| Hàng-häi và rÍ bän-ÇÎa cûa Dân-t¶c | |
VÛ H»u San
1 - Nh»ng giä-thuy‰t vŠ ngủn-gÓc dân-t¶c ViŒt-Nam
Theo nhÆn-xét cûa Giáo-sÜ NguyÍn-kh¡c-Ng» vào thÆp-niên 1980, vĂn-ÇŠ ngủn-gÓc dân-t¶c ViŒt-Nam tuy Çă ÇÜ®c khá nhiŠu h†c-giä ViŒt-Nam cÛng nhÜ ngoåi-quÓc bàn ljn nhÜng ljn nay vÅn chÜa có giä-thuy‰t nào ÇÜ®c coi là v»ng-ch¡c. Ông chia các giä-thuy‰t này thành 4 loåi tiêu-bi‹u:
- Giä-thuy‰t Con R̉ng Cháu Tiên
- Giä-thuy‰t Bách-ViŒt
- Các giä-thuy‰t cûa các tác-giä MiŠn Nam
- Các giä-thuy‰t cûa các tác-giä MiŠn B¡c.
Sau Çó, ông Ng» ÇÜa ra m¶t giä-thuy‰t cûa chính ông. Trong cuÓn sách "Ngủn GÓc Dân-t¶c ViŒt-Nam" (vi‰t t¡t NGDTVN) xuĂt-bän ª Montréal næm 1985, ông cho r¢ng ngủn-gÓc chính-y‰u cûa nhân-chûng ViŒt là tØ häi-Çäo phÜÖng Nam:
-S¡c-dân ÇÀu-tiên sÓng trên giäi ÇĂt cûa chúng ta là giÓng Melanesian Çă theo gió mùa Çi vào.
-S¡c-dân thÙ hai ljn xÙ ta là giÓng Indonesian tØ Nam-DÜÖng di-cÜ lên trong th©i-kÿ bæng-giá cuÓi cùng (cách Çây tØ 10.000 ljn 50.000 næm.)
Nh»ng tài-liŒu do ông ÇÜa ra chÙng-minh r¢ng ngÜ©i ViŒt và ngÜ©i Melanesian có cùng cÖ-cĂu t°-chÙc gia-Ḉnh cÛng nhÜ phong-tøc tÆp-quán giÓng nhau, cùng v§i Ç¥c-Çi‹m nhân-h́nh gÀn gÛi. Dù sau hàng ngàn næm Çô-h¶ cûa ngÜ©i Tàu, ngÜ©i ViŒt vÅn gi» ÇÜ®c bän-s¡c Melanesian cûa ḿnh.
H†c-giä TrÀn-Tr†ng-Kim vi‰t vŠ gÓc-tích ngÜ©i ViŒt-Nam nhÜ sau:
"Theo nh»ng nhà kê-cÙu cûa nܧc Pháp th́ ngÜ©i ViŒt-Nam và ngÜ©i Thái ÇŠu ª miŠn núi Tây-Tång xuÓng. Có ngÜ©i Tàu và ViŒt-Nam låi nói r¢ng nguyên khi xÜa ª ÇĂt Tàu có giÓng Tam-Miêu ª, sau bÎ giÓng Hán-t¶c Çánh Çu°i Çi Ç‹ chi‰m gi» lĂy vùng sông Hoàng-Hà lÆp ra nܧc Tàu. NgÜ©i Tam-Miêu phäi Än núp vào rØng hay là xuÓng ª miŠn ViŒt-Nam ta bây gi©. Nh»ng š-ki‰n Ăy chÜa có ǵ làm chÙng cho Çích-xác. NgÜ©i ViŒt-Nam ta trܧc có hai ngón chân cái giao nhau, nên g†i là Giao-Ch̀, mà xem các loài khác, không có loài nào nhÜ vÆy, th́ tĂt ta là m¶t loài riêng, chÙ không phäi loài Tam-Miêu." (ViŒt-Nam Sº-LÜ®c, quy‹n 1, Sài-G̣n, 1971 trang 5.)
M¶t giä-thuy‰t n»a là cûa ông B́nh-Nguyên-L¶c tŕnh-bày trong cuÓn sách khäo-cÙu khá l§n cûa ông, mang t¿a-ÇŠ là "Ngủn gÓc Mă-Lai cûa Dân-t¶c ViŒt-Nam", Bách B¶c Sài-g̣n, xuĂt-bän 1971. Tài-liŒu này Çă ÇÜ®c bàn căi nhiŠu trong mĂy thÆp-niên vØa qua, có ngÜ©i chÓng, có ngÜ©i bênh.
Bài sÖ-khäo này tŕnh-bày låi m¶t sÓ š-ki‰n cûa các h†c-giä ViŒt-Nam, Ç¥c-biŒt là giä-thuy‰t B́nh-Nguyên-L¶c và thêm m¶t sÓ giä-thuy‰t n»a vŠ nhân-chûng ViŒt-Nam liên-hŒ ljn hàng-häi chÜa bi‰t Çúng sai ra sao, nhÜng tÜÖng-ÇÓi m§i lå.
2- Các cu¶c xa lÀy trên ÇÜ©ng Çi t́m ngủn gÓc dân-t¶c ViŒt-Nam
Theo Ông B́nh-Nguyên-L¶c, trên ÇÜ©ng Çi t́m ngủn gÓc dân-t¶c ViŒt-Nam, thiên-hå Çă träi qua hai cu¶c sa lÀy rÜ«i tØ 1918 ljn 1964, næm mà chúng tôi (l©i Ông B́nh) khªi thäo soån sách NGDTVN:
1/ Sa lÀy thÙ nhÙt cûa hai ông L. Aurousseau và H. Maspéro là ch̀ d¿a vào sº Tàu.
2/ Sa lÀy thÙ nh́ cûa tĂt cä m†i ngÜ©i v́ ng« r¢ng ngủn gÓc dân ta ª tåi giai-Çoån ñông-SÖn.
3/ Phân nºa m¶t cu¶c sa lÀy thÙ ba là không bi‰t thuÆt-ng» Indonesien có nghïa là ǵ.
Cho ljn næm 1964 th́ Çáng lš ra ta Çă thoát khƠi ÇÜ®c cu¶c sa lÀy thÙ ba Çó, nhÜng ta vÅn không thoát..."
Và ... cho ljn khi chúng tôi hoàn-tĂt sách này, có nhiŠu h†c-giä cho r¢ng thuy‰t cûa Ông B́nh-Nguyên-L¶c cÛng ... sa lÀy.
3 - M¶t ánh-sáng m§i: công-tŕnh cûa Bác-sÏ TrÀn-ñåi-SÏ
Bác-sÏ TrÀn-ñåi-SÏ là Giám-ñÓc nghiên-cÙu kiêm Giáo-SÜ CÖ-quan Nghiên-CÙu T°ng-H®p Y-h†c Âu-Á, Giáo-sÜ diÍn-giäng khoa LÎch-sº và Tri‰t-h†c Á-châu tåi viŒn Pháp-Á. Ông Çă trܧc-tác 20 tác-phäm t°ng-h®p y-h†c b¢ng Pháp-væn và rĂt nhiŠu sách b¢ng Hoa-væn, ViŒt-Væn, Trong nh»ng tác-phÄm cûa Ông, Ƕc-Çáo nhĂt là các b¶ trÜ©ng-thiên lÎch-sº ti‹u-thuy‰t: Anh-hùng Lïnh-Nam, ñ¶ng-Ḉnh h̉ Ngoåi-sº, CÆm-Khê Di-hÆn, Anh-hùng Tiêu-sÖn, ThuÆn-thiên Di-sº, Anh-hùng B¡c-cÜÖng. Anh-linh ThÀn-vơ, Nam-quÓc SÖn-hà...
Trong thÆp-niên 1990, Bác-sÏ TrÀn-ñåi-SÏ cho bi‰t trong khi khäo-cÙu ngủn gÓc t¶c ViŒt, Ông Çă dùng phÜÖng-pháp y-khoa nhiŠu nhĂt, và khoa-h†c m§i Çây.
V§i lš-luÆn y-khoa, v§i anatomie, v§i lš-thuy‰t y-h†c m§i vŠ t‰-bào, v§i nh»ng khai-quÆt cûa ngÜ©i Pháp tåi ñông-DÜÖng, cûa ViŒt-Nam, cûa Trung-QuÓc cùng hŒ-thÓng máy móc tÓi-tân Çă giúp tôi (l©i Ông SÏ) phân-loåi xÜÖng s†, xÜÖng Óng quy‰n, cùng biŒn biŒt y-phøc cûa t¶c Hoa, t¶c ViŒt, r̉i Çi ljn k‰t-luÆn vŠ lănh-th° nܧc Væn-Lang t§i h̉ ñ¶ng-ñ́nh.
VÎ Bác-sÏ này nh¡c låi l©i tuyên-bÓ cûa các giáo-sÜ Ç̉ng-nghiŒp khi hay bi‰t công-tŕnh cûa Ông nhÜ sau: "TØ nay không c̣n nh»ng giä-thuy‰t vŠ ngủn-gÓc t¶c ViŒt n»a, mà ch̀ c̣n låi công cu¶c t́m ki‰m cûa Ông." Theo l©i chú-thích cûa bài "Biên-CÜÖng nܧc C° ViŒt"do Ông vi‰t th́ "chính công-tŕnh nghiên-cÙu cûa tác-giä Çă k‰t-thúc cu¶c tranh-luÆn 90 næm qua vŠ Ngủn-gÓc Dân-t¶c ViŒt-Nam.
Tóm t¡t k‰t-quä công cu¶c tim ki‰m cûa Bác-sï TrÀn-ñåi-Sï nhÜ sau:
- NguÓn gÓc t¶c ViŒt , lïnh-th° t¶c ViŒt tÜÖng t¿ nhÜ các nhà c°-h†c.
- Các nhá c°-h†c coi lïnh-th° ViŒt bao g̉m phÀn phía Nam sông TrÜ©ng-Giang, lĂy mÓc là h̉ ñ¶ng-ñ́nh.
T¶c ViŒt sÓng räi rác t© phía Nam sông TrÜ©ng-Giang xuÓng măi vÎnh Thái-Lan
-Sau này t¶c ViŒt, t¶c Mă Çă giao-ti‰p v§i nhau ª vùng Kampuchea, Nam ViŒt-Nam. T¶c ViŒt h‡n-h®p v§i t¶c ƒn ® phía Tây Thái-Lan
-GiÓng Thái, m¶t trong Bách-ViŒt chính là t¶c Thái tØ TÜ®ng-quÆn, B¡c-ViŒt di-chuy‰n xuÓng lÆp ra nܧc Lào, nܧc Thái.
-NgÜ©i ViŒt tØ sông TrÜ©ng-Giang, tØ Phúc-Ki‰n Çi xuÓng B¡c-ViŒt, không có nghïa ª B¡c-ViŒt không có giÓng ViŒt, phäi Ç®i h† di-cÜ xuÓng m§i có. Mà có nghïa là ngÜ©i ViŒt di-chuy‹n trong ÇĂt ViŒt. (ViŒt-Nam ñŒ NgÛ Thiên k›, USA, 1994, trang 215-241.)
4 - S¿ khác-biŒt vŠ các ngủn gÓc cûa Væn-hoá, QuÓc-gia và Dân-t¶c
ñôi khi chúng ta nghï r¢ng các công viŒc Çi t́m (1) ngủn gÓc cûa Væn-hoá, (2) s¿ h́nh-thành QuÓc-gia và (3) gÓc rÍ cûa Dân-t¶c ch̀ là m¶t vĂn-ÇŠ. S¿ th¿c không phäi nhÜ th‹.
Trong m¶t nܧc, ta thĂy dân-chúng có vÈ nhÜ thu¶c cùng m¶t dân-t¶c và chung nhau m¶t nŠn væn-hoá. Tuy vÆy; ba thÙ Væn-hoá, QuÓc-gia và Dân-t¶c Çă ljn tØ ba khªi-Çi‹m khác nhau cä th©i-gian lÅn th©i-gian. Loài ngÜ©i vón là m¶t Ƕng-vÆt Üa di-chuy‹n, luôn luôn Çi t́m ki‰m môi-trÜ©ng Ç‹ dÍ dàng sinh-hoåt. Th‹ nên, dân-chúng m¶t nܧc có th‹ tØ xa di-cÜ Ç‰n, trong khi væn-hoá, ngôn-ng» thÜ©ng chÎu änh-hܪng ÇÎa-phÜÖng và thay Ç°i theo sinh-hoåt tåi ch‡.
TrÜ©ng-h®p chûng Bách-ViŒt (h̉i xÜa sinh sÓng d†c duyên-häi nܧc Trung-Hoa ngày nay) Çáng k‹ là m¶t thí-dø Çi‹n-h́nh vŠ s¿ phÙc-tåp gi»a các y‰u-tÓ quÓc-gia, chûng-t¶c, væn-hoá. Nh»ng h†c-giä Trung-Hoa-h†c tæm-ti‰ng nhĂt ÇŠu Ç̉ng-š là m¶t chûng l§n cÜ-ngø trên m¶t ÇÎa-bàn r¶ng nhÜ vÆy không th‹ bÎ hoàn-toàn tiêu-diŒt hay hÖn n»a, t¿-Ƕng bi‰n mĂt. Con cháu nh»ng nhóm ViŒt này vÅn ª Çó, nhÜng khi cái "gÓc" hay "cæn-cܧc" Çă mĂt, s¿ hiŒn-diŒn cûa h† trong xă-h¶i không c̣n Çáng nói n»a. Harold J. Wiens vi‰t r¢ng :
"Khi dân Bách-ViŒt Çă bÎ Hán-hoá, sinh-hoåt nhÜ dân Tàu, ngÜ©i Trung-Hoa không c̣n bÆn tâm ljn s¿ hiŒn-diŒn cûa nh»ng giÓng dân dÎ-chûng này n»a m¶t khi Çám ngÜ©i này Çă mĂt Çi cái t°-chÙc "quÓc-gia". (China's March Towards the Tropics, Yale University, 1954, pp. 114-115.)
Ngày nay nhiŠu ngÜ©i sÓng tåi vùng ñông-Á thÜ©ng t¿ nhÆn h† là ngÜ©i Tàu Trung-Nguyên hay con cháu Hoàng-ñ‰. S¿ thÆt h† thu¶c các chûng-t¶c khác h£n v§i ngÜ©i Tàu gÓc rÍ vùng Hoàng-Hà, sông VÎ. Nh»ng "ngÜ©i Tàu tܪng-tÜ®ng" này quên r¢ng lănh-th° cÛ cûa h† Çă bÎ xâm læng, tiŠn-nhân cûa h† Çă bÎ kÈ thù truy-diŒt. Nܧc Trung-Hoa thÓng-nhĂt ngày nay to l§n Çă bao trùm lên nhiŠu quÓc-gia mĂt gÓc cùng nh»ng ngÜ©i dân vong-quÓc bÎ Ç̉ng-hoá không c̣n nh§ ÇÜ®c t°-tiên.
Cùng v§i các h†c-giä Á-ñông-H†c khác Çi trܧc Ông nhÜ Needham, Fitzgerald...; Stan Steiner Çă nghiên-cÙu tinh-thÀn t¿-chû, š-chí quy‰t-tâm bäo-vŒ ṇi giÓng và lănh-th°, tính quÆt-cܧng chÓng xâm-læng ÇÜ®c t́m thĂy nÖi nh»ng ngÜ©i dân hàng-häi sÓng trên tàu thuyŠn . Nh»ng ngÜ©i Çánh cá hay nông dân làm ru¶ng nܧc ÇŠu có tinh-thÀn Ƕc-lÆp rĂt cao ( sách Fusan).
ñÓi v§i ViŒt-Nam, ngủn gÓc dân-t¶c cÛng lâu Ç©i không kém ngủn gÓc væn-hoá và Çi trܧc cä th©i lÆp-quÓc khá lâu. ViŒc nghiên-cÙu ca-dao, tøc-ng» có th‹ dÅn d¡t ta m¶t phÀn con ÇÜ©ng t́m ngủn-gÓc, nhÜng không Çi ÇÜ®c xa vào quá-khÙ. Ông B́nh-Nguyên-L¶c quä-quy‰t r¢ng: "Muôn ngàn n‡-l¿c Ç‹ phanh phui các y‰u-tÓ væn-hoá nhÜ ca-dao, ngôn-ng», c°-tích cÛng không bao gi© cho ta bi‹t ngủn gÓc cûa dân-t¶c ViŒt-nam thÆt Çúng (NGDTVN, trang 893.)
