÿ, chÜÖng-trình Naga diÍn-ti‰n tÓt ÇËp. Thêm nhiŠu ki‰n-thÙc vŠ ÇÎa-chÃt, häi-dÜÖng cûa Bi‹n ñông trong khu-v¿c VNCH và Thái-Lan Çã ÇÜ®c cÆp-nhÆt-hóa.

15.5 - Trung-C¶ng l®i-døng khäo-cÙu Ç‹ xâm-lÜ®c.

Trung-C¶ng Çã m¶t lÀn l®i-døng khäo-cÙu Ç‹ tÃn-công quân ViŒt-Nam, Çánh chìm chi‰n-håm và cÜ«ng-chi‰m m¶t sÓ Çäo cûa ta.

Theo tin hãng thông-tÃn UPI tØ V†ng-Các Çánh Çi thì ngày 14-3-1988 Çã có m¶t cu¶c Çøng Ç¶ gi»a häi-quân CSVN và Trung-C¶ng tåi vùng quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa. Trung-C¶ng tÓ-cáo là các tàu Trung-C¶ng Çang bÕ neo Ç‹ y‹m-tr® cho m¶t nhóm nghiên-cÙu thæm-dò mÕ dÀu ª Çây thì bÎ chi‰n-håm CSVN tÃn-công, vì th‰ häi-quân Trung-C¶ng b¡t bu¶c phäi t¿-vŒ.

Hình 132-

Khi håm-Ç¶i cûa h† ti‰n xuÓng xâm-læng TrÜ©ng-Sa, Trung-C¶ng mÆp m© lÃy danh-nghïa ÇÜa phái-Çoàn khoa-h†c Liên-hiŒp-quÓc Çi khäo-sát. Sau này Trung-C¶ng còn làm ki‹u "mèo khóc chu¶t", tuyên-bÓ rÃt ti‰c là bi‰n-cÓ Çã xäy ra. Liên-hiŒp-quÓc cÛng lên ti‰ng thanh-minh không có công-tác khäo-sát nào ª TrÜ©ng-Sa. (South China Sea Treacherous Shoals, tåp-chí Far Eastern Economic Review, 13 Aug 92: 14-17.)

ƒy th‰ mà rÒi ra, lÜÖng-tâm nhân-loåi cÛng ... ch‰t, m†i quÓc-gia trª låi im l¥ng nhÜ không có gì xäy ra.

TrÜ§c khi qua phÀn k‰t-luÆn chúng tôi m©i quš-vÎ Ç¶c-giä nghe vài mÄu "chuyŒn cÜ©i" lš-thú vŠ viŒc khäo-sát ÇÎa-lš häi-Çäo ki‹u Tàu .

Ngoài chuyŒn trÖ trën mang m¥t nå "khäo-sát Ç‹ xâm læng" TrÜ©ng-Sa m§i Çây nhÜ vÆy, ngÜ©i Trung-Hoa cÛng thÜ©ng rêu rao Çã làm nhiŠu cu¶c khäo-sát Hoàng-Sa trong quá-khÙ. Chuy‰n Çi cûa ñŠ-ÇÓc Lš-ChuÄn vào næm 1909 mà cho Ç‰n nay, vÅn còn ÇÜ®c h† mang ra tuyên-truyŠn.

Có lë ngÜ©i Trung-Hoa thích làm nh»ng chuyŒn n¿c cÜ©i lÓ bÎch hay sao Çó mà ngÜ©i ª ngoài nhÜ chúng ta không bao gi© hi‹u n°i. Vào næm 1974, khi Häi-quân ViŒt-Nam C¶ng-Hòa tác-chi‰n ª Hoàng-Sa, Trung-C¶ng Çã phát-hành m¶t tÆp thÖ anh-hùng-ca, trình-bày rÃt hào nhoáng, mÀu mè k‹ r¢ng lúc khªi ÇÀu nh»ng dân Çánh cá Trung-C¶ng chÌ có chºi b§i, d†a dÅm ít câu là l¿c-lÜ®ng VNCH thÃy s® mà chåy.

Thi-phÄm còn ngâm nga ti‰p r¢ng dân-binh cûa h† gi»a khi tác chi‰n Çã dùng ti‹u-Çïnh và ghe cá ti‰n sát vào Khu-trøc-håm, TuÀn-dÜÖng-håm, H¶-tÓng-håm cûa ta, tung l¿u-Çån sang, dùng súng tay tiêu-diŒt và loåi Häi-quân ta khÕi vòng chi‰n vïnh-viÍn. (Battle of the Hsisha Archipelago -Reportage in Verse, Chang Yung-Mei, Peking PRC, 1974.)

VŠ công-trình khäo-sát cûa Trung-Hoa, chúng tôi xin nhÜ©ng l©i låi cho m¶t ngÜ©i Pháp, ông Jourdan Chauvaire. HÒi ÇÀu th‰-k› này häi-quân Pháp làm chû Bi‹n ñông, nhÃt cº nhÃt Ç¶ng cûa Trung-Hoa ngoài bi‹n ÇŠu bÎ theo dõi nên tÜ©ng-trình cûa h† cÛng Çáng Ç‹ ta xem qua và nhÆn-xét.

Sau chuy‰n công-tác vùng Bi‹n ñông trª vŠ, håm-trÜªng Chauvaire vi‰t m¶t bài Çæng trong báo La Nature sÓ 2916, xuÃt-bän tåi Paris ngày 01-1-1933, trang 385-387 mà m¶t Çoån Çåi-š nhÜ sau:

"Nh¡c låi chuyŒn hai chi‰c pháo-Çïnh nhÕ bé cûa tÌnh Quäng-ñông mang hiŒu-kÿ ñŠ-ñÓc Lš-ChuÄn Ç‰n Hoàng-Sa trong næm 1909, ghé låi quÀn-Çäo m¶t khoäng th©i-gian không quá 24 gi©. VÆy mà Ç‰n ngày 20-6-1909, Çåi-nhÆt-báo Quäng-ñông, t© Kouo Che Pao cho Çæng tin l§n...

Tôi nghï (l©i Håm-trÜªng Chauvaire) thÆt là khôi-hài. Ông "ñŠ-ñÓc nhà ta" và Çám thû-hå ít oi cûa ông không nh»ng Çã khäo-sát kÏ-lÜ«ng h‰t thäy các hòn Çäo, Çøn, cÒn, b© cån bãi chìm cûa vùng bi‹n Hoàng-Sa mà còn trong giây lát vë ra ÇÜ®c m¶t bän-ÇÒ t°ng-quát toàn-th‹ quÀn-Çäo cùng 15 chi‰c bän-ÇÒ ÇÀy Çû chi-ti‰t chuyên-môn n»a... Trong vài gi© thôi nhé! Sau h‰t, ñŠ-ÇÓc Çã gom Çû y‰u-tÓ Ç‹ xem xét sâu xa và k‰t-luÆn là Trung-Hoa có th‹ xây-d¿ng ÇÜ®c Ç‰n hai häi-cäng trong vùng!"

N¶i-dung câu chuyŒn Ông Tây nói vŠ Ông Tàu thám-sát nhiŠu ít là nhÜ vÆy. B¤ng Çi 41 næm sau, các báo Tàu do Çäng C¶ng-Sän ki‹m-soát k‹ låi chuyŒn này khác h£n Çi. Báo Ming pao (Minh-Báo NguyŒt-san) sÓ 101, tháng 5/ 1974, Çæng nÖi trang 19 nhÜ sau: Phó-tÜ§ng-quân (Vice-General) Wu Ching-yung và ñŠ-ÇÓc Li Chun (Lš-ChuÄn) v§i ba chi‰n-håm Fu po, Ch'en hang và Kuang chin Ç‰n thám-sát Hoàng-Sa vào tháng 4/ 1902. Chuy‰n thÙ hai, cÛng Phó-tÜ§ng-quân Wu và ñŠ-ÇÓc Lš låi Ç‰n Hoàng-Sa công-tác ba tuÀn-lÍ trong næm 1908. Còn t© Hsing-chou chou-k'an, xuÃt-bän ª Hàng-Châu ngày 10 tháng 2 næm 1974 cho r¢ng chuy‰n thám-sát th¿c-hiŒn vào næm 1913. (Disputed Islands in the South China Sea, Dieter Heinzig, Wiesbaden, 1976, trang 22, 26-27.)