5 - Ch́a khoá có th‹ ª ngay trong túi
NhiŠu cu¶c khai-quÆt c°-vÆt m§i Çây tåi ViŒt-Nam Çă cho phép các nhà nghiên-cÙu có m¶t cái nh́n m§i và Çúng Ç¡n hÖn vŠ t́nh-trång ÇĂt ViŒt c°-th©i v§i nh»ng nŠn væn-hoá bän-chĂt dân-t¶c, phát-sinh tåi ch‡, liên-tøc ti‰n-tri‹n và không bÎ änh-hܪng ngoåi-lai. Giáo-sÜ Sº-h†c TrÀn-QuÓc-VÜ®ng cho r¢ng: "Thành t¿u quš giá nhĂt cûa gi§i khäo c° h†c ViŒt Nam trong mĂy chøc næm qua là làm sáng tƠ s¿ phát sinh và phát tri‹n tåi ch‡ cûa nŠn væn minh châu th° sông H̉ng, v§i bŠ dÀy th©i gian diÍn ti‰n cûa nó (vài thiên niên k› trܧc công nguyên t§i m¶t vài th‰-k› sau công-nguyên)". (Trong Cơi, trang 54-55.)
TØ sau næm 1985, tÙc th©i-gian ông NguyÍn-Kh¡c-Ng» phát-hành sách NGDTVN ljn nay, nh»ng giä-thuy‰t khác vŠ ngủn gÓc dân-t¶c vÅn ti‰p-tøc ÇÜ®c ÇŠ ra. Tuy vÆy, hÀu h‰t các giä-thuy‰t này ÇŠu bÎ ám-änh quá Çáng v́ š-niŒm vŠ nh»ng cu¶c di-dân tØ Nam-ñäo ti‰n vào nܧc ta. CÛng nhÜ trܧc Çây có m¶t sÓ ngÜ©i Çă tØng yên-tâm nghï r¢ng ngÜ©i ViŒt-Nam là con cháu các giÓng ngÜ©i di-cÜ Ç‰n tØ Trung-Hoa, tØ Tây-Tång, tØ ñông-Âu, tØ nܧc ViŒt th©i chi‰n-quÓc...
M¶t quan-Çi‹m mà chúng tôi tŕnh-bày qua cuÓn sách này là s¿ liên-tøc trong ti‰n-tŕnh hàng-häi cûa dân ta. ñ¥c-Çi‹m này không th‹ v́ ngÅu-nhiên låi phù-h®p v§i s¿ liên-tøc vŠ ti‰n-tŕnh sinh-hoåt væn-hoá cûa ngÜ©i ViŒt-Nam. Các chÙng-c§ này hi‹n-nhiên t¿ nó Çă månh më nói ljn m¶t y‰u-tÓ quan-tr†ng vŠ nhân-chûng mà tØ lâu hÀu nhÜ vô-t́nh bÎ quên lăng. ñó là y‰u-tÓ bän-ÇÎa cûa ngủn gÓc dân-t¶c.
Lš-do tåi sao các nhà nghiên-cÙu nhân-chûng låi cÙ hùa nhau Çi t́m ngủn gÓc ª nh»ng "giä-thuy‰t xa sôi Çâu Çó" thÆt là khó hi‹u. XÜa nay có ít ngÜ©i chÎu lÜu-tâm t́m hi‹u ljn ngủn-gÓc chúng ta ngay trên vùng ÇĂt quê-hÜÖng hiŒn-th©i. Chúng tôi kêu g†i s¿ n‡-l¿c Çóng góp cûa m†i ngÜ©i theo chiŠu-hܧng này, trܧc khi Çi t́m ki‰m ª nh»ng nÖi xa xôi khác. TrÜ©ng-h®p quan-niŒm "bän-ÇÎa" này có sai lÀm, nó cÛng giúp chúng ta ḍ t́m ra ÇÜ®c nh»ng con ÇÜ©ng khác Çúng hܧng hÖn Ç‹ ti‰p-tøc Çi t§i.
ChuyŒn "t́m ch́a khoá xe" h£n ai cÛng g¥p. Có nh»ng nhà nghiên-cÙu hæng-hái, nhÜng låi ch̀ nghï ljn nh»ng nÖi xa. ThÆt ch£ng khác chi viŒc chúng ta qušnh quáng s® Çi làm trÍ, thúc-døc cä nhà chåy toán loån Çi ki‰m ch́a khoá ª ngoài ÇÜ©ng ngoài ngơ, trong khi chúng ta không ng© ch́a khoá Ăy vÅn n¢m trong túi áo t¿ ngày hôm qua!
6 - Dân ViŒt trong môi trÜ©ng ñông-NAm-Á
Trên bän-Ç̉ ngày nay, ViŒt-Nam có vÈ nhÜ chi‰m vÎ-trí ª phía B¡c vùng ñông-Nam-Á. Tuy vÆy, vào th©i tiŠn-sº, nܧc ta n¢m Çúng trong khu trung-ÜÖng cûa toàn-th‹ vùng này. Trܧc khi Trung-Hoa nam-xâm, khu-v¿c tØ châu-th° sông Hoài xuÓng phía Nam sông DÜÖng-Tº qua ljn biên-gi§i ViŒt-Nam th¿c-s¿ Çă thu¶c vào ñông-Nam-Á trên các phÜÖng-diŒn vŠ ÇÎa-lš và sinh-hoåt væn-hoá.
H†c-giä Anthony Reid nhÆn thĂy r¢ng "ngủn-gÓc chung cûa t°-tiên nh»ng ngÜ©i ñông-Nam-Á" là m¶t m¶t s¿ kiŒn có th‹ giäi-thích ÇÜ®c m¶t phÀn nào do s¿ tÜÖng-Ç̉ng ngôn-ng» cûa các s¡c dân trong vùng. (Southeast Asia in the Age of Commerce 1540-1680, Volume One: The Lands Below the Winds, Yale University Press, 1988, trang 3.)
Vào th©i tiŠn-sº, nhiŠu b¶-t¶c ViŒt Çă sinh sÓng tåi duyên-häi Trung-Hoa. ñÎa-bàn cûa h† n¢m trên các vùng châu-th° nh»ng con Sông Hoài, DÜÖng-Tº, Tây-Giang, sông H̉ng, sông Mă. M¶t sÓ nhà ng»-h†c Çă t́m ra nhiŠu chÙng-c§ hi‹n-nhiên r¢ng nh»ng b¶-t¶c g†i chung là Bách-ViŒt này lúc xÜa cùng nói m¶t loåi ngôn-ng» Nam-Á giÓng nhÜ thÙ ngôn-ng» ngÜ©i ViŒt-Nam Çang sº-døng ngày nay. Hai tài-liŒu nhÜ sau:
(1) J. Norman and T. L. Mei, 'The Austroasiatics in ancient South China, some lexical evidence" Monumenta Serica, 32 [1976].
(2) E. G. Pulleyblank, Chinese and their Neighbors in Prehistoric and Early Historic Times, in "The Origins of the Chinese Civilization" edited by David N. Keightley, University of California Press, 1983, trang 437-438.)
Nܧc ViŒt-Nam và Bi‹n ñông cûa chúng ta n¢m Çúng vào khu trung-ÜÖng cûa ñNÁ. Chính nÖi Çây vào cuÓi th©i Bæng ñá, khi nܧc bi‹n dâng lên, làm ngÆp vùng ÇĂt thĂp Sundaland, m¶t cu¶c di-dân tØ bi‹n vào b© Çă xäy ra. Nh»ng ngÜ©i dân "nܧc" ÇÀu tiên theo các ḍng sông nhÜ sông H̉ng, sông Mă, sông Mê-Kông... chåy vào ÇĂt liŠn.
Hai nŠn væn-hoá sông bi‹n và núi non lÀn ÇÀu Çă k‰t-h®p trên quê-hÜÖng ta, sau này tåo nên cái nŠn móng sinh-hoåt væn-hoá chung cûa toàn vùng ñông-Nam-Á.
Hai chøc ngàn næm trܧc, nŠn væn-hoá Hoà-B́nh phát khªi. Ti‰n-tŕnh Çó liên-tøc tØ th©i ñ̉ ñá qua th©i ñ̉ ñ̉ng, r̉i r¿c sáng v§i nŠn væn-hoá ñông-SÖn vào thiên-k› thÙ nhĂt trܧc tây-lÎch (TTL.)
Nh»ng ngÜ©i "dân nܧc" tØ vùng Bi‹n ñông ti‰n vào ÇĂt liŠn ViŒt-Nam Çă mang theo cä nh»ng Ç¥c-tính cûa ngôn-ng» và tri‰t-lš cu¶c Ç©i:
- ViŒt-ng» là loåi ngôn-ng» nhuÓm màu hàng-häi. Tuy ÇÜ®c ÇŠ-nghÎ s¡p x‰p vào h† Nam-Á trong løc-ÇÎa, nhÜng ViŒt-ng» låi có nhiŠu Çi‹m tÜÖng-Ç̉ng v§i ngôn-ng» Nam-ñäo ngoài Thái-B́nh-DÜÖng. (Southeast Asia in the Age of Commerce 1540-1680, Volume One: The Lands Below the Winds, Anthony Reid, Yale University Press, 1988, trang 3.)
- VŠ tri‰t-lš, Bernard Philippe Groslier nhÆn-xét r¢ng quan-niŒm và niŠm tin cûa dân ViŒt vŠ bi‹n cä thÆt sâu ÇÆm. Ông vi‰t nhÜ sau: Bi‹n cä träi dài, vÜ®t cä ra ngoài chân tr©i và tÀm hi‹u bi‰t cûa con ngÜ©i, g®i ra cái Ăn-tÜ®ng vŠ ngủn gÓc cûa muôn loài, cä ljn m¶t th‰-gi§i trܧc khi khai-thiên lÆp-ÇÎa và cÛng là nÖi quê-hÜÖng cho ngÜ©i ch‰t trª vŠ. (The Art of Indochina, Bernard Philippe Groslier, bän dÎch cûa George Lawrence, Crown Publishers, inc., New York, 1962, trang 21.)
HÀu h‰t các phát-minh thuyŠn bè, bủm, chèo, lái ... cûa nhân-loåi ngày nay ÇŠu có gÓc rÍ tØ bán-Çäo ñông-DÜÖng. ChØng 60,000 næm trܧc, khi nh»ng nhóm cÜ-dân ñông-Nam-Á ÇÀu tiên dùng bè vÜ®t bi‹n t§i Úc-Châu, tiŠn-nhân ViŒt-t¶c ch¡c ch¡n cÛng Çă dùng phÜÖng-cách di-chuy‹n nhÜ vÆy. NhiŠu ti‰n-b¶ vŠ ki‰n-trúc thuyŠn bè Çă Çåt ÇÜ®c và thành-quä Çáng k‹ nhĂt có lë là cách sº-døng phÓi-h®p tài-t́nh hai hŒ-thÓng bủm và xi‰m. Nh© vÆy, m¶t sÓ loåi ghe thuyŠn ª ViŒt-Nam có th‹ t¿ nó lái lĂy và gi» hܧng Çi trong nhiŠu ngày dài, không cÀn phäi sºa Ç°i tay lái. (Connaissance du ViŒt-Nam, Pierre Huard và Maurice Durand, Hanoi 1954, trang 232.)
Hoà-B́nh và ñông-SÖn là nh»ng nŠn væn-hoá ÇÀu-tiên cûa nhân-loåi tƠa r¶ng ra kh¡p nÖi b¢ng ÇÜ©ng hàng-häi. Oswald Menghin Çă nhÆn-xét r¢ng: "dù m¶t nŠn væn-minh nào Çó có phát-khªi ª Çâu chæng n»a, có r¿c r« ljn th‰ nào Çi n»a, s¿ truyŠn-bá cÛng cÀn m¶t nŠn væn-minh hàng-häi làm phÜÖng-tiŒn chuyên-chª ngang qua bi‹n cä ra häi-Çäo xa xæm, vÜ®t Çåi-dÜÖng t§i ÇĂt m§i nhÜ MÏ-Châu." (Relaciones transpacificas de America precolumbina, Báo Runa 10(1-2), 1967: 83-97.)
ChÜa có m¶t nŠn væn-hoá nào trên ÇÎa-cÀu này mà ÇÎa-bàn låi r¶ng răi, vÜ®t cä các Çåi-dÜÖng bao la ljn nhÜ vÆy. Nܧc Væn-Lang là quÓc-gia ÇÜ®c thành-lÆp s§m nhĂt ª ñông-Nam-Á. H́nh änh chi‰n-sï và chi‰n-thuyŠn ghi kh¡c trên trÓng Ç̉ng gÀn 3,000 næm trܧc Çây cho thĂy rơ s¿ hiŒn-h»u cûa m¶t l¿c-lÜ®ng thûy-quân có t°-chÙc ch¥t chë và lâu Ç©i nhĂt th‰-gi§i trên ÇĂt nܧc ViŒt-Nam.
7 - ñNÁ, vùng ñĂt thuÆn-häo cho s¿ sinh-t̉n cûa con ngÜ©i
ñi theo thuy‰t Darwin, nhiŠu khoa-h†c-gia hiŒn nay Ç̉ng-š v§i nhau vŠ ti‰n-tŕnh loài linh-trܪng (primate) ti‰n-hoá thành loài ngÜ©i Çă diÍn ra tåi Phi-Châu. TØ ch‡ Çó, loài ngÜ©i m§i di-chuy‹n qua các nÖi khác trên ÇÎa-cÀu. (Origins. Richard E. Leakey and Roger Lewin, MacDonald and Jane's, London, 1977, trang 88, 117.)
Tuy vÆy vÅn c̣n nghi-vĂn vŠ "ñông-Nam-Á có th‹ Çă là nÖi phát-tích m¶t nhánh chûng-t¶c riêng cûa loài ngÜ©i" v́ mĂy khám-phá m§i Çây nhÜ sau:
- Tåi Mandalay, Mi‰n-ñiŒn næm 1979, ngÜ©i ta t́m ra nhiŠu xÜÖng hoá-thåch cûa loài Primate lâu t§i 40 triŒu næm. V́ chÙng-tích này c° hÖn bĂt cÙ nÖi Çâu trên trái ÇĂt nên Çă có k‰t-luÆn r¢ng: loài Primate thoåt tiên sinh sÓng trong vùng ñông-Nam-Á trܧc, sau m§i di-chuy‹n ngang qua khu-v¿c Tây Á-Châu r̉i sang Phi-Châu (Naga: Cultural Origins in Siam and the West Pacific, vi‰t t¡t Naga, Sumet Jumsai, xuĂt-bän tåi Singapore, Oxford University Press, 1988, trang 2.)
- Trong giai-Çoån ti‰n hoá cûa loài ngÜ©i, giÓng Homo-Erectus (ngÜ©i ÇÙng th£ng) có lë t̉n-tåi lâu nhĂt tåi vùng ÇĂt liŠn ñông-Nam-Á, lâu hÖn tåi tĂt cä các nÖi khác trên ÇÎa-cÀu, k‹ cä Phi-Châu và Âu-Châu (People of the Earth, An introduction World Prehistory, Brian M. Fagan, Harper Collin Publishers, New York, 1992, trang 155-156.)
- H†c-giä Thái-Lan Sumet Jumsai t́m ra r¢ng ch̀ có 3 vùng trên trái ÇĂt thu¶c ṿng Çai nhiŒt-ǧi là thuÆn-häo cho s¿ sinh-t̉n cûa loài ngÜ©i trong th©i Bæng ñá. ñó là vùng b́nh-nguyên sông Amazone Nam-MÏ, vùng Trung Phi-Châu và vùng ñông-Nam-Á. Ông so sánh t́nh-trång nhÜ sau: MÏ-Châu th©i Çó chÜa có ngÜ©i, Phi-Châu có nhiŠu giÓng thú d» và khu duyên hà, duyên-häi không có dĂu tích sinh-hoåt loài ngÜ©i. Ch̀ c̣n vùng ñông-Nam-Á m§i th¿c-s¿ là nÖi h¶i-tø nh»ng ÇiŠu-kiŒn tiŒn-l®i Ç‹ cho loài ngÜ©i sÓng sót. (Naga, trang 3.)
- Constance Mary Turnbill vi‰t trong sách LÎch-sº Mă-Lai-Á, Tân-Gia-Ba và Brunei nhÜ sau : "Nh»ng khu rØng già (nhiŠu mÜa) ñông-Nam-Á, v§i nh»ng ngủn th¿c-phÄm d̉i dào; nhiŠu loåi cây trái, súc-vÆt và tôm cá; có lë là m¶t trong nh»ng môi-trÜ©ng sinh-hoåt s§m sûa và thuÆn-tiŒn nhĂt Ç‹ nhân-loåi ti‰n-hoá. (A History of Malaysia, Singapore and Brunei; in tåi Hong Kong, 1989, trang 7).
Ronald Provencher c̣n phƠng-Çoán loài ngÜ©i Çă xuĂt-hiŒn sinh sÓng tåi ñông-Nam-Á tØ 2 triŒu næm trܧc Çây. (Mainland Southeast Asia: A Anthropological Perspective, vi‰t t¡t: Mainland Southeast Asia, Nhà xuĂt-bän Goodyear Publishing Company, California 4/ 1975, trang 17.)