Hình 133 - Dân-quân Trung-C¶ng Çánh chìm chi‰n-håm VNCH b¢ng l¿u-Çån và súng tay. (Bìa sách Battle of the Hsisha Archipelago.)

Vì có nhiŠu Çi‹m nghi-ng© trong lÓi vi‰t lách cûa ngÜ©i Trung-Hoa, chúng ta khó mà bi‰t rõ hÜ th¿c. Chä trách gì 65 næm sau lÀn thám-sát Çó (tØ 1909 Ç‰n 1974), nÜ§c Tàu vÅn ti‰p-tøc ti‰n lên và chuyŒn thÀn-thoåi xem ra còn khûng-khi‰p hÖn låi ÇÜ®c "thi-væn hóa" nhÜ "l©i chºi ti‰ng Tàu" ÇÄy lui häi-Ç¶i và nh»ng "cánh tay -hÒng- quæng l¿u-Çån" cûa dân-quân Çánh cá tiêu-diŒt chi‰n-håm ViŒt-Nam. Dù trong viŒc khäo-sát ÇÎa-lš cÛng nhÜ trong phÜÖng-cách tác-chi‰n, mÃy ông Con Tr©i ÇŠu siêu-Ç£ng cä chæng ?!

Các chuyŒn trên nghe hÖi chán và rÒi th©i-gian cÛng qua Çi. Cho Ç‰n m§i Çây khi Trung-C¶ng chuÄn-bÎ lÃn chi‰m Çá ngÀm Vành Khæn, ngÜ©i ta låi có dÎp ÇÜ®c nghe nhiŠu ti‰ng cÜ©i khúc khích cûa dân-chúng Phi-luÆt-Tân tØ bên kia Bi‹n ñông v†ng vŠ:

Ngoåi-trÜªng Roberto Romulo cûa Phi Çã phän-Ùng là không mÃy tin-tÜªng vŠ m¶t bài cûa t© Quang-Minh NhÆt-báo ra ngày 5 tháng 12 næm 1994. Bän tin loan r¢ng sau 10 næm dài khäo-cÙu, 400 h†c-giä và chuyên-viên n°i ti‰ng Trung-QuÓc Çã chÙng-minh r¢ng B¡c-Kinh hi‹n-nhiên Çã tØ xÜa n¡m chû-quyŠn trên toàn th‹ vùng quÀn-Çäo TrÜ©ng-Sa. (Báo Philippines Daily Inquirer, Sunday, Dec. 11, 1994.) Theo lš lë Çó, ngÜ©i Tàu cho r¢ng ch£ng còn gì phäi tranh cãi trên bàn thÜÖng-thäo.

NgÜ©i Trung-Hoa C¶ng-Sän ngày nay còn vÜ®t hÖn cä các th‰-hŒ trÜ§c Çây. LÀn này h† tåo ÇÜ®c "kÿ-tích chuy‹n-bi‰n tØ không qua có" cä trong viŒc nghiên-cÙu tÜªng nhÜ là ÇÀy tính-cách khoa-h†c n»a!

16 - K‰t-LuÆn.

Chúng tôi xin tóm-lÜ®c các Ç¥c-Çi‹m cûa Bi‹n ñông có tính-chÃt thuÀn-lš khoa-h†c nhÜ sau Çây:

-Bi‹n ñông là cái nôi khai-sinh và nuôi-dÜ«ng nŠn væn-hóa nhuÓm màu hàng-häi cûa giÓng nòi ViŒt-t¶c.

-Bi‹n ñông có nhiŠu hiŒn-tÜ®ng vÆt-lš kÿ-diŒu hi‰m thÃy ª bÃt cÙ m¶t vùng bi‹n nào trên th‰-gi§i.

-Bi‹n ñông là nÖi chÙa nguÒn næng-lÜ®ng kh°ng-lÒ. Tài-nguyên n¢m dÜ§i lòng bi‹n Çã ÇÜ®c tích-tø bÒi-Ç¡p tØ lâu Ç©i. Các túi dÀu khí, tåo-lÆp bªi các chÃt h»u-cÖ chäy theo nh»ng dòng HÒng-Hà, Cºu-long-Giang và các con sông khác, hi‹n-nhiên là các tài-sän cûa ÇÃt nÜ§c ViŒt-Nam.

-NgÜ©i ViŒt Çã tØng häi-hành ngang d†c kh¡p m¥t Bi‹n ñông nhiŠu ngàn næm trÜ§c khi ngÜ©i Tàu lÆp-quÓc tåi vùng ngã ba Hoàng-Hà và sông VÎ. Hai quÀn-Çäo Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa n¢m g†n trong Bi‹n ñông vÓn là ÇÎa-bàn sinh sÓng cûa giÓng ViŒt ngay tØ th©i Bæng ñá.

-Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa không nh»ng vŠ phÜÖng-diŒn vÎ-trí gÀn ViŒt-Nam hÖn Trung-Hoa mà vŠ phÜÖng-diŒn ÇÎa-lš hình-th‹, cä hai quÀn-Çäo rõ ràng n¢m trên phÀn ÇÃt nÓi dài cûa løc-ÇÎa ViŒt-Nam.

-Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa ÇÜ®c các Vua Chúa ViŒt-Nam gºi binh-thuyŠn thÜ©ng-tr¿c chi‰m-cÙ trÜ§c bÃt cÙ m¶t quÓc-gia nào khác. ñÒn bót do liên-quân Pháp-ViŒt thi‰t-lÆp và trú-Çóng thÜ©ng-tr¿c trên các Çäo ngoài Bi‹n ñông cÛng trong th©i-gian chÜa có quân-Ç¶i nào khác làm nhÜ vÆœ.

-ViŒt-Nam, trÜ§c bÃt cÙ m¶t quÓc-gia nào khác Çã th¿c-thi nh»ng phÜÖng-tiŒn tr® giúp tàu thuyŠn quÓc-t‰ häi-hành trên Bi‹n ñông nhÜ trÒng cây trên Çäo cho dÍ quan-sát, Ç¥t häi-Çæng giúp cho viŒc ÇÎnh-hÜ§ng và cÙu v§t thûy-thû các tàu g¥p tai-nån...

Trên phÜÖng-diŒn ÇÎa-lš cÛng nhÜ trên nhiŠu phÜÖng-diŒn khác, Hoàng-Sa TrÜ©ng-Sa Çích-th¿c là lãnh-th° ViŒt-Nam, tuy vÆy nhÜng sÙc månh quân-s¿ muôn Ç©i vÅn n¡m vai trò quy‰t-ÇÎnh.

Sáu chøc næm vŠ trÜ§c, báo Nam-Phong (Hàn¶i sÓ 172, tháng 5- 1932) cho r¢ng "vÃn ÇŠ cÜÖng-gi§i Hoàng/TrÜ©ng-Sa së chÌ ÇÜ®c giäi-quy‰t b¢ng gÜÖm súng". Còn Hoàng-ñåo, trong møc "NgÜ©i và ViŒc", báo Ngày Nay, Hàn¶i 24-7-1938 cÛng ÇÜa š-ki‰n: "LÃy lš lë m§i cÛ ra mà nói thì nó (Hoàng-Sa/ TrÜ©ng-Sa) là cûa Annam. NhÜng ª trÜ©ng quÓc-t‰, ngÜ©i ta không ai theo luÆt m§i cÛ cä. Nó chÌ là cûa sÙc månh".

Cho Ç‰n nay Trung-C¶ng vÅn bÃt cÀn luÆt-pháp, và nhÃt là luÆt-pháp quÓc-t‰. Trung-C¶ng cho r¢ng Tòa-án QuÓc-t‰ chÌ là "sän-phÄm cûa Ç‰-quÓc phÜÖng Tây".

Ngoài chi‰n-trÆn, v§i l¿c-lÜ®ng hùng-hÆu hÖn h‰t trong vùng Á-châu, Trung-C¶ng ch¡c-ch¡n toàn-th¡ng khi ÇÓi-diŒn v§i bÃt cÙ m¶t quÓc-gia nào trong vùng. Còn trên bàn thÜÖng-thuy‰t song-phÜÖng, Trung-C¶ng cÛng hi‹n-nhiên ª th‰ thÜ®ng-phong và së ép bu¶c các nÜ§c y‰u §t hÖn nhÜ ViŒt-Nam hay Phi-luÆt-Tân chÎu phÀn thiŒt-thòi.