8 - NgÜ©i VÜ®n, NgÜ©i C° và NgÜ©i Khôn-ngoan trên ÇĂt nܧc ta
MÜ©i mĂy ngàn næm trܧc, môi-trÜ©ng ñông-Nam-Á, Ç¥c-biŒt ª ViŒt-Nam, Çă ÇÜ®c chÙng-minh là nÖi thuÆn-tiŒn cho viŒc gây giÓng và tr̉ng cĂy nh»ng c†ng rau, cây trái ÇÀu tiên.
V§i nh»ng thành-t¿u cûa ngÜ©i dân thu¶c các nŠn væn-hoá Hoà-B́nh - B¡c-SÖn, lÎch-sº dân-t¶c ta cÛng nhÜ cä vùng ñông-Nam-Á bܧc vào m¶t bܧc ngo¥c l§n: m¶t trung-tâm nông-nghiŒp vào loåi s§m nhĂt cûa nhân-loåi Çă ra Ç©i vào khoäng vån næm trܧc. Con ngÜ©i tØng bܧc giă-tØ hái lÜ®m, sæn b¡n bܧc vào cu¶c sÓng sän-xuĂt. (LÎch Væn-hoá ViŒt-Nam - Vi‰t t¡t LVHVN - Sài-G̣n, 1988: trang 36.)
S¿ kiŒn quan-tr†ng không kém trong ngành TiŠn-sº-h†c là nh»ng khám-phá m§i Çây vŠ nhân-chûng. K‹ tØ næm 1960 ljn nay, khoa khäo-c° Çă phát-hiŒn nhiŠu di-tích quan-tr†ng chÙng-minh s¿ có m¥t cûa NgÜ©i VÜ®n, NgÜ©i C° và NgÜ©i Khôn-ngoan trên ÇĂt nܧc ta. M¶t sÓ tài-liŒu ÇÜ®c LVHVN g†i là "vô cùng quan-tr†ng" Ç‹ t́m-hi‹u quá-tŕnh chuy‹n-bi‰n tØ Homo-Erectus sang Homo-Sapien (ngÜ©i khôn ngoan.) ñây là vĂn ÇŠ Çă và Çang ÇÜ®c các nhà nhân-chûng-h†c trên th‰-gi§i h‰t sÙc quan-tâm.
Sau khi duyŒt qua nh»ng khám-phá trong thÆp-niên 1960 vŠ ngÜ©i vÜ®n ThÄm Khuyên, ngÜ©i vÜ®n ThÄm ̉m, ngÜ©i c° Hang Hùm, ngÜ©i khôn ngoan Kéo Lèng; các giáo-sÜ Phan-Huy-Lê, Hà-Væn-TĂn và Hoàng-Xuân-Chinh månh dån k‰t-luÆn r¢ng: Trên ÇĂt nܧc ta hàng mĂy chøc ngàn næm trܧc Çă tØng diÍn ra quá-tŕnh ti‰n-hoá tØ ngÜ©i vÜ®n thành ngÜ©i hiŒn-Çåi. (LVHVN, trang 35.)
Ngày nay, ViŒt-Nam là nÖi lôi-cuÓn nhiŠu nhà khoa-h†c ljn nghíên-cÙu vŠ ti‰n-tŕnh nhân-chûng. Nhà Nhân-chûng-h†c Russell Ciochon (tác-giä bài "The Ape That Was", Natural History, November 1991) và nhà Khäo-c°-h†c John Olsen Çă khám-phá ra nhiŠu chÙng-tích ª ViŒt-Nam cho thĂy giÓng ngÜ©i vÜ®n kh°ng-l̉ Gigantopithecus cao 10 b¶ Anh Çă tØng sinh sÓng Ç̉ng-th©i v§i giÓng ngÜ©i Homo-Erectus trong khoäng th©i-gian dài t§i 500,000 næm. (Southeast Asia: A Past Regained, Time-Life Books, Virginia, 1995, trang 16-17.)
Brian M. Fagan cho bi‰t tåi nh»ng hang cûa Làng Trang, ViŒt-Nam, ngÜ©i ta t́m thĂy di-cÓt cûa ngÜ©i Homo-Erectus c° t§i 500,000 næm. ChÙng-tích này thu¶c loåi c° nhĂt ñông-Nam-Á (People of the Earth, An introduction to World Prehistory; 1992, trang 129.)
H́nh 1 M¶t sÓ ÇÎa-danh m§i và cÛ cûa vùng ñông-Nam-Á
9 - NÖi khai-sinh nŠn Væn-Minh Nܧc và væn-minh Th¿c-VÆt
ñĂt nܧc chúng ta n¢m trong vùng nhiŒt-ǧi gió mùa. Có nhiŠu š-ki‰n khác nhau vŠ änh-hܪng vÎ-trí ÇÓi v§i tŕnh-Ƕ sinh-hoåt cûa dân ta.
M¶t sÓ nhà ÇÎa-lš và nhân-chûng-h†c Çă cho r¢ng nŠn Væn-minh ViŒt-Nam Ç¥t trên vÎ-trí "b́nh-nguyên nhiŒt-ǧi" (Nh»ng Ç¥c-Çi‹m cûa nŠn væn-minh ViŒt-Nam, Thái-Væn-Ki‹m trong Tuy‹n TÆp Ngôn ng» Væn t¿ ViŒt-Nam, Ḍng ViŒt, San José, 1993, trang 141-151.) Tuy vÆy, væn-minh cûa chúng ta không hoàn-toàn mang tính-cách cûa m¶t b́nh-nguyên nhiŒt-ǧi v́ các lš-do nhÜ sau:
-VŠ vÎ-trí, lănh-th° ViŒt-Nam không n¢m sâu trong n¶i-ÇÎa mà låi n¢m cånh Bi‹n ñông. ViŒt-Nam có lë là quÓc-gia Ƕc-nhĂt trong ÇĂt liŠn nhiŒt-ǧi mà m¶t phÀn duyên-häi låi mang tính-chĂt riêng-biŒt cûa häi-Çäo. Linda Norene Shaffer cho r¢ng träi dài suÓt mĂy træm häi-lš, b© bi‹n l̉i lơm Trung-ViŒt có Ç¥c-tính rơ rŒt cûa häi-Çäo nhiŠu hÖn các Ç¥c-tính thu¶c vŠ løc-ÇÎa. (Maritime Southeast Asia to 1500, USA, 1996, trang 3.)
-VŠ væn-hoá, ngÜ©i ViŒt-Nam hܧng ljn các hoåt-Ƕng vŠ nông-nghiŒp và hàng-häi. Dân ta không nhÆn änh-hܪng tØ m¶t nŠn væn-minh thåch Çá nào nhÜ các dân-t¶c khác trên nh»ng b́nh-nguyên nhiŒt-ǧi nhÜ Ai-cÆp, MÍ-Tây-CÖ v.v... M¥c dù ti‰n-b¶ s§m nhĂt ñông-Nam-Á, ngÜ©i ViŒt-Nam không bao gi© theo Çu°i chiŠu hܧng xây cĂt Çá khÓi n¥ng nŠ nhÜ các dân-t¶c láng giŠng nhÜ Nam-DÜÖng, Khmer, Lào...
H†c-giä Sumet Jumsai Çă dùng š-ki‰n cûa h†c-giä Buckminster Fuller Ç‹ vi‰t phÀn k‰t-luÆn cho quy‹n sách khá n°i ti‰ng cûa ông, cuÓn "Naga: Cultural Origins in Siam and the West Pacific", (Singapore, Oxford University Press, xuĂt-bän 1988, p. 174.) Buckminster Fuller Çă bÎ thuy‰t-phøc và mong r¢ng v́ s¿ sÓng c̣n cûa nhân-loåi trong tÜÖng-lai, con ngÜ©i nên noi theo chân-lš "nܧc" Çó mà ti‰t-kiŒm vÆt-liŒu, næng-lÜ®ng v.v... (Nguyên-væn: He (Fuller) was convinced that future worlds will survive only if humans create more by using less-less material, less weight, less enegy, etc.)
V́ nh»ng lš-do hi‹n-nhiên nhÜ vÆy, các nhà khäo-c° nhÜ Carl Sauer, Solheim Çă tin-tܪng ñông-Nam-Á là nÖi thuÆn-tiŒn nhĂt Ç‹ con ngÜ©i có th‹ dÍ-dàng chuy‹n-bi‰n cây rØng cƠ dåi thành rau trái tr̉ng tr†t ÇÜ®c trong vÜ©n. Ch̀ nh© nh»ng s¿ thuÀn-hoá Çó, nhân-loåi m§i sän-xuĂt thêm nhiŠu th¿c-phÄm. V́ không c̣n phäi nay Çây mai Çó, tÓn kém quá nhiŠu th©i-gi© Ç‹ gom nh¥t th¿c-phÄm m¶t cách khó khæn, tiŠn-nhân b¡t ÇÀu ÇÎnh-cÜ låi. Cùng v§i nŠn væn-minh hàng-häi, m¶t nŠn væn-minh th¿c-vÆt Çă xuĂt-hiŒn rĂt s§m sûa.
Lawrence J. Ma thu¶c University of Akron nghï r¢ng giÓng ngÜ©i Homo-Sapien xuĂt-hiŒn rĂt s§m tåi ñông-Nam-Á, sau này là tiŠn-nhân cûa chûng-loåi Austroloid. Ma ܧc-lÜ®ng th°-dân vùng này khªi s¿ gia-súc-hoá loài vÆt và tr̉ng tr†t tØ 15,000 trܧc Çây, tÙc là s§m sûa hÖn vùng Tây-Nam ƒ-Châu (hay Bán-nguyŒt Ph́-nhiêu) t§i 5,000 næm. (Cultural Diversity, Laurence J. Ma; sách "Southeast Asia, Ream of Contrasts"; edited by Ashok K. Dutt, Westview Press, Colorado, 1985, p. 54.)
Nܧc ViŒt-Nam n¢m trên m¶t bán-Çäo có nhiŠu vùng châu-th° rĂt thĂp ª vŠ phía c¿c ñông Nam cûa løc-ÇÎa Á-Châu. Quanh næm khí tr©i Ăm áp, nhiŒt-Ƕ tuy cao nhÜng ÇŠu ÇŠu ít thay Ç°i. Ánh n¡ng m¥t tr©i chan-hoà, vÛ-Ƕ thÜ©ng-niên rĂt cao và bÀu tr©i ít khi u-ám. Hai mùa gió ñông-B¡c, Tây-Nam ÇÓi-nghÎch Çem theo hai mùa mÜa n¡ng rơ rŒt. Trên có rØng ngæn ch¥n lÓi Çi, dܧi có bi‹n mª r¶ng ÇÜ©ng qua nhiŠu xÙ sª. ñÎa-th‰ và môi-trÜ©ng nhÜ vÆy ÇÜ®c k‹ là Ƕc nhĂt, không có vùng ÇĂt nào trên th‰-gi§i tÜÖng-t¿ nhÜ vÆy.
10 - Dân-cÜ ñĂt liŠn và Häi-Çäo
ñĂt liŠn luôn luôn chi‰m Üu-th‰ hÖn häi-Çäo vŠ môi-trÜ©ng sinh sÓng cho con ngÜ©i. ñ¥c-biŒt trong th©i tiŠn-sº, khi ki‰n-thÙc và phÜÖng-tiŒn c̣n y‰u kém, nh»ng ḥn Çäo nhƠ bé thÜ©ng hoang v¡ng không có ngÜ©i ª.
ñiŠu ch¡c ch¡n là n‰u có khä-næng Ç‹ t¿-do ch†n l¿a, "NgÜ©i Khôn-ngoan" ÇÜÖng-nhiên Çă ch†n l¿a ÇÜ®c sinh sÓng trên bán-Çäo ñông-DÜÖng c̣n hÖn là phäi cÜ-trú trên các häi-Çäo xa xôi ngoài khÖi (nhÜ các Çäo Nam-DÜÖng và ñåi-DÜÖng-Châu), hay vùng ÇĂt giá lånh (ÇĂt Hoa-B¡c ngày nay.) Khi Çó cä hai nÖi này rĂt ít ngÜ©i cÜ-ngø.
LÎch-sº nhân-loåi chÙng-minh r¢ng các nŠn væn-minh l§n ÇŠu phát-sinh tØ ven b́a løc-ÇÎa, nÖi nh»ng vùng duyên-hà duyên-häi. Lë thÜ©ng cÛng thĂy r¢ng loài ngÜ©i sinh sôi nÄy nª Çông-Çúc hÖn ª trên løc-ÇÎa, sau Çó m§i di-cÜ qua các häi-Çäo. Khoa khäo-c° nh© d¿a vào cách ÇÎnh tu°i Carbon 14 Çă cho bi‰t s¿ chi‰m-ng¿ các Çäo ngoài bi‹n ch̀ m§i xäy ra gÀn Çây mà thôi.
H́nh 2.-Loài ngÜ©i tØ ÇĂt-liŠn C° ViŒt ljn cÜ-trú trên các Çäo rĂt trÍ (Wangka, Edwin Doran, Jr.; Texas University Press, 1981, trang 54.)
TØ th©i c° cho ljn ngày nay, trØ ra trên nh»ng ḥn Çäo to l§n nhÜ Anh-QuÓc, nhÜ NhÆt-Bän; mÙc sÓng cûa dân-cÜ các häi-Çäo rơ rŒt là thua kém dân trên ÇĂt liŠn rĂt xa. Trong c°-th©i, häi-Çäo dù có vï-Çåi c« Úc-Châu cÛng rĂt v¡ng vÈ, ít có dĂu chân ngÜ©i!
Trong trÜ©ng-h®p liên-hŒ ViŒt-Nam và Nam-DÜÖng, ngÜ©i ta không hi‹u giä-thuy‰t dân Nam-DÜÖng di-cÜ lên xÙ ta v»ng-ch¡c bao nhiêu không bi‰t, nhÜng các h†c-giä ngày nay chÙng-minh rơ ràng s¿ hiŒn-diŒn cûa nh»ng con ÇÜ©ng bi‹n Çi theo chiŠu ngÜ®c låi suÓt nhiŠu ngàn næm. Trܧc th́ væn-minh Hoà-B́nh tØ ViŒt-Nam Çi Nam-DÜÖng Çi Úc. Sau này væn-minh ñông-SÖn cÛng tØ ViŒt-Nam tràn qua các häi-Çäo kh¡p xÙ Nam-DÜÖng, cùng nh»ng Çäo khác miŠn ñông-Nam Á. Khi džc tài-liŒu khäo-c° Nam-DÜÖng, ta thĂy ngay nh»ng trang sách nói vŠ änh-hܪng cûa væn-hoá Hoà-B́nh / ñông-SÖn qua m†i sinh-hoåt xÙ này nhÜ hàng-häi, mÏ-thuÆt, c°-tøc v.v.
HiŒn nay, sinh-hoåt cûa loài ngÜ©i trên các häi-Çäo Thái-B́nh-DÜÖng Çă ÇÜ®c nghiên-cÙu tÜ©ng-tÆn. Tuy vÆy, chÜa có tài-liŒu v»ng-ch¡c nào nói vŠ s¿ di-dân hay änh-hܪng væn-hoá tØ phía các Çäo ñåi-DÜÖng-Châu trª vào ÇĂt liŠn ViŒt-Nam. Trái låi, sách vª bàn vŠ s¿ bành-trܧng dân-cÜ tØ vùng ÇĂt liŠn ñông-DÜÖng và ñông-Nam Trung-Hoa tràn ra ngoài bi‹n ljn ñåi-DÜÖng-Châu hay các Çäo khác trên Thái-B́nh-DÜÖng låi rĂt phong-phú trong thÜ-viŒn.
Dunn cho r¢ng dân ñông-Nam-Á, v́ s¿ cÀn-thi‰t phäi "lÆp ÇÀu cÀu" nÓi-ti‰p nh»ng vùng bi‹n càng ngày càng r¶ng ra khi nܧc dâng lên vào cuÓi th©i H̉ng-tích-kÿ (Pleistocene) mà phát-tri‹n nghŒ-thuÆt hàng-häi. Golson nghï r¢ng khoäng 3,000 t§i 1,000 næm TTL., Bi‹n ñông ViŒt-Nam là trung-tâm phát-sinh hàng-häi. Ling ÇÜa ra b¢ng-chÙng cûa bè mäng 3.000 næm TTL. là ch̀ dĂu cho r¢ng khu-v¿c Hoa-Nam (g̉m cä B¡c ViŒt) Çă khªi-xuĂt nh»ng chuy‰n ÇÜa ngÜ©i di-dân ra ngoài khÖi Thái-B́nh-DÜÖng.
Th©i-gian này Çúng vào giai-Çoån phát-tri‹n (thÎnh-Çåt) cûa thuyŠn bủm. David Lewis tŕnh-bày sinh-hoåt hàng-häi phát-nguyên tØ vùng ven bi‹n Á-Châu trܧc, sau Çó änh-hܪng cûa nó m§i theo di-dân mà lan tràn ra các häi-Çäo ngoài Thái-B́nh-DÜÖng. (The Pacific navigators' debt to the ancient seafarers of Asia, , trong The Changing Pacific, edited by Neil Gunson, Oxford University Press, 1979, trang 46.)
Riêng quan-niŒm "s¡c-dân ÇÀu-tiên sÓng trên giäi ÇĂt cûa chúng ta là giÓng Melanesian Çă theo gió mùa Çi vào" có nhiŠu phÀn không h®p-lš theo quan-Çi‹m hàng-häi. Khä-næng häi-hành cûa dân Melanesian cách nay 50,000 næm không cho phép h† làm nhÜ vÆy. Vä låi không có lš-do ǵ thúc-ÇÄy h† phäi r©i bƠ các Çäo vùng Melanesia. N‰u tØ Çó, h† di-cÜ vŠ phía Tây Tây B¡c, h† Çă g¥p các Çäo Phi-luÆt-Tân và ñông Nam-DÜÖng. Lš-do tåi sao dân Melanesian không ngØng låi Çó mà ti‰n vào xÙ ta, cÛng là m¶t câu hƠi không có câu trä l©i thích-Çáng.
Giáo-sÜ NguyÍn-kh¡c-Ng» låi ܧc-Çoán r¢ng "Dân Melanesian ljn xÙ ta trܧc giÓng Indonesian, mà s¡c dân tØ Nam-DÜÖng sau này Çă di-cÜ lên trong th©i-kÿ bæng-giá cuÓi cùng, tÙc cách Çây tØ 10.000 ljn 50.000 næm." Th¿c ra, trong th©i-gian 10,000 - 50,000 næm trܧc, loài ngÜ©i chÜa sinh sÓng ngoài các häi-Çäo nhƠ bé và xa v¡ng nhÜ Melanesia. TrÜ©ng-h®p có dân-cÜ, sÓ lÜ®ng c̣n quá ít Ç‹ phäi di-cÜ.
Th©i-gian trܧc Çó (tÙc trܧc Çây 50,000 næm), quÀn-Çäo mà ngày nay chúng ta g†i là Melanesia ch¡c ch¡n chÜa có bóng ngÜ©i cÜ-ngø.
11 - ViŒt-ng»: gåch nÓi nhiŠu Ngôn-ng»
Theo nhiŠu nhà ngôn-ng»-h†c, ViŒt-ng» thu¶c vŠ loåi Mon-Khmer. NgÜ©i chû-trÜÖng danh-ti‰ng nhĂt cûa thuy‰t này là Wilhelm Schmidt. Trong cuÓn sách "Grundzuge einer Lautlehre der Mon-Khmer Sprachen", Wien: Alfred Holder xuĂt-bän, 1905, nÖi trang 3; vÎ Tu-sï kiêm nhà Ng»-h†c này cho bi‰t m¥c dÀu ông có t́m ra vài y‰u-tÓ dĂu, gi†ng cûa ViŒt-ng» xa lå ÇÓi v§i nhóm Mon-Khmer, song ông vÅn cho r¢ng ti‰ng ViŒt, "không nghi ng© ǵ n»a, phäi ÇÜ®c s¡p x‰p trong nhóm Mon-Khmer."
Loåi ngôn-ng» này là ngôn-ng» c° xÜa trong vùng ñông-Nam-Á. NgÜ©i dân ÇÎa-phÜÖng sº-døng Mon-Khmer tØ th©i tiŠn-sº, ÇÎa-bàn cûa nó Çă lan tràn kh¡p vùng ÇĂt r¶ng l§n n¢m gi»a ƒn-ñ¶-DÜÖng và Bi‹n ñông.
Ngày nay ti‰ng Mon ª Di‰n-ñiŒn, ti‰ng Khmer ª Cambodia, ti‰ng Jakun ª bán-Çäo Mă-Lai, ti‰ng ViŒt, MÜ©ng và ti‰ng nói cûa m¶t sÓ dân thi‹u-sÓ trên bán-Çäo ñông-DÜÖng cùng thu¶c gia-Ḉnh ngôn-ng» này. Sau khi cuÓn "Mon-Khmer Sprachen" Çă k‹ ª trên ÇÜ®c xuĂt-bän, Wilhelm Schmidt låi ÇÜa ra thêm cuÓn Die Mon-Khmer-Volker, ein Bindeglied zwischen Volkern Zentralasiens und Austronesiens, cho r¢ng "Các dân-t¶c Mon-Khmer là gåch nÓi gi»a các dân-t¶c Trung-Á và Nam-ñäo," (Braunschweig,1906.) Nh»ng công-tŕnh khäo-cÙu này ÇÜ®c hÀu h‰t các nhà ng»-h†c công-nhÆn sau th‰-chi‰n II.
H†c-giä Anthony Reid Ç̉ng-š v§i Schmidt Çă phát-bi‹u r¢ng gi†ng nói (tones) cûa ngÜ©i ViŒt có vÈ nhÜ xuĂt-xÙ tØ ti‰ng Hoa, ti‰ng Tång, nhÜng sÓ ít gi†ng biŒt-lŒ này ch̀ m§i xuĂt-hiŒn trong th©i-gian gÀn Çây mà thôi. Reid nói: "ViŒt-ng» thu¶c h† Nam-Á, liên-hŒ v§i nhóm Mon-Khmer. Th©i tiŠn-sº, nhóm ngôn-ng» này Çă có m¶t ÇÎa-bàn c̣n r¶ng răi hÖn ngày nay n»a." (Southeast Asia in the Age of Commerce 1540-1680, Volume One: The Lands Below the Winds, Yale University Press, 1988, trang 3.)
S¿ lan-truyŠn cûa Mon-Khmer ng» thÆt bao-la. Terry G. Jordan, Mona Domosh, Lester Rowntree xác-ÇÎnh r¢ng trܧc Çây 5,000 næm, ngôn-ng» vùng ÇĂt liŠn n¢m gi»a B¡c-ViŒt-Nam và Mi‰n ñiŒn Çă ÇÜ®c nh»ng cánh bủm và hàng-häi chuyên chª qua tÆn New Zealand, Easter island, Hawaii. and Madagascar. (The Human Mosaic, A Thematic introduction to Cultural Geography, 7th Edition, Terry G. Jordan, Mona Domosh, Lester Rowntree; Longman, New York, 1997, p. 178-179.)
Nhà ngôn-ng»-h†c Paul Rivet cho r¢ng r¢ng tính chĂt hàng-häi cûa ngôn-ng» ñông-Nam-Á, Çă theo ÇÜ©ng bi‹n lan-truyŠn qua NhÆt-Bän, Tasmania, ñÎa-trung-Häi, Phi-Châu, MÏ-Châu. (Sumérien et Océanien, trong Collection linguistique, publiée par la Société de linguistique de Paris 24, Paris, 1929.) Theo Bernard Philippe Groslier, Mon-Khmer liên-hŒ v§i cä hai h† ngôn-ng» Nam-Á Austroasiatic lÅn Nam-ñäo Austronesian (The Art of Indochina, trang 27.)
Nh»ng tranh-luÆn vŠ gÓc gác ngôn-ng» ViŒt trong Mon-Khmer tuy có th‹ c̣n ti‰p-tøc, nhÜng xem ra s¿ chÓng-ÇÓi Çang suy-giäm rơ rŒt. Cho dù giä-thuy‰t ngôn-ng» có nhiŠu, nhÜng chÜa có giä-thuy‰t nào cho r¢ng gÓc gác ti‰ng nói dân ta ljn tØ các häi-Çäo Melanesian nhƠ bé ngoài khÖi.
Trong khi Çó, các Biên-tÆp-viên cûa t°-h®p Time-Life Books xác-nhÆn r¢ng: "Cho ljn nay, quan-niŒm ÇÜÖc m†i ngÜ©i chĂp-nhÆn m¶t cách r¶ng răi là s¿ di-dân ÇÜ©ng bi‹n Çă do ngÜ©i ViŒt-Nam, Mă-Lai, Nam-DÜÖng thÜc-hiŒn. Nh»ng thûy-thû "nܧc sâu" này Çă vÜ®t bi‹n thÆt xa, t§i tÆn b© bi‹n Phi-Châu m¶t th‰-k› TTL., thÜ©ng-xuyên häi-thÜÖng v§i ƒn-ñ¶, H̉ng-Häi, và ra các Çäo Thái-B́nh-DÜÖng, mà ª Çó h† lÀn lÜ®t chi‰m-cÙ và ÇÎnh-cÜ låi." (Southeast Asia: A Past Regained, Time-Life Books, Virginia, 1995, trang 66.)
Tóm låi sª dï ViŒt-ng» cÛng nhÜ Môn-Mên-ng» ÇÜ®c k‹ là cái gåch nÓi nhiŠu loåi ngôn-ng» khác nhÜ vÆy chính nh© vào ÇÜ©ng chuy‹n-vÆn hàng-häi c°-th©i cûa dân ta.
12 - Ngủn GÓc Dân-t¶c qua chÙng-tích ngôn-ng» và S¿ liên-tøc cûa ti‰n-tŕnh væn-hoá
Theo s¿ tin-tܪng cûa nhiŠu h†c-giä ViŒt-Nam, danh-t¿ "ViŒt" có nghiă là ti‰n lên, vÜ®t tr¶i lên... Tính kiên-quy‰t cûa dân ta vÜ®t m†i khó khæn trª ngåi bi‹u-l¶ ngay tØ trong nh»ng ngày ÇÀu sinh-hoåt. Nhà ÇÎa-lš-h†c Carl Sauer ÇŠ-cao tinh-thÀn ti‰n-b¶ cûa dân-cÜ giÓng ViŒt (Yüeh) vào giai-Çoån khªi-nguyên nŠn væn-hoá Hoà-B́nh nhÜ sau: M¶t th‰-gi§i m§i Çă thành h́nh, s¿ thay Ç°i môi-trÜ©ng vÆt-lš ÇÎa-dÜ Çă trª thành cÖ-h¶i thuÆn-tiŒn tÓi-Ça cho nh»ng dân thích phiêu-lÜu và mong ti‰n-b¶... NgÜ©i dân bƠ s¿ nhàn r‡i và nh© trí óc ṭ ṃ Ç‹ t́m thº-nghiŒm, m¶t c¶ng-Ç̉ng nhÜ vÆy ch̀ cÀn m¶t thÖ́-gian ng¡n Ç‹ chuy‹n-ti‰p tØ ngÜ-nghiŒp sang th£ng nông-nghiŒp". (Environnement and Culture During the Last Deglaciation, trong Proceedings of the American Philosophical Society Vol. 92, 1948: trang 65-77.)
Ti‰n-tŕnh væn-hoá liên-tøc cûa ñông-Nam-Á Çă ÇÜ®c các khoa-h†c-gia nghiên-cÙu khá ÇÀy Çû v§i nh»ng lÆp-luÆn v»ng ch¡c. S¿ liên-tøc này cÛng chÙng-minh r¢ng nh»ng dân gÓc ÇÎa-phÜÖng vÅn liên-tøc cÜ-ngø và n¡m gi» vai tṛ chính- y‰u.
William Meacham mô-tä s¿ liên-tøc trong ti‰n-tŕnh sinh-hoåt væn-hoá cûa ngÜ©i ViŒt-Nam nhÜ sau: "... nŠn væn-minh ñ̉ ñá Hoà-B́nh Çă ti‰n-tri‹n trong khoäng th©i-gian 9,000- 5,600 næm TTL., sang B¡c-SÖn 8,300-5,900 næm TTL., liên-tøc qua nhiŠu nŠn væn-minh; sau này t§i th©i ñ̉ ñ̉ng cûa Phùng-Nguyên 3,000-1500 næm TTL., r̉i ñông-SÖn 500 næm TTL., rơ ràng nhuÓm mÀu s¡c hàng-häi." (Origins and Development of the Yüeh Coastal Neolithic: A Microcosm of Culture Change on the Mainland of East Asia, vi‰t t¡t Origins and Development of the Yüeh, sÜu-tÆp The Origins of Chinese Civilization, edited by David N. Keightley, London 1983: 147-175.)
CÛng theo các Biên-tÆp-viên cûa t°-chÙc Time-Life Books: "Cu¶c khäo-sát tåi Non Nok Tha (næm 1965-1966) cho thĂy viŒc luyŒn-kim rĂt c° xÜa và là kÏ-thuÆt bän-ÇÎa tåi ñông-Nam-Á. Sau Non Nak Tha, nhiŠu cu¶c khäo-c° Çă th¿c-hiŒn tåi 30 ÇÎa-Çi‹m khác n»a cho thĂy có nh»ng nŠn væn-hoá Çi trܧc ñông-SÖn. Ch£ng hån nhÜ tåi B¡c ViŒt-Nam; nŠn væn-hoá Phùng-Nguyên v§i niên-Çåi 2,000 næm TTL. Væn-hoá ñông-SÖn nhÜ vÆy, hi‹n-nhiên có gÓc rÍ tåi ch‡ Çă æn sâu vào ÇĂt nܧc quê-hÜÖng (ViŒt-Nam) v§i nh»ng làng xóm c° xÜa nhĂt trong vùng." (Southeast Asia: A Past Regained, Time-Life Books, Virginia, 1995, trang 50-51.)
Væn-hoá ñông-SÖn Çă ÇÜ®c các gi§i khoa-h†c ViŒt-Nam x‰p vào sinh-hoåt cûa th©i-Çåi Hùng-VÜÖng. Nh»ng nŠn væn-minh trܧc Çó nhÜ Phùng-Nguyên, Hoà-B́nh cÛng thu¶c ḍng væn-hoá chung cûa dân-t¶c. Dân-cÜ Phùng-Nguyên næm ngàn næm trܧc và dân-cÜ Hoà-B́nh mÜ©i ngàn næm trܧc, h£n nhiên xÙng-Çáng ÇÜ®c coi nhÜ "tr¿c-thu¶c vào rÍ cái" cûa dân-t¶c chúng ta.
Nhân-chûng và sinh-ng» cûa m¶t dân-t¶c là hai y‰u-tÓ có th‹ ljn tØ hai ngủn-gÓc khác nhau. Tuy vÆy ª xÙ ta, hai y‰u-tÓ này Çă hiŒn-h»u song-hành tØ rĂt lâu Ç©i. N‰u các k‰t-quä khäo-cÙu vŠ hàng-häi ÇÜ®c k‹ ra trong tÆp tài-liŒu này là Çúng, dân ta Çă khªi nguyên, Çă phát-tri‹n và Çă sinh-hoåt liên-tøc quanh khu-v¿c Bi‹n ñông tØ th©i Bæng ñá. Nh© may m¡n không có tai-nån diŒt-chûng, nh»ng cæn-bän ngôn-ng» cûa tiŠn-nhân tØ næm mÜ©i ngàn næm xÜa vÅn c̣n hiŒn-h»u m¶t cách tr¿c-ti‰p hay gián-ti‰p cho ljn bây gi©.
ThÆt rơ ràng, ngôn-ng» ViŒt không có gÓc rÍ tØ häi-Çäo, cÛng không khªi-nguyên tØ Hoa-ng». Nhà Dân-t¶c Ngôn-ng»-h†c NguyÍn-båt-Tuœ Çă tØng kêu g†i: Ng» ta thu¶c hŒ-thÓng Àu (tÙc Mon-KhÖme) v§i m¶t hŒ-thÓng phø-âm ÇÀu Ç¥c-biŒt mà ngÜ©i Trung-Hoa (k‹ cä ngÜ©i "ViŒt" Hoa-Nam) không có, vÆy ta phäi tôn-tr†ng tinh-thÀn xuôi š cûa ta mà không æn nói nhÜ ngÜ©i Hán.
Suy r¶ng ra, ngủn-gÓc dân-t¶c và ngôn-ng» cûa ta có tính-chĂt bän-ÇÎa ñông-Nam-Á. Nh»ng hoåt-Ƕng hàng-häi Çă mang nh»ng "mänh vøn" sinh-hoåt væn-hoá, trong Çó có änh-hܪng cûa ngôn-ng» tØ løc-ÇÎa Çi ra nh»ng vùng rĂt xa, rĂt r¶ng ngang qua m¥t Çåi-dÜÖng.
13 - Bi‹n ñông không chia c¡t mà c̣n nÓi các dân-t¶c quanh vùng v§i nhau
Các chûng t¶c sÓng trong vùng ñông-Nam-Á lúc xÜa rĂt gÀn gÛi nhau. Bi‹n ñông không ngæn-cách h† xa nhau nhÜ ngÜ©i ta vÅn tܪng-tÜ®ng xÜa nay. Bi‹n ñông Çă nÓi k‰t h† låi v§i nhau qua ÇÜ©ng hàng-häi. Lš-luÆn "bi‹n cä - hành-lang giao-ti‰p" tÜÖng-t¿ nhÜ vÆy Çă ÇÜ®c Thor Hayerdahl tŕnh-bày rĂt c¥n kë trong cuÓn sách "Early Man and the Ocean", (xuĂt bän tåi New York, 1979.)