Làm th‰ nào Ç‹ Trung-C¶ng tôn-tr†ng luÆt quÓc-t‰ là m¶t ÇiŠu khó. Kinh-nghiŒm quá-khÙ Çã cho thÃy trong nh»ng lÀn ViŒt-Nam bÎ tÃn-công vào 1974 và 1988, không m¶t quÓc-gia nào giúp ViŒt-Nam, cho dù r¢ng håm-Ç¶i MÏ vÅn qua låi trên Bi‹n ñông và håm-Ç¶i Nga Çóng cæn-cÙ tåi Cam-Ranh.

Hai lÀn häi-quân cûa h† ra tay là hai lÀn tàn-sát ngÜ©i ViŒt trên Bi‹n ñông. NgÜ©i Trung-Hoa chÜa bao gi© làm nhÜ vÆy v§i m¶t nÜ§c liên-bang. Trong tình-th‰ hiŒn nay, n‰u có m¶t trÆn häi-chi‰n n»a thì Trung-C¶ng së låi thêm m¶t lÀn n»a, gi‰t ViŒt-Nam mà thôi!

N‰u bän-chÃt cûa Trung-C¶ng là "dÎ-Ùng" v§i Toà-án và LuÆt Bi‹n quÓc-t‰, ViŒt-Nam không nên Ç‹ h† mãi mãi ª th‰ thÜ®ng-phong. Tåi sao låi không ÇÜa Trung-Hoa vào chÓn "pháp-Çình" bÃt-l®i Çó Ç‹ xem h† cãi lš ra sao?

HiŒn nay c¶ng-ÇÒng th‰-gi§i Çang trong th©i-kÿ êm dÎu, các dân-t¶c ÇŠu Çã chán chi‰n-tranh, chÌ hy-v†ng không có Ç° máu. Hoa-Kÿ và Nga-Sô Çã giäm b§t h£n s¿ hiŒn-diŒn quân-s¿ tåi Bi‹n ñông, tåo nên m¶t khoäng trÓng mà Trung-C¶ng muÓn ÇiŠn vào. Th‰-gi§i nói chung, hiŒp-h¶i ñông-Nam-Á nói riêng, khó có biŒn-pháp nào ngæn-ch¥n Trung-C¶ng. Chính-quyŠn ViŒt-Nam cÀn phäi t¿ mình lo phòng-thû. M¶t khi Trung-C¶ng Çû khä-næng là chúng xâm-lÃn, không có ai cän ÇÜ®c.

NÜ§c ViŒt-Nam sª-h»u khu-v¿c n¶i-häi, lãnh-häi và cÆn-häi rÃt l§n. V§i häi-phÆn kinh-t‰ và thŠm løc-ÇÎa trong khoäng 200 Ç‰n 350 häi-lš ngoài khÖi, cho dù không chi‰n-tranh v§i Trung-C¶ng, l¿c lÜ®ng quân-s¿ gìn-gi» luÆt-pháp cÛng cÀn phäi gia-tæng. HiŒn Häi-quân CHXHCN ViŒt-Nam ÇÜ®c trang bÎ rÃt y‰u kém, chÌ có mÃy chi‰c tàu quá cÛ, kÏ-thuÆt tÒi tŒ. Hai chû-l¿c-håm HQ1, HQ3 là loåi WHEC/DER cûa MÏ Çã ngoài 50 tu°i, còn mÃy chi‰c Petya cûa Nga thì rÃt y‰u sóng, máy móc hÜ hÕng luôn, không bao gi© Çåt ÇÜ®c vÆn-tÓc tác-chi‰n d¿-trù. Quân-sÓ th¿c-s¿ có khä-næng Çi bi‹n ít Õi dæm ba ngàn ngÜ©i làm sao chÓng tr†i ÇÜ®c låi m¶t häi-quân tiŠn-ti‰n nhÜ Trung-C¶ng v§i hàng træm tiŠm-thûy-Çïnh, quân-sÓ hÖn 300,000 lính, chi‰n-håm Çông-Çäo chÌ thua sút có Hoa-Kÿ và Nga-sô. ñÓi-thû Çáng s® này låi Çang canh-tân, chuy‹n-bi‰n qua m¶t th‰-hŒ m§i vŠ tiŠm-thûy-Çïnh chåy b¢ng nguyên-tº-næng và s¡p sºa ÇÜ®c trang-bÎ mÅu-håm cho häi-quân không-chi‰n.

ñ‹ gi» trách-nhiŒm tuÀn-tiÍu, phòng-thû m¶t diŒn-tích bi‹n cä nhiŠu lÀn l§n hÖn lãnh-th° trên b© và tài-nguyên rÒi ra cÛng không kém, häi-quân CHXHVN v§i 9,000 chính-quy phø-l¿c bªi 3,000 trØ-bÎ dÜ§i bi‹n, låi chÌ chi‰m m¶t t›-lŒ quân-sÓ quá Ü nhÕ nhoi là 1% trong m¶t l¿c-lÜ®ng quân-Ç¶i/ công-an hàng triŒu ngÜ©i. Cho dù có 27,000 lính thûy Çánh b¶ chuyên-gi» cæn-cÙ b© hay häi-Çäo, quân-l¿c Çó quä tình chÌ Çû làm cänh, không chút khä-næng tác-chi‰n ngoài khÖi.

TrÜ©ng-h®p ViŒt - Hoa có Çánh nhau hay không, ViŒt có lÃy låi ÇÜ®c Hoàng-Sa hay không, ViŒt có gi» ÇÜ®c phÀn l§n TrÜ©ng-Sa hay không; ViŒt-Nam cùng Trung-C¶ng, ñài-Loan và các nÜ§c khác trong vùng duyên-häi ñông-Nam-Á rÒi ra cÛng b¡t bu¶c phäi chÃp-nhÆn m¶t s¿ th¿c hi‹n-nhiên: Çó là s¿ hiŒn-diŒn cûa nhiŠu dân-t¶c cùng sinh-hoåt v§i mình trong Bi‹n ñông. TÃt cä së phäi tìm cách thích-nghi trong cu¶c sÓng chung Ç‹ tránh Çøng chåm, Ç‹ cùng sinh-tÒn, cùng khai-thác tài-nguyên thiên-nhiên...

ViŒt-Nam cÛng nhÜ các quÓc-gia láng giŠng khác cÀn tham-d¿ nh»ng d¿-án chung nhÜ nghiên-cÙu khoa-h†c, bäo-vŒ môi-trÜ©ng, lÜu-thông hàng-häi và hàng-không, cÃp-cÙu tai nån trên bi‹n, ngæn-ch¥n häi-t¥c, chÓng buôn lÆu ma-túy v.v...

Trong tÜÖng-lai gÀn, ViŒt-Nam cÀn sºa Ç°i m¶t vài ÇiŠu luÆt quÓc-gia Ç‹ phù-h®p v§i LuÆt Bi‹n quÓc-t‰ vŠ nh»ng ÇÜ©ng cæn-bän duyên-häi, vŠ lÜu-thông trên lãnh-häi, cÆn-häi cùng häi-phÆn kinh-t‰, vŠ chÓng ô-nhiÍm bäo-vŒ môi-sinh.

ViŒt-Nam cÛng cÀn ngay nh»ng chuyên-gia thông suÓt luÆt bi‹n và nhiŠu kÏ-thuÆt-gia trong m†i ngành khai-thác bi‹n cä.

NhÜ Çã nói ª phÀn mª ÇÀu, sách này n¥ng phÀn ki‰n-thÙc khoa-h†c ÇÎa-lš nên nhË phÀn bàn-cãi pháp-lš cùng các nÜ§c lân-bang. Các tài-liŒu nghiên-cÙu sâu xa liên-hŒ Ç‰n các lãnh-v¿c khác vŠ Bi‹n ñông cÛng nhÜ Hoàng-Sa và TrÜ©ng-Sa xin nhÜ©ng låi cho các nhà chuyên-môn trong nh»ng lãnh-v¿c Çó trình-bày.

* *

Sau h‰t, ÇÜ®c hân-hånh mang danh tác-giä, chúng tôi xin chân-thành cäm tå tÃt cä nh»ng nhà khäo-cÙu tiŠn-phong vŠ các ki‰n-thÙc m†i ngành khoa-h†c nhÜ ÇÎa-lš, lÎch-sº, pháp-lš, sinh-vÆt-h†c, khäo-c°-h†c ... liên-hŒ Ç‰n Bi‹n ñông.

VÛ-H»u-San

Tháng 5 / 1995.