Th©i chi‰n-tranh QuÓc-C¶ng vào thÆp-niên 1960, m¶t sÓ ngÜ©i Phi-LuÆt-Tân phøc-vø ngành Tâm-lš-chi‰n ª ViŒt-Nam Çă bĂt ng© khám-phá ra m¶t s¿ kÿ-thú vŠ ngôn-ng». H† có th‹ nói chuyŒn b¢ng th°-ng» cûa Phi v§i m¶t sÓ Ç̉ng-bào ThÜ®ng cûa ta ª cao-nguyên Trung-phÀn không cÀn thông-ngôn.
Càng ngày ánh sáng væn-minh càng r†i vào nh»ng vùng u-tÓi cûa suy-luÆn. RĂt nhiŠu nhà nghiên-cÙu hiŒn-Çåi Çă thĂy r¢ng ngÜ©i ViŒt-Nam rĂt gÀn v§i nh»ng ngÜ©i dân thi‹u-sÓ trên cao-nguyên. Sinh-hoåt cûa dân-t¶c ta cÛng không xa xôi ǵ v§i các dân-t¶c láng giŠng ñông-Nam-Á. Khi nói "Ç̉ng-bào thi‹u-sÓ" trên m¶t cæn-bän gi§i-hån vŠ nhân-chûng nào Çó, ta nhÆn r¢ng h† Çúng là Ç̉ng-bào v§i ta.
Bän-chĂt nguyên-thûy cûa chúng ta không phäi "ƒn-ñ¶ / Chi-Na" nhÜ tên ngÜ©i Tây-phÜÖng Çă Ç¥t cho bán-Çäo chúng ta cÜ-ngø. Chûng ViŒt không nh»ng quá xa-lå v§i Aryan ƒn-Ƕ và cÛng quá khác-biŒt v§i Hoa-chûng phÜÖng B¡c. Nh»ng dÎ-biŒt vŠ nhân-h́nh gi»a ta và Tàu cùng nh»ng tÜÖng-Ç̉ng gi»a ta v§i các dân häi-Çäo thu¶c chûng Mă-Lai Nam-Á Çă ÇÜ®c chÙng-minh rơ ràng qua nh»ng chi-ti‰t vŠ ch̀-sÓ s†, máu, chiŠu cao, mÀu da, tóc v.v... Sau khi džc qua nh»ng bän báo-cáo Ç¥c-tính nhân-h́nh kèm theo ÇÀy Çû các bäng thÓng-kê, xem ljn nh»ng tÆp-tøc, huyŠn-thoåi ... cûa các giÓng dân ñông-Nam-Á, không m¶t ngÜ©i Viêt-Nam nào c̣n dám nhÆn ḿnh là Tàu n»a. Hai tÆp tài-liŒu sau Çây tŕnh-bày ÇÀy Çû vŠ nh»ng y‰u tÓ nhân-h́nh và tÆp-tøc khác-biŒt này:
- NguyÍn-kh¡c-Ng», Ngủn GÓc Dân-t¶c ViŒt-Nam, xuĂt-bän ª Montréal næm 1985.
- B́nh-Nguyên-L¶c, Ngủn gÓc Mă-Lai cûa Dân-t¶c ViŒt-Nam, Bách B¶c Sài-g̣n xuĂt-bän, 1971.
14 - GÓc, rÍ và M¶t giä-thuy‰t có gi§i-hån
Quan-sát m¶t cái cây, ta thĂy gÓc cûa nó toä ra nhiŠu rÍ. Nh¿a nuôi cây hút tØ rÍ qua gÓc. Trong cái "cây" ViŒt-Nam, chúng tôi nhÆn r¢ng có nhiŠu "rÍ" l§n nhƠ quây chung quanh cái "gÓc" chûng-t¶c. RÍ "bän-ÇÎa" mang nhiŠu chĂt dinh-dÜ«ng, bâm sâu nhĂt xuÓng ḷng ÇĂt, rĂt xÙng Çáng ÇÜ®c coi nhÜ rÍ cái vÆy.
TruyŠn-thuy‰t dân-t¶c và "Ranh gi§i H̉ng-Låc v§i 4,5 ngàn næm væn-hi‰n" nên ÇÜ®c Ç‹ nguyên trong ṿng huyŠn-thoåi thiêng-liêng. Ÿ Çây, chúng tôi m©i g†i m†i ngÜ©i Çi lùi xa thêm vào dï-văng Ç‹ khäo-sát thêm nh»ng cái rÍ cûa dân ta theo v§i nh»ng ki‰n-thÙc hiŒn-Çåi .
Hăy tܪng-tÜ®ng trên cä vùng ÇĂt duyên-häi n¢m phía ñông và ñông-Nam Á-Châu, cách xa chân núi Himalaya vào th©i ñ̉ ñá m¶t nhóm dân-cÜ nh© hoàn-cänh Ç¥c-biŒt ÇÎa-dÜ, khªi s¿ góp nh¥t ṣ, h‰n, Óc, rong bi‹n cånh duyên-häi. R̉i bæng Çá tåi hai c¿c và Ç̀nh các núi cao tan dÀn. Nܧc Bi‹n ñông dâng lên Çă mang ljn không bi‰t là bao nhiêu thay Ç°i änh-hܪng månh më ljn sinh-hoåt con ngÜ©i.
(Ti‰ng Mă-Lai mà Ông B́nh-Nguyên-L¶c dùng không ch̀ quÓc-gia Mă-Lai-Á ngày nay, mà Çi tØ ch» (Hi)Malaya này - Sách NGDTVN.)
Các tØ "Bän-ñÎa" hay "Tåi Ch‡" trong giä-thuy‰t gÓc rÍ dân ViŒt mà chúng tôi ÇÜa ra khªi-s¿ tØ giai-Çoån này, ít nhĂt cÛng Çă trên mÜ©i ngàn næm trܧc Çây.
Khi vi‰t sách "NghŒ-thuÆt ñông-DÜÖng", Philippe Groslier cÛng nghiên-cÙu cä ÇÎa-h́nh và thĂy r¢ng bán-Çäo này bÎ thiên-nhiên chia c¡t ra khƠi løc-ÇÎa Á-Châu. Tuy vÆy, nh© mª ÇÜ®c con ÇÜ©ng ra ngoài bi‹n, dân-cÜ ñông-DÜÖng Çă Çóng vai tṛ quan-tr†ng trong vùng ñông-Nam-Á. Cho dù Java có th‹ là nÖi con ngÜ©i xuĂt-hiŒn trܧc h‰t, ñông-DÜÖng luôn luôn là cái kho chÙa nhân-l¿c mà tØ Çó gºi Çi khai-hoá kh¡p vùng ñông-Nam-Á. (The Art of Indochina, Bernard Philippe Groslier, trang 39.)
V́ Ç¥c-Çi‹m ÇÎa-h́nh bÎ núi non chia c¡t nhÜ vÆy nên dân-cÜ quanh khu-v¿c Bi‹n ñông ch̀ có ÇÜ©ng bi‹n Çi ra mà ít có ÇÜ©ng cho ngÜ©i ngoài Çi vào. S¿ cô-lÆp giúp cho các th°-dân ñông-Nam-Á ǵn gi» ÇÜ®c bän-chĂt nguyên-thûy cûa h†. Cho dù có di-dân, nh»ng ngÜ©i m§i ljn cÛng là nh»ng dân hàng-häi nhÜ h†. Dân m§i, dân cÛ nh© s¿ tÜÖng-Ç̉ng, Çă hoà-nhÆp v§i nhau trong m†i sinh-hoåt. Nh»ng dân Çi bi‹n theo bän-chĂt, thÜ©ng dÍ dàng thông-cäm, giúp Ç« nhau.
Ronald Provencher chÙng minh r¢ng m¶t sÓ dân ñông-Nam-Á ngày nay là m¶t giÓng ngÜ©i Çă ti‰n-hoá tåi ch‡. Ông cho r¢ng nh»ng liên-hŒ (mÆt-thi‰t) vŠ chûng-t¶c, ngôn-ng» và væn-hoá cûa các dân-t¶c trong vùng không th‹ nào giäi-thích m¶t cách thƠa-Çáng ÇÜ®c v§i nh»ng quan-niŒm dän-dÎ (và sai lÀm) là di-dân tØ ngoài Çi vào. (Mainland Southeast Asia, trang 17.)
S¿ chính-xác cûa giä-thuy‰t ch̀ tÜÖng-ÇÓi và ch̀ kèm theo m¶t vài s¿ n§i lƠng vŠ không-gian và th©i-gian. Ch» bän-ÇÎa ÇÜ®c dùng trong giä-thuy‰t này không ch̀ gi§i-hån trong lănh-th° B¡c ViŒt và b¡c Trung-ViŒt ngày nay mà ÇÜ®c n§i r¶ng ra vùng Bi‹n ñông và cä ÇÎa-bàn r¶ng răi cûa ñông-Nam-Á th©i tiŠn-sº. C̣n th©i-gian cÛng không gi§i-hån trong m¶t giai-Çoån ng¡n ngûi. RÍ cái dân-t¶c khªi-s¿ "m†c ra" vào cuÓi th©i Bæng ñá. RÍ cái dân-t¶c vÅn ti‰p-tøc m†c sâu, mang s¡c-thái Ç¥c-trÜng cûa ViŒt-Nam vào th©i væn-minh ñông-SÖn
C̣n n‰u nói loài ngÜ©i phát-sinh tØ m¶t Çi‹m gÓc ª Çâu Çó (rĂt có th‹ là Phi-Châu) r̉i m§i tƠa ra Çi kh¡p m¥t ÇÎa-cÀu th́ làm sao có ngÜ©i bän-ÇÎa ViŒt-Nam theo Çúng nghïa tuyŒt-ÇÓi cho ÇÜ®c!
15 - TrÜ©ng-h®p søp Ç° cûa giä-thuy‰t
Trܧc Çây hÖn nºa th‰-k›, Ông NhÜ®ng-Tông, dÎch-giä sách "ñåi-ViŒt Sº-kš Toàn-thÜ Ngoåi-k›" cûa Ngô-Sï-Liên và các Sº-thÀn Ç©i Lê, næm 1944, Çă nhÆn-ÇÎnh r¢ng ngÜ©i ViŒt-Nam là giÓng dân Bách-ViŒt vŠ miŠn Bi‹n: ... Dân Bách-ViŒt chia ª hai miŠn; miŠn núi và miŠn bi‹n. Trong Çám dân miŠn bi‹n có nܧc ViŒt Çă tØng diŒt nܧc Ngô ª th©i Xuân-Thu. QuÓc-gia thÙ hai ÇÜ®c t°-chÙc do dân miŠn núi là nܧc Nam-Chi‰u. Månh-Hoåch, ngÜ©i Çánh nhau v§i Kh°ng-Minh, chính là vÎ anh-hùng nܧc này. M¶t quÓc-gia thÙ ba n»a thành-lÆp, Çó là nܧc ViŒt-Nam chúng ta. Trong ba nܧc Ăy th́ ch̀ có nܧc ta c̣n ljn ngày nay. Nܧc ViŒt, nܧc Nam-Chi‰u Çă lÀn lÜ®t bÎ ngÜ©i Tàu chi‰m-lïnh và Ç̉ng-hoá.
Nói tóm låi, giÓng ngÜ©i ViŒt-Nam chúng ta ngày nay là giÓng thu¶c ḍng Bách-ViŒt vŠ miŠn Bi‹n và vÅn ª ÇĂt này. (ñåi-ViŒt Sº-kš Toàn-thÜ Ngoåi-k›, Ngô-Sï-Liên và các Sº-thÀn Ç©i Lê, Bän dÎch cûa Måc Bäo ThÀn NhÜ®ng-TÓng, 1944, ñåi-Nam, California in låi, thÆp-niên 1990.)
Cùng ÇÙng vŠ phiá "bän-ÇÎa", chúng ta cÛng thĂy Sº-gia Phåm-Cao-DÜÖng. Ông vi‰t : "S¿ khám-phá ra væn-minh Ç̉ Çá m§i trong các thÆp-niên 50 và 60 Çă chÙng tƠ r¢ng có m¶t s¿ phát-tri‹n liên-tøc gi»a væn-minh Ç̉ Çá cÛ bÆc trên và Ç̉ Çá trung Hoà B́nh - B¡c-SÖn và væn-minh Ç̉ Ç̉ng ñông-SÖn vŠ sau này. Ngoài ra có cÛng cho thĂy s¿ phát-tri‹n này là tåi ch‡ chÙ không do nh»ng làn sóng di dân tØ ngoài mang låi (LÎch-sº dân-t¶c ViŒt-Nam, quy‹n 1, 1987, trang 51.)
Tuy vÆy nhÜ m¶t lš ÇÜÖng-nhiên, tĂt các giä-thuy‰t vŠ nhân-chûng ViŒt-Nam dŠu së søp Ç°, k‰ cä giä-thuy‰t "bän-ÇÎa Bi‹n ñông" này.
Theo v§i th©i-gian, giä-thuy‰t m§i hôm nay r̉i cÛng hoá ra cÛ ngày mai. Nh© phÜÖng-pháp khoa-h†c, nh»ng công cu¶c khai-quÆt, ngành khäo-c°-h†c së t́m ra nhiŠu ki‰n-thÙc m§i và th©i-gian ti‰p-tøc chôn vùi vào dï-văng các giä-thuy‰t cÛ.
Thuy‰t "bän-ÇÎa" së có th‹ bÎ "sa lÀy", nhÜng chúng tôi hy-v†ng ki‰n-thÙc này là viên Çá lót ÇÜ©ng qua băi lÀy nghiên-cÙu chûng ViŒt vŠ sau.
Th©i-gian së mang låi quy‰t-ÇÎnh chung-thÄm. C̣n nghiên-cÙu là c̣n hy-v†ng t́m ra chûng gÓc ViŒt-Nam. Trung-tä M. Abadie, tác-giä quy‹n "Nh»ng chûng-t¶c ª ThÜ®ng-du B¡c-ViŒt" Çă vi‰t r¢ng: Trong cu¶c h®p-chûng nào, sau hàng ngàn næm, các chûng gÓc cÛng xuĂt-hiŒn trª låi, ch§ không mĂt bao gi©. (NGDTVN trang 736.)
Cho dù së có thêm thuy‰t "ngÜ©i ViŒt di-cÜ" tØ Çâu t§i, phÜÖng-tiŒn di-dân ÇÜ©ng bi‹n cÛng nên ÇÜ®c lÜu-tâm duyŒt xét...
16 - Sinh-hoåt khi nܧc Bi‹n ñông b¡t ÇÀu dâng lên
William Meacham Çă cho r¢ng vào th©i Bæng-ñá, tÙc hÖn m¶t chøc ngàn næm trܧc Çây Çă có dân-cÜ sinh sÓng d†c b© ñông-Á. Dân này là tiŠn-nhân giÓng ViŒt sau này.
Khi nܧc bi‹n dâng cao, b© bi‹n tØ hàng træm dÆm Anh ngoài khÖi, rút gÀn vŠ vÎ-trí nhÜ hiŒn nay. S¿ gia-tæng mÆt-Ƕ dân-sÓ tåo nên nhiŠu dÎp trao-Ç°i tÜ-tܪng, cäi-ti‰n kÏ-thuÆt. và m¶t nŠn væn-minh hàng-häi Çă phát-tri‹n. ThuyŠn Çi ven bi‹n ÇÀu tiên có lë là loåi bè tre, xuĂt-hiŒn khoäng 10,000 næm TTL. Liên-tøc qua nhiŠu nŠn væn-minh, t§i Phùng-Nguyên 3,000-1500 næm TTL., r̉i ñông-SÖn 500 næm TTL., rơ ràng sinh-hoåt cûa ngÜ©i ViŒt nhuÓm mÀu s¡c hàng-häi. (Bài "Origins and Development of the Yüeh Coastal Neolithic: A Microcosm of Culture Change on the Mainland of East Asia," William Meacham trong The Origins of Chinese Civilization, edited by David N. Keightley, London 1983, trang 147-175.)
Theo Sumet Jumsai, tåi Á-Châu vào khoäng 16,000 næm trܧc Çây, khi m¿c nܧc bi‹n dâng lên nhanh th́ nh»ng cÜ-dân sinh-sÓng tåi vùng duyên-häi ñông-Á phäi d̉n vŠ nh»ng vùng ÇĂt cao hÖn. H† di-chuy‹n ngÜ®c theo các ḍng sông. M¶t sÓ l§n di-chuy‹n nhiŠu vŠ khu-v¿c phía B¡c vùng r¶ng l§n Sundaland. (Naga, trang 4.) Khu-v¿c châu-th° Sông H̉ng, Sông Mă có lë Çă h¶i-tø nhiŠu y‰u-tÓ thuÆn-tiŒn nhĂt cho s¿ phát-tri‹n ª ñông-Nam-Á, ngay tØ nh»ng ngày xa xÜa Çó!
Trong sách "Les Paysans du delta tonkinois", xuĂt-bän tåi Paris 1936, Pierre Gourou bi‹u-l¶ š-tܪng r¢ng nh»ng Ç¥c-Çi‹m cûa nŠn væn-minh vùng châu-th° Sông H̉ng, B¡c ViŒt-Nam chÙng-minh cho m¶t nŠn væn-minh ÇÜ®c phát-sinh và ti‰n-tri‹n tåi ch‡.
C̣n theo Ông Cao Th‰ Dung :Ḍng Låc-ViŒt ª Væn-Lang không phäi di cÜ tØ phÜÖng B¡c mà là giÓng dân tuy cùng ḍng Bách-ViŒt nhÜng Çă có m¥t ª B¡c-ViŒt hiŒn nay rĂt s§m. (T¿ hào là ngÜ©i ViŒt-Nam qua chÙng liŒu væn hoá lÎch sº, Florida, 1989, trang 5.)
Trong nh»ng chi-t¶c vùng ñông-Nam-Á, ngÜ©i ViŒt-Nam không nh»ng luôn luôn là giÓng dân Ç̉ng nhĂt mà låi c̣n Çông Çäo nhĂt. Qua suÓt mĂy ngàn næm qua, mÆt-Ƕ dân-sÓ tåi MiŠn B¡c khai-nguyên cûa dân ta cÛng cao hÖn tĂt cä nh»ng nÖi khác trong vùng.
M¶t h́nh-thái quÓc-gia nào Çó cûa dân ViŒt-Nam ª lÜu-v¿c H̉ng-Hà n‰u Çă thành-h́nh cách nay 5, 6 thiên-k› cÛng là chuyŒn dï-nhiên, có lë không làm các nhà khäo-c° ngåc-nhiên cho l¡m!
H́nh 3- Khi nܧc bi‹n dâng lên vào cuÓi th©i Bæng ñá, Di-dân theo ḍng sông chåy vào ÇĂt liŠn. Nhóm sÓ 1 sau này ti‰n-tri‹n månh nhĂt (Naga, trang 4.)
17 - HuyŠn-thoåi, ch̀ dĂu vŠ giÓng dân bän-ÇÎa
Phäi có dân, r̉i m§i có nܧc. HuyŠn-thoåi dân ta chÙng-minh s¿ hiŒn-diŒn cûa dân bän-ÇÎa trܧc khi d¿ng nܧc. Xin hăy džc nh»ng ḍng ch» ÇÀu tiên vŠ H† H̉ng-Bàng trong sách ViŒt-Nam Sº-LÜ®c cûa TrÀn-Tr†ng-Kim:
"CÙ theo tøc-truyŠn th́ vua ñ‰-Minh là cháu ba Ç©i cûa vua ThÀn-Nông, Çi tuÀn-thú phÜÖng Nam ljn núi NgÛ-Lïnh g¥p m¶t nàng tiên, lĂy nhau, ÇÈ ra ngÜ©i con tên là L¶c Tøc. Sau ñ‰-Minh truyŠn ngôi låi cho con trܪng là ñ‰-Nghi làm vua phÜÖng B¡c và phong cho L¶c-Tøc làm vua phÜÖng Nam, xÜng là Kinh-DÜÖng-VÜÖng, quÓc-hiŒu là Xích-Qu›...
Kinh-DÜÖng-VÜÖng làm vua nܧc Xích-Qu› vào quăng næm Nhâm-TuĂt (2879 trܧc Tây-lÎch) và lĂy con gái ñ¶ng-Ḉnh-Quân là Long-N» ÇÈ ra Sùng-Lăm nÓi ngôi làm vua, xÜng là Låc-Long-Quân.
Låc-Long-Quân lĂy con gái vua ñ‰-Lai tên là Âu-CÖ, ÇÈ m¶t lÀn ÇÜ®c m¶t træm ngÜ©i con trai ..." (ViŒt-Nam Sº-LÜ®c, trang 11-12.)
Theo ông ñ‡-tr†ng-HuŠ th́ nh»ng thÀn-thoåi Ăy tuy có tính-cách hoang-ÇÜ©ng... nhÜng ÇÀy š-nghïa tÜ®ng-trÜng (HÜÖng Trà, ñ‡-tr†ng-HuŠ, Nhà XuĂt-bän Hoa-LÜ, Sài-G̣n 1968, trang 119.) ñÙng trên các quan-Çi‹m khác nhau Çă có nhiŠu công-tŕnh nghiên-cÙu sâu xa, Çôi khi ÇÜa ljn tranh-luÆn gay g¡t vŠ š-nghïa cûa Çoån tøc-truyŠn này. Ÿ Çây chúng tôi ch̀ xin bàn vŠ tính-cách bän-ÇÎa cûa dân-cÜ ViŒt trܧc th©i lÆp-quÓc v§i m¶t quan-niŒm m§i có tính-cách dùng khoa-h†c r†i ánh-sáng vào huyŠn-thoåi.
PhÀn l§n š-ki‰n sau Çây phƠng theo tài-liŒu cûa sº-gia TrÀn-QuÓc-VÜ®ng (Trong Cơi, trang 54-55), chúng tôi xin phép Ç‹ phø thêm vài chi-ti‰t cÆp-nhÆt-hoá nhÜ sau:
-ñă có dân-cÜ sinh sÓng trên ÇĂt nܧc ta vào trܧc th©i vua Hùng-VÜÖng thÙ nhĂt. Ch̀ v́ Ç̉ng-bào ta lÆp-nghiŒp Çông-Çäo ª "phÜÖng Nam" nên vua cha ñ‰-Minh m§i Çi tuÀn-thú (nhÜ ki‹u "xem dân cho bi‰t s¿ t́nh".) Vua Hùng ÇÀu tiên tÙc Kinh-DÜÖng-VÜÖng (hiŒu Løc-Døc-VÜÖng) lên ngôi vua næm 2879 TTL., cách nay gÀn 4900 næm.) Ngủn gÓc dân ta rơ ràng có tính-chĂt bän-ÇÎa. Theo chÙng-luÆn ngày nay vŠ khäo-c°, chúng ta có th‹ nói là ngÜ©i ViŒt Çă xuĂt-hiŒn tØ nhiŠu thiên-niên-k› trܧc th©i-Çåi vua Hùng d¿ng nܧc.
-Vua ñ‰-Minh là cháu ba Ç©i vua ThÀn-Nông. Chi-ti‰t này h®p cùng v§i tên L¶c-Tøc cho ta hai danh-tØ riêng ch̀ tên tu°i theo cách-thÙc cûa ngÜ©i ViŒt phÜÖng Nam. Nói rơ hÖn, các vua Hùng ÇŠu là dân bän-ÇÎa v§i tên g†i Ç¥c-biŒt "phi Hán".
Nh»ng Çi‹m sau Çây xin ÇÜ®c nêu lên Ç‹ làm sáng tƠ vĂn ÇŠ:
1- NgÜ©́ Trung-Hoa không g†i vua ThÀn-Nông mà theo cæn-bän ngôn-ng» cûa h† th́ Nông-ThÀn, Nông-ThÀn-VÜÖng hay Nông-thÀn Hoàng-ñ‰ v.v...m§i Çúng. Danh-tØ ThÀn Nông hay Ông ThÀn NghŠ Nông Çúng là theo sát v§i tinh-thÀn "xuôi š" trong ngôn-ng» ViŒt-Nam. NhÆn-xét "xuôi š" này cûa riêng ngôn-ng» ta Çă ÇÜ®c các ông NguyÍn-båt-Tuœ và Kim-ñÎnh cùng m¶t sÓ h†c-giä ViŒt-Nam khác nêu ra trong hai ba thÆp-niên vØa qua.
2- Theo Çúng truyŠn-thuy‰t cûa ngÜ©i Tàu, Vua ThÀn-Nông không có vÈ ǵ là ngÜ©i Trung-nguyên. Ông h† KhÜÖng, khi ch‰t m¶ chôn ª g̣ ÇĂt ThÜÖng-Ngô, TrÜ©ng-Sa; ÇĂt Ăy trܧc Ç©i TÀn - Hán là ÇĂt Çai Bách ViŒt, không phäi ÇĂt Hoa-Hå.
3- VÎ-trí sao ThÀn-Nông trên bÀu tr©i phÜÖng Nam. Ca-dao nông-nghiŒp ViŒt-Nam cÛng thÜ©ng nói ljn sao này. CÛng vÆy tên mË Kinh-DÜÖng-VÜÖng là Vø N» hay Vø Tiên N» cÛng là tên m¶t chùm sao ngay trên Ç̀nh bÀu tr©i B¡c ViŒt Nam. Eberhard, Wolfram Çă chÙng minh t̀ m̀ trong sách "The Local Cultures of South and East China" là ThÀn-Nông vÓn không có gÓc Trung-Hoa, Çó là m¶t thÀn-linh nông-nghiŒp có ngủn gÓc tØ væn-hoá ru¶ng nܧc phÜÖng Nam.
4- L¶c Tøc là m¶t cái tên ViŒt c° hi‰m hoi may m¡n c̣n sót låi trong tâm-thÙc ViŒt-Nam và ÇÜ®c huyŠn-tích bao b†c bäo t̉n.
Tuy tên Kinh-DÜÖng-VÜÖng là m¶t danh-hiŒu Hán-ViŒt nhÜng ÇĂt Kinh-DÜÖng cÛng nhÜ h̉ ñ¶ng ñ́nh và NgÛ-Lïnh vÓn không phäi ÇĂt Trung-Hoa vào th©i Ăy. ThÀn Nông là ThÀn-linh nông-nghiŒp cûa ViŒt-t¶c, Çă bÎ nhÆp nh¢ng nhÆn là cûa Tàu. Cách nay 5,000 næm, trong khi ÇĂt c° ViŒt Çă Çi vào væn-minh ru¶ng nܧc th́ sinh-hoåt cûa ngÜ©i Trung-Hoa c̣n mang mÀu-s¡c du-møc n¥ng vŠ sæn b¡n,.
S¿ hiŒn-h»u cûa vua ñ‰-Minh luôn luôn là m¶t câu hƠi. N‰u ông Çúng là ông vua Trung-Hoa và là cha cûa vua Hùng ViŒt-Nam th́ sº nào ghi ÇiŠu Çó?
Dù th‰ nào chæng n»a, sau khi có con là ñ‰ Nghi, Ông ñ‰-Minh Çă lĂy thêm v® n»a là Bà Tiên ª NgÛ-Lïnh. Có lë cu¶c t́nh-duyên cûa Ông Bà cÛng ng¡n ngûi. Con cûa h† là Kinh-DÜÖng-VÜÖng không sÓng v§i cha, mà ª v§i mË tåi quê mË. VÎ vua này là ngÜ©i miŠn Nam và theo ch‰-Ƕ mÅu-hŒ th©i Çó, ông không th‹ là Sª (vùng biên-ÇÎa) cÛng không phäi Tàu (vùng Hoàng-Hà, sông VÎ) mà là ngÜ©i ÇÎa-phÜÖng. HÖn n»a, tính cách th°-dân hay bän-ÇÎa cûa Kinh-DÜÖng-VÜÖng bi‹u-l¶ chính-xác nhĂt qua cái tên hoàn-toàn ÇÎa-phÜÖng c° ViŒt là L¶c-Tøc.
18 - TÆp-tøc ÇÎa-phÜÖng cûa dân ñNÁ th©i c°
Trong cuÓn "Ngủn-gÓc dân-t¶c ViŒt-Nam", Giáo-sÜ NguyÍn-kh¡c-Ng» Çă cho bi‰t m¶t sÓ tài-liŒu quš-giá vŠ tâp-tøc Låc-ViŒt h̉i xÜa. Sau Çây là m¶t vài Çoån trích-dÅn:
a - Ch‰-Ƕ MÅu-hê.
MÅu-hŒ là m¶t ch‰-Ƕ gia-Ḉnh bän-ÇÎa cûa ñông-Nam-Á, cÛng nhÜ ª các s¡c dân Malayo-Polynesian. Ông Ng» bàn ljn truyŒn các vua Hùng ÇÀu tiên nhÜ sau:
-MÅu-cÜ. Ông vua Hùng ÇÀu tiên là Kinh-DÜÖng-VÜÖng, khi nhƠ sÓng v§i mË ª NgÛ-Lïnh, sau lĂy con gái Long-VÜÖng ª h̉ ñ¶ng-ñ́nh và ª nhà v® dܧi Thûy-phû. CÛng v́ Ç¥c-tính mÅu-cÜ này, con ông là Låc-Long-Quân cÛng ª nhà mË dܧi Thûy-phû.
MĂy ngàn næm sau ti‰p theo Ç©i Låc-Long-Quân sang ljn Ç©i các nhà Thøc, nhà TriŒu; tøc này vÅn c̣n gi». Tr†ng-Thûy sau khi lĂy Mœ-Châu, Çă ª nhà v® v́ th‰ m§i có cÖ-h¶i cho Tr†ng-Thûy æn c¡p lÅy nƠ thÀn.
-MÅu thÓng. Låc-Long-Quân là con Kinh-DÜÖng-VÜÖng (em ñ‰-Nghi) cÛng là em chú bác v§i ñ‰-Lai (con ñ‰-Nghi.) Âu-CÖ là con gái ñ‰-Lai, phäi g†i Låc-Long-Quân là chú. N‰u tính theo phø-hŒ th́ Låc-Long-Quân không th‹ lĂy Âu-CÖ ÇÜ®c. NhiŠu ngÜ©i cho r¢ng chú cháu lĂy nhau là loån-luân bªi h† quên h£n "mÅu thÓng" là tÆp-tøc ÇÎa-phÜÖng h̉i Çó. Låc-Long-Quân nhÆn ḿnh không c̣n Ç̉ng-t¶c v§i Âu-CÖ hay ñ‰-Lai n»a nên Çă lĂy Âu-CÖ làm v®.
-MÅu-t¶c. Låc-Long-Quân không nh»ng ch£ng nhÆn ḿnh thu¶c ḍng h† ñ‰, låi ch£ng nhÆn ḿnh giÓng cha.
Khi chia tay v§i Âu-CÖ, Låc-Long-Quân Çă nói:"Ta là ṇi R̉ng". Rơ ràng ông Vua Hùng thÙ hai này Çă nhÆn ḿnh thu¶c ḍng giÓng Thûy-t¶c, tÙc là h† nhà mË (Long-N»).
B-Tøc cܧp v®.
Trong truyŠn-thuy‰t h† H̉ng-Bàng trên, ta thĂy dù Âu-CÖ Çă vui ḷng theo Låc-Long-Quân, ông Vua này cÛng phäi Çem dĂu Âu-CÖ trong Long-ñài-Nham và hoá phép thành yêu-tinh, qu›-sÙ, r̉ng r¡n, h° voi Ç‹ chÓng låi b†n Çi t́m.
CÛng nhÜ dân các häi-Çäo MiŠn Nam ngày nay c̣n lÜu gi», ngÜ©i ViŒt th©i Hùng-VÜÖng theo tøc cܧp v®. Tuy có t°-chÙc Çám cܧi nhÜng hai gia-Ḉnh låi làm cu¶c lÍ dܧi h́nh-thúc cu¶c cܧp v®. H† nhà trai mang giáo mác, cung tên ljn nhà gái, b¡t cô dâu mang Çi. Sau Çó nhà gái cÛng mang khí-gi§i, reo ḥ giä v© Çu°i theo .
TruyŒn cܧp v® cûa Låc-Long-Quân là tÆp-tøc dân Låc-ViŒt h̉i Çó, rơ ràng không änh-hܪng tí Tàu nào cä.
Chúng tôi Ç̉ng-š v§i ông NguyÍn-Kh¡c-Ng» vŠ nh»ng dÅn-chÙng cûa ông dùng chÙng-minh rĂt xác-Çáng cho s¿ tÜÖng-Ç̉ng tÆp-tøc gi»a ngÜ©́ ViŒt và ngÜ©́ Melanesian, tuy-nhiên chúng tôi gi» lÆp-trÜ©ng khác ông là nh»ng tÆp-tøc Çó Çă khªi-nguyên tØ ÇĂt liŠn ñông-Nam-Á (trong Çó có ViŒt-Nam) th©i ñ̉ ñá xa xÜa, trܧc khi nh»ng tÆp-tøc Çó änh-hܪng ra ngoài häi-Çäo.
c - Các Ç¥c-Çi‹m khác.
Ngoài ra, truyŠn-thuy‰t h† H̉ng-Bàng c̣n cho chúng ta bi‰t khá nhiŠu vŠ nh»ng Ç¥c-Çi‹m cûa dân ta h̉i Çó nhÜ:
Cæt tóc ng¡n Xâm ḿnh, vë chàm ˆn trÀu
ˆn cÖm gåo ñóng khÓ, m¥c váy ˆn häi-sän
Làm nhà sàn Làm rÅy Làm nghŠ chài lܧi
LĂy vƠ cây làm väi Th°i cÖm b¢ng Óng tre Thích sinh-hoåt cånh sông h̉, bi‹n cä...
Toàn là nh»ng tøc-lŒ ÇÎa-phÜÖng thu¶c vùng ñông-Nam-Á, dÎ-biŒt hoàn-toàn v§i t́nh-trång sinh-hoåt cûa Trung-nguyên vào th©i Çó.
Qua nhiŠu lš-do nhÜ vÆy, chúng ta thĂy các vua ÇÀu tiên cûa nܧc Væn-Lang Çúng là có ngủn gÓc bän-ÇÎa. Ch̀ khi nào ngÜ©i ta cäm-nhÆn t́nh quê, ÇĂt nܧc, t°-tiên th́ ngÜ©i ta m§i gi» ǵn tÆp-tøc. Vua Hùng là dân bän-ÇÎa, không phäi ngÜ©i ngoåi-lai. Nhà vua cÛng giÓng nhÜ nh»ng di-dân Á-ñông ngày nay, dù có bÎ b¡t bu¶c phäi sÓng lÜu-låc ª xÙ ngÜ©i nhÜng cÙ gi» tÆp-tøc quê-hÜÖng.
Dân ta bÎ ngoåi-bang Çô-h¶ m¶t ngàn næm, änh-hܪng Ç̉ng-hoá væn-hoá Trung-Hoa rĂt månh. VÆy mà ngÜ©i ViŒt vÅn bäo-t̉n tÆp-tøc riêng, Cái rÍ dân-t¶c phäi sâu, phäi già ljn næm mÜ©i ngàn næm trܧc Çó m§i có Çû sinh-l¿c gi» cho cái cây ViŒt sinh-t̉n ÇÜ®c ljn ngày nay.
19 - Hăy quên Çi š-nghï ngủn gÓc tØ Tàu phÜÖng B¡c
Ông B́nh-Nguyên-L¶c Çă vi‰t r¢ng: "Càng chÙng-minh ÇÜ®c r¢ng ViŒt không là Trung-Hoa, th́ s¿ chÙng-minh ViŒt là Mă Lai càng ÇÜ®c cûng cÓ hÖn lên (NGMLCDTVN, trang 213.) MŒnh-ÇŠ "ViŒt là Mă-Lai" mà tác-giÄ "Ngủn gÓc Mă Lai cûa Dân t¶c Mă Lai" Çă dùng trong trÜ©ng-h®p này, có th‹ hi‹u ÇÜ®c là ViŒt có ngủn gÓc chung ñông-Nam-Á hay ViŒt có ngủn gÓc tåi ch‡ (mà không phäi là Tàu!).
a - Ta không phäi là Tàu
Có m¶t ông Tàu, bà Tàu chính-cÓng nào mà låi nhu¶m ræng Çen, æn trÀu, búi tóc, Çóng khÓ hay m¥c váy, Çi thuyŠn, tham-d¿ h¶i nܧc, ÇÓi Çáp nam n» vv... không?
Th‰ mà trܧc kia, m¶t sÓ nhƠ nhà nho ViŒt-Nam say mê änh-hܪng Trung-Hoa, cho r¢ng nh»ng truyŠn-thuy‰t dân-t¶c nói lên ngủn gÓc phÜÖng B¡c cûa ngÜ©i ḿnh. Qua chi‰c læng-kính Hán-h†c và cái mănh-l¿c kinh-khûng cûa sÓ lÜ®ng kinh sách kh°ng-l̉ Trung-quÓc, trܧc Çây ít nhiŠu ngÜ©i Çă có nh»ng cái nh́n sai låc vŠ h́nh-änh trung-th¿c cûa nh»ng ngày ÇÀu lÆp-quÓc. S¿ diÍn-dÎch ki‹u "bäo-hoàng hÖn Vua", "Tàu hÖn cä Tàu" nhÜ vÆy không th‹ nào h®p-lš ÇÜ®c.
Phäi làm sao th¿c-hành ÇÜ®c nhÜ l©i cûa Dr. Nyi Nyi, m¶t th©i là Phø-tá B¶-trܪng Giáo-Døc Mi‰n-ñiŒn: "Cái ǵ cÛng nói là ngủn-gÓc ƒn-ñ¶, cái ǵ cÛng nói là ngủn gÓc Trung-Hoa. Chúng tôi Çang phäi vÙt bƠ tĂt cä nh»ng ÇiŠu v§ vÄn nhÜ vÆy khƠi các sách sº cûa chúng tôi".
Có th‹ là chính ông Nyi Nyi này låi Çang m¥c váy longyi là m¶t danh-tØ ƒn-Ƕ và Çang khoác trên ḿnh chi‰c áo ba túi v§i cái nút áo Çúng ki‹u Trung-Hoa (National Geographic, Vol.139, No.3, March 1971, trang 304.) ThÆt bủn n‰u sÓ phÆn các dân nhÜ®c-ti‹u là nhÜ vÆy, nhÜng muÓn cho quÓc-gia ti‰n-b¶ th́ ngủn gÓc cûa dân-t¶c phäi hi‹u sao cho ÇÜ®c Çúng Ç¡n. Th©i-Çåi khoa-h†c ngày nay chÙng-minh Mi‰n Çi tØ Mi‰n, cÛng nhÜ ViŒt Çúng là có ngủn gÓc ViŒt, không có tí ƒn hay tí Tàu nào trong Çó cä.
Ch̀ cÀn bƠ ra m¶t chút th©i-gi© Ç‹ suy-luÆn, chúng ta nhÆn bi‰t rơ ràng dân-t¶c ViŒt-Nam là thuÀn-tuš. ñ¥c-biŒt truyŠn-thÓng "nܧc" Çă cho ngÜ©i ViŒt-Nam m¶t ch‡ ÇÙng Ƕc-lÆp riêng rë.
B - ViŒt là ViŒt
K‹ tØ m¶t vài th‰-k› trܧc Công-nguyên, væn-hoá Trung-hoa Çă änh-hܪng nhiŠu ljn dân-cÜ vùng ñông-Nam-Á nhÜng không phäi v́ th‰ mà nghï r¢ng Tàu là cha ÇÈ cûa dân vùng này.
Dr. Paul K. Benedict khi bàn vŠ væn-hoá c°-th©i Çă phát-bi‹u m¶t câu chí-lš "... there were many other cultural exchanges between the Chinese and the early inhabitants of Southeast Asia, -with the Chinese as the recipients rather than the donors" (cÛng báo National Geographic k‹ trên, trang 306.) Ư-tܪng "Tàu ch̀ thØa-hܪng, không có ban-phát ǵ h‰t" cÛng Çúng cho cä vĂn-ÇŠ tranh-luÆn vŠ ngủn-gÓc chûng-t¶c. Nói nôm na: "Tàu quá trÈ Ç‹ làm cha ÇÈ ra các chûng-t¶c ñông-Nam-Á."
Theo các nhà nhân-chûng h†c, t°-tiên các dân-t¶c ñông-Nam-Á Çă xuĂt-hiŒn tØ lâu. Trܧc Çây 60,000 næm, phÜÖng-tiŒn vÜ®t bi‹n cûa h† Çă Çû khä næng Ç‹ ÇÜa các "thuyŠn-nhân" sang sinh sÓng tåi Úc-Châu.
(East of Wallace's line: issue and Problems in the Colonisation of the Australians, Jones, R., in The Human Revolution: Behavioural and Biological Perspectives on the Origins of Modern Humans, ed. P. Mellars and C. B. Stringer, Edinburgh University Press, 1989, pp. 743-782.),
Trong khi nh»ng ngÜ©i bän-ÇÎa nhÜ ViŒt Çă sinh sÓng ª vùng ñông-Nam Á-Châu ngay tØ th©i Bæng-ñá th́ ª vùng Hoa-B¡c, măi sau này ngÜ©i Tàu m§i xuĂt-hiŒn. H† ljn Çó không s§m l¡m, ch̀ chØng 4,000 næm qua mà thôi. C̣n Sº-kš cûa Tàu, nói cho xác-th¿c, ch¡c phäi mu¶n hÖn n»a. Sº-gia Ray Huang xác-nhÆn th©i-gian g†i là "h»u-sº" Çó khªi-s¿ khoäng næm 1600 TTL. Nguyên-væn nhÜ sau: "As things stand today, the first page of Chinese history that has archaeological backing bears the relatively late date of 1600 B.C. at the founding of the Shang dynasty..." (China: A Macrohistory, Ray Huang, New York, 1988, trang 6.)
Th©i-gian låi cÛng quá mu¶n màng cho h† khi vÜ®t ÇÜ®c DÜÖng-Tº-Giang Ç‹ ti‰n vŠ Hoa-Nam. GiÓng dân hi‰u-chi‰n này ra sÙc tàn-phá, gi‰t chóc, tiêu-diŒt væn-hoá bän-xÙ. Có lë h† Çă thành-công m¶t sÓ mÜu-Ç̉ xĂu xa. Th‰ nhÜng trong møc-tiêu chót là diŒt-chûng dân (Låc-)ViŒt th́ ngÜ©i Hán Çă thĂt-båi và nܧc ViŒt vÅn c̣n t̉n tåi ljn bây gi©.
N‰u nhÜ lÎch-sº Ç°i ḍng, ch£ng có thiên-tai "ñåi-Hán", ngủn væn-minh Hoà-B́nh ñông-SÖn vÅn ti‰p-tøc chäy xuôi, không có ngàn næm bÎ trÎ và Ç©i sÓng dân ta Çă muôn phÀn tÓt ÇËp hÖn. Bän-næng bäo-t̉n ṇi-giÓng cûa dân ViŒt chÙng-minh giä-thuy‰t vŠ "rÍ cái bän-ÇÎa" vÆy!
20 - ChÙng-tích Khäo-c°
Có lë nh»ng chÙng-c§ quan-tr†ng nhĂt vŠ sinh-hoåt cûa dân trong th©i hÆu Bæng-ñá tåi vùng duyên-häi phía ñông Á-Châu Çă bÎ Çåi-dÜÖng chôn vùi dܧi Çáy nܧc sâu cûa Bi‹n ñông tØ hàng chøc ngàn næm qua, (Vietnam, World Bibliographical Series, Vol 147 -- David G. Marr, CLIO Press, England, 1992, p xvi.) Tuy vÆy, nh»ng dĂu-tích c̣n låi cûa tiŠn-nhân chúng ta trên lănh-th° hiŒn nay cÛng Çă Çû Ç‹ chÙng-minh r¢ng giÓng ViŒt là m¶t chûng-t¶c rĂt xÜa cÛ, Ç̉ng-th©i cÛng là chûng-t¶c tiŠn-ti‰n trong các hoåt-Ƕng hàng-häi. Th©i-gian này tính ra nhiŠu ngàn næm trܧc khi ngÜ©i dân Trung-Nguyên ÇÀu tiên phát-xuĂt tØ Trung-Á, di-chuy‹n qua lÆp-nghiŒp cånh sông Hoàng-Hà.
Trong thÆp-niên 1920, Trung-tâm Væn-Hoá Hoà-B́nh ÇÜ®c cô Madeleine Colani, m¶t nhà thäo-m¶c-h†c, sau náy trª thành nhà khäo-c° ngÜ©i Pháp danh ti‰ng t́m ra..(Wilhelm G. Solheim, 'New Light on a Forgotten Past," National Geographic Magazine, March 1971, trang 333.) Tài-liŒu báo-cáo cûa cô vŠ væn-minh Hoà-B́nh cho ljn nay vÅn ÇÜ®c coi là rĂt có giá-trÎ nhÜ sau:
-1927, L' age de la pierre dans la province de Hoa Binh (Tonkin.) MSGi 14, fascicle I
-1928, Notice sur le prehistoire du Tonkin: station de Cho Ganh, atelier. BSGi 17, fascicle 23-37.
-1929, Quelques stations hoabinhiennes: note preliminaire. BEFEO 29:261-72.
-1930, Recherches sur le prehistorique Indochinoises. BEFEO 30: 299-422.
-1935, Megalithes du Haut-Laos. 2 volumes. Publications de l'école francaise d'Extreme-Orient nos. 25, 26.
-1940, Emploi de la pierre en des temps reculés: Annam - Indonesie - Assam. Publication des Amis du Vieux Hue, Hanoi: imprimerie d'Extreme-Orient.
Trong khoäng ba chøc næm trª låi Çây, khoa Khäo-c° cung-cĂp thêm nhiŠu tài-liŒu m§i lå. Nh»ng ki‰n-thÙc cÆn-Çåi vŠ c°-sº có th‹ làm nh»ng ngÜ©i sÓng trܧc Çây m¶t vài th‰-hŒ giÆt ḿnh, tܪng nhÜ truyŒn giä-tܪng. Ngủn gÓc dân-t¶c ViŒt Çáng ÇÜ®c k‹ là rĂt c° và væn-hoá ta phát-sinh ngay tåi ÇÎa-phÜÖng nÖi vùng ÇĂt quê-hÜÖng cûa ta:
-Væn-minh Hoà-B́nh Çă khªi-nguyên trên ÇĂt nܧc ta h̉i mÜ©i læm, mÜ©i sáu ngàn næm trܧc Çây
-ñà ti‰n-tri‹n væn-minh cûa dân ta ÇÜ®c gi» liên-tøc, không ngØng ngh̀; Çi tØ B¡c-SÖn, Hoà-B́nh chuy‹n ti‰p qua ñ̉ng DÆu, Phùng-Nguyên, cuÓi cùng r¿c sáng ª ñông-SÖn. Có ch̀-dĂu cho thĂy væn-minh NgÜ«ng-ThiŠu, Long-SÖn Trung-Hoa và ñài-Loan do væn-minh MiŠn Nam khai sáng.
-Tính-chĂt væn-minh n¥ng phÀn hàng-häi và ru¶ng nܧc.
Solheim t́m ra r¢ng ngay tØ th©i ñ̉ ñá, änh-hܪng Hoà-B́nh Çă t§i Úc. Lúa gåo xuĂt-hiŒn ª ñông-Nam-Á trÍ nhĂt là 3,500 næm TTL.KÏ-thuÆt ñ̉ ñ̉ng khªi-s¿ trܧc Trung-Hoa cä ngàn næm, cÛng trܧc cä ƒn-ñ¶ và LÜ«ng-hà-ñÎa. ñÜ©ng bi‹n trª thành hŒ-thÓng chuy‹n-vÆn viÍn-duyên, ngÜ©i ViŒt tØ ñông-SÖn Çi Çi låi låi kh¡p vùng ñông-Nam-Á .
Carl Sauer cho r¢ng dân bän-ÇÎa ñông-Nam-Á Çáng ghi (??) nh»ng công-lao to l§n. H† Çă làm m¶t bܧc Çi quy‰t-ÇÎnh cho loài ngÜ©i trên ÇÜ©ng ti‰n-b¶. ñó là viŒc thuÀn-hoá cây cƠ ÇÀu tiên, m¶t phát-tri‹n s§m sûa nhĂt cûa nhân-loåi trong nông-nghiŒp. (Agricultural Origins and Dispersals, New York, 1952, Chapter 2.)
Lea E. Williams lš-luÆn r¢ng nh© nh»ng hoàn-cänh chung quanh thuÆn-l®i, cÛng nhÜ khÓi óc næng-Ƕng cûa chính h†, ngÜ©i ñông-Nam-Á Çă Çåt ljn m¶t tŕnh-Ƕ kÏ-thuÆt cao. Nh»ng khä-næng vŠ t¿-t̉n trên bi‹n và sän-xuĂt nông-phÄm là k‰t-quä cûa nh»ng phát-tri‰n Ç¥c-thù ñông-Nam-Á. RĂt có th‹ là dân-cÜ vùng này Çă s§m Çåt ljn nh»ng t́nh-trång ti‰n-b¶ tÜÖng-t¿ nhÜ ª vùng Bán-nguyŒt ph́-nhiêu. (Southeast Asia: A History, Lea E. Williams, Oxford University Press, New York, 1976, trang 25.)
Khoa khäo-c° khám-phá r¢ng ñông-Nam-Á Çă tr̉ng cĂy cây lúa 3,500 næm TTL. (National Geographic, Vol.139, No.3, March 1971, trang 335), gia-súc-hoá súc-vÆt tØ 5,000 næm TTL, tÙc là hàng ngàn næm ti‰n-b¶ hÖn nh»ng nŠn væn-minh c° xÜa khác. LuyŒn-kim ª vùng ñông-B¡c Thái-Lan/ B¡c ViŒt-Nam ti‰n-b¶ ngay th©i 3,000 næm TTL, khoäng ngàn næm trܧc kÏ-thuÆt Çúc Ç̉ng Trung-Hoa và ƒn-ñ¶.
NhÜ Çă tŕnh-bày ª trên, Hoà-B́nh là trung-tâm væn-hoá tiên-khªi cûa toàn vùng ñông-Nam Á-Châu. Theo ÇÜ©ng hàng-häi, änh-hܪng væn-hoá này truyŠn-bá Çi kh¡p các häi-Çäo, vùng duyên-häi và ÇĂt liŠn gÀn nºa ṿng trái ÇĂt.
Trên nh»ng miŠn ÇĂt xa cách v§i Hoà-B́nh nhÜ tåi cºa sông DÜÖng-Tº, nh»ng chi-t¶c ViŒt cÛng rĂt væn-minh Vùng Thái-H̉ Çă ti‰n ljn ch‰-Ƕ "Çåi tù-trܪng" ngay tØ thiên-k› thØ 3 TTL. Trong th©i-gian Çó, vùng Hoa-B¡c sau này là cái nôi væn-minh Trung-Hoa c̣n chÆm ti‰n hÖn.
Giáo-sÜ Tsui-Mei Huang thu¶c phân-khoa MÏ-thuÆt viŒn Çåi-h†c Pittsburgh Çă Çúc-k‰t và nhÆn-xét vŠ nh»ng khám-phá m§i Çây vŠ khäo-c° trong tåp-chí Antiquity 66 (1992): 75-83 nhÜ sau:
- HÖn m¶t træm ÇÎa-Çi‹m khäo-c° có sÓ tu°i tØ 3,310 ljn 2250 næm TTL., trong vùng Thái-H̉ Çă ÇÜ®c khám-phá. ñĂt này sau Çó xuĂt-hiŒn nܧc ViŒt, hàng træm næm liŠn xÜng bá th©i Chi‰n-quÓc. Các di-tích t́m thĂy c° hÖn rĂt nhiŠu so v§i các di-tích tÜÖng-t¿ t́m thĂy ª Hoa-B¡c và dï-nhiên trܧc triŠu-Çåi nhà Chu t§i vài ngàn næm.
- S¿ khai-quÆt các c°-vÆt vùng Liangzhu Çă làm thay Ç°i quan-niŒm trung-tâm væn-hoá n¢m ª Hoa-B¡c và thúc-ÇÄy các nhà khäo-c° nên chĂp-nhÆn s¿ hiŒn-h»u cûa m¶t nŠn væn-hoá bän-ÇÎa miŠn Nam; nŠn væn-hoá này Çă Çóng góp m¶t vai tṛ rĂt có š-nghïa trong suÓt thiên-k› thÙ 3 TTL. vào viŒc phong-phú-hoá t́nh-trång Ç©i sÓng và xă-h¶i nܧc Tàu "
21 - Ch̀ có h®p-chûng mà không có diŒt-chûng
S¿ thÆt hi‹n-nhiên chÙng-minh r¢ng không có m¶t dân-t¶c nào trên th‰-gi§i ngày nay là m¶t chûng-t¶c thuÀn-tuš. Chúng tôi không bao gi© phû nhÆn vŠ s¿ hiŒn-h»u cûa nh»ng Ç®t di-dân tØ ngoài vào ÇĂt nܧc ViŒt-Nam. Chúng tôi ch̀ xin nêu ra quan-Çi‹m là s¿ cÀn-thi‰t phäi suy xét cho Çúng mÙc tÀm quan-tr†ng cûa nh»ng s¿ "nhÆp n¶i" này.
ñi sau nh»ng ngÜ©i dân nܧc cûa Bi‹n ñông, các dân di-cÜ Ç‰n xÙ ta sau này tuy có, nhÜng sÓ lÜ®ng m‡i Ç®t không nhiŠu l¡m so v§i dân-sÓ ÇÎa-phÜÖng. H† thu¶c nh»ng s¡c dân tÜÖng-cÆn, cùng Üa thích vùng duyên-häi và sinh-hoåt sông nܧc. HÀu h‰t di-dân thu¶c nhóm Bách-ViŒt, sÓ rĂt nhƠ là ngÜ©i Tàu chính gÓc và các dân khác.
Bác-sï TrÀn-ñåi-SÏ, thác l©i các bån Ç̣ng-nghiŒp cûa Ông, Çă phát-bi‹u nh»ng š-tܪng vŠ ngủn gÓc t¶c ViŒt, m¶t phÀn nào tÜÖng-t¿ nhÜ nh»ng s¿ di-dân tŕnh-bày ª trên nhÜ sau:
"T¶c ViŒt bao g̉m træm giÓng ViŒt sÓng räi rác tØ phía nam sông TrÜ©ng-giang: ñông t§i Bi‹n . Tây t§i TÙ-xuyên, Nam t§i vÎnh Thái-Lan. NgÜ©i ViŒt tØ Ngô-ViŒt di-cÜ xuÓng phÜÖng Nam. NgÜ©i Mân-ViŒt Çi xuÓng Giao-Ch̀. NgÜ©i ViŒt di-cÜ tØ Nam sông TrÜ©ng-Giang tránh lånh xuÓng B¡c-ViŒt ÇŠu Çúng. ñó là nh»ng cu¶c di-cÜ cûa t¶c ViŒt trong lïnh-th° cûa h†, chÙ không phäi h† là t¶c khác di-cÜ t§i ÇĂt ViŒt." (ViŒt-Nam ñŒ NgÛ Thiên k›, USA, 1994, trang 223.)
Thûy-th° Ç¥c-biŒt xÙ ta Çă ngæn cän nhiŠu chuy‰n di-cÜ khªi Çi tØ các vùng ÇĂt có ÇÎa-th‰ khác-biŒt. Tài-liŒu biŒn-luÆn cho quan-niŒm này là cuÓn sách "Ngủn gÓc Mă-Lai cûa Dân-t¶c ViŒt-Nam". Tác-giä sách này, Ông B́nh-Nguyên-L¶c cho r¢ng có hai (??) chuy‰n di-cÜ vï-Çåi nhĂt vào xÙ ta. TiŠn-nhân ViŒt thu¶c ngủn-gÓc Mă-lai, Çă tØ Hoa-B¡c th¿c-hiŒn viŒc di-cÜ Ç‰n B¡c-ViŒt b¢ng ÇÜ©ng bi‹n.
Cho dù Ç̉ng-š là dân ta có nhiŠu Ç¥c-Çi‹m giÓng Melanesian hay giÓng Indonesian chæng n»a, chúng ta cÛng không th‹ v¶i vàng k‰t-luÆn dân-t¶c ViŒt-Nam là con cháu các dân ljn tØ Nam-Çäo.
Tåi nhiŠu nÖi khác trên th‰-gi§i, ngôn-ng», tøc lŒ c° xÜa thÜ©ng bÎ chuy‹n-hoá v́ nhiŠu Ç®t di-dân ̉ åt ª ngoài Ç° vào. Trái låi trên ÇĂt nܧc chúng ta, nh»ng truyŠn-thÓng xÜa cÛ hàng mĂy ngàn næm vÅn c̣n ÇÜ®c bäo-t̉n. Nh»ng Ç®t di-dân vào ÇĂt nܧc ta vŠ sau này Çă không tiêu-diŒt nh»ng dân-cÜ bän-ÇÎa sÓng ª ÇĂt này trܧc h†. HÀu h‰t nh»ng y‰u-tÓ cæn-bän vŠ nhân-h́nh nguyên-thûy và væn-hoá ÇÀu tiên c̣n t̉n-tåi.
GiÓng dân ÇÀu tiên sÓng trên giäi ÇĂt ta là giÓng da Çên (Négritos), Me-la-nê-xi (Mélanésiens) và giÓng Úc-Châu (Australiens) , (ñÎa-Lš ViŒt-Nam L§p MÜ©I M¶t, NguyÍn-Kh¡c-Ng» và Phåm-ñ́nh-Ti‰u, CÖ-Sª XuĂt-bän Sº-ñÎa, 1991(??), trang 120-121.)
Sº ñông-Nam-Á Çă ÇÜ®c nhiŠu h†c-giä thu¶c Çû m†i mÀu da tr¡ng, vàng, nâu vi‰t låi nhÜng không ai nghï r¢ng Çă có nh»ng chuyŒn diŒt-chûng Çáng k‹ nào xäy ra trên ÇĂt nܧc chúng ta. NgÜ©i ljn sau Çă h¶i-nhÆp v§i nh»ng ngÜ©i ª Çây trܧc Ç‹ cùng ki‰n-tåo cu¶c sÓng chung. Nh»ng ngÜ©i MÜ©ng, ngÜ©i Mán, ngÜ©i Kinh, kÈ Ch®, ngÜ©i miŠn Cao, ÇÜ©ng NgÜ®c ... rơ ràng vÅn ti‰p-tøc sinh-sÓng hoà-thuÆn vui vÈ ngay trong th©i-Çåi chúng ta. Nh»ng v́ vua ÇÀu th©i t¿-chû nhÜ các nhà ñinh, nhà Lê sinh ª xÙ MÜ©ng. Trܧc Çó låi có anh-hùng Phùng-HÜng ông cha Ç©i Ç©i làm Quan Lang hay Tù-trܪng châu ñÜ©ng-Lâm. Có th‹ nói các vÎ này gÓc-tích dân thi‹u-sÓ cÛng Çúng. Tuy vÆy nhÜng ÇiŠu Çúng hÖn h‰t: các vua anh-hùng này ch£ng phäi là Vua cûa nܧc ViŒt hay sao ? TĂt cä chúng ta dù ngÜ©i mang h† NguyÍn (40% dân-sÓ), ngÜ©i kia h† ñinh, h† Lê, h† Phùng, h† Hà, h† VÛ ... cÛng m¶t ḍng máu ÇÆm mÀu dân bän-ÇÎa chäy trong huy‰t-quän mà thôi!
Trong khi nghiên-cÙu, thâu-lÜ®m thêm tài-liŒu ñông-Nam-Á c°-th©i, chúng tôi càng yên-tâm nghï r¢ng gÓc rÍ bän-ÇÎa là quan-tr†ng và r¢ng khi Çi sâu vào c° hàng-häi chúng tôi thĂy s¡c Çân ViŒt-Nam "Ça-sÓ" rĂt gÀn v§i nh»ng s¡c dân "thi‹u-sÓ" nhÜ MÜ©ng, nhÜ Mán, nhÜ Rhadé, nhÜ Chàm., nhÜ Bà-Nai ... M¶t thuª xa xÜa nào Çó tiŠn-nhân cûa h† Çă cùng tiŠn-nhân ViŒt sinh-hoåt hay häi-hành qua låi trên bi‹n ñông, mà th©i Bæng ñá ch̀ nhÜ m¶t h̉ nܧc chung quanh có ÇĂt liŠn bao b†c gÀn nhÜ khép kín.
Có lë s¿ phân chia chûng-loåi m¶t cách khe kh¡t nhÜ ta thĂy ngày nay ch̀ m§i xäy ra trong th©i gÀn Çây mà thôi.
22 - T°ng-h®p: Nh»ng ch̀-dÅu hܧng vŠ m¶t ngủn gÓc
LuÆn-lš "rÍ cái - bän-ÇÎa" cûa dân-t¶c ViŒt-Nam ÇÜ®c xây- d¿ng trên chÙng-tích phát-sinh "tåi ch‡" cûa các chûng-t¶c ñông-Nam-Á. Ti‰n-tŕnh sinh-hoåt væn-hoá cûa dân ViŒt chói sáng nhĂt trong vùng và liên-tøc ngay tØ th©i c° sÖ. ñ¥c-biŒt nh»ng phát-tri‹n hàng-häi Çáng k‹ là vÜ®t b¿c. ñi tØ viŒc sº-døng nh»ng vÆt-liŒu thông thÜ©ng tåi ch‡ nhÜ tre nÙa làm bè, ngÜ©i ViŒt Çă ti‰n ljn s¿ hoàn-thiŒn phÜÖng-cách vÆn-chuy‹n Tàu thuyŠn t¿-Ƕng, không cÀn ngÜ©i lái.
MuÓn Çi t́m m¶t khuôn mÅu"gÓc rÍ tåi ch‡" cho m¶t dân-t¶c, ngÜ©i ta không th‹ t́m ÇÜ®c m¶t s¿ tiêu-bi‹u nào hoàn-bÎ hÖn cho b¢ng trÜ©ng-h®p dân-t¶c ViŒt-Nam.
Nh»ng giä-thuy‰t vŠ phân-tán nhân-chûng, änh-hܪng væn-hoá cùng nh»ng sinh-hoåt hàng-häi tƠa ra các nÖi mà tâm-Çi‹m là ViŒt-Nam Çă ÇÜ®c tŕnh-bày trong hÀu h‰t tÆp tài-liŒu này. Sau phÜÖng-cách phân-tích có tính-chĂt "phân-kÿ" này, chúng tôi låi xin dùng m¶t phÜÖng-cách khác. Cách này ÇÜa ra m¶t t°ng-h®p mà luÆn-lš có tính-chĂt "h¶i-tø". ñi tØ nh»ng d»-kiŒn vŠ sinh-hoåt r¶ng l§n, xa xôi thu góp låi, chúng ta cÛng có th‹ t́m ra tâm-Çi‹m phát-nguyên hay ngủn gÓc ngÜ©i ViŒt-Nam là tåi ch‡.
Trên cä m¶t vùng không-gian r¶ng l§n, hÖn nºa ṿng trái ÇĂt tØ Madagascar t§i Easter Island, loài ngÜ©i tuy sº-døng nhiŠu loåi sinh-ng» khác nhau nhÜng xem ra chúng có khá nhiŠu Ç¥c-Çi‹m tÜÖng-t¿. M¶t sÓ nhà ng»-h†c nhÆn thĂy nên x‰p chung hÖn m¶t ngàn sinh-ng» này vào m¶t h† l§n là Nam-phÜÖng-ng». VŠ hàng-häi, ÇÎa-bàn cûa các ghe thuyŠn có thân phø và bè mäng chåy bủm gÀn nhÜ trùng-h®p v§i ÇÎa-bàn ngôn-ng» "Nam-phÜÖng". Hai ÇÎa-bàn ngôn-ng» và thuyŠn bè này khªi-s¿ tØ ñông-Nam-Á.
Trong c°-th©i, toàn vùng ñông-Nam-Á, lan qua cä Úc-Châu, ñài-Loan và NhÆt-Bän, sinh-hoåt chung cûa các dân-cÜ chÎu änh-hܪng nŠn væn-hoá Hoà-B́nh. Hai ÇÎa-bàn cûa væn-hoá Hoà-B́nh này và ngôn-ng» Nam-phÜÖng, xem ra gÀn nhÜ trùng-h®p v§i nhau.
Trên khu-v¿c duyên-häi kéo dài tØ cºa sông Hoài Çi vŠ phía Nam t§i Mă-Lai-Á, qua các häi-Çäo Nam-DÜÖng, Phi-luÆt-Tân; các nŠn væn-minh th¿c-vÆt và væn-minh "nܧc" bao trùm nhiŠu sinh-hoåt, ghi dĂu v‰t th©i ñ̉ ñá / ñ̉ ñ̉ng Çén tØ các trung-tâm Hoà-B́nh / ñông-SÖn. NŠn væn-hoá cûa ta, không änh-hܪng "thåch Çá" nhÜ ki‹u ki‰n-trúc Çá khÓi tåi Nam-DÜÖng, Khmer, Lào... Ch̀ có ª ViŒt-Nam, ngÜ©i ta m§i có th‹ t́m thĂy m¶t nŠn væn-hoá "nܧc" thuÀn-túy nhĂt, nhË nhàng và nhân-bän.
Vào cuÓi th©i Bæng ñá, khi nܧc Bi‹n ñông dâng lên cao, dân cÜ vùng Ç̉ng-b¢ng Sundaland kéo nhau rút vào vùng ÇĂt liŠn theo các ḍng sông. Khu v¿c phía B¡c Sundaland, dân Çông nhĂt h¶i-tø tåi vùng các sông H̉ng, sông Mă. Sau này, sinh-hoåt væn-hoá cûa ngÜ©i ViŒt phát-tri‹n månh nhĂt trong vùng qua suÓt m¶t th©i-gian dài hàng chøc ngàn næm.
Dân-cÜ vùng ñông-Nam-Á rĂt có th‹ là m¶t chûng-loåi phát-tri‹n tåi ch‡. XÜÖng hoá-thåch cûa ngÜ©i vÜ®n t́m thĂy ª Trung-Hoa, cÛng thĂy tåi ViŒt-Nam. NhiŠu chÙng-c§ cho ch̀ dĂu tåi nܧc ta Çă diÍn ra ti‰n-tŕnh ngÜ©i vÜ®n ti‹n-hoá thành ngÜ©i hiŒn-Çåi.
Ngay tØ th©i Bæng ñá, do ÇÎa-th‰ núi non chia c¡t, dân-cÜ ñông-Nam-Á bÎ cô-lÆp v§i phÀn th‰-gi§i ª ngoài. Trong khi dân-cÜ vùng này không Çông Çäo cho b¢ng ª ƒn-ñ¶ hay Trung-Hoa, riêng ÇĂt ViŒt tØ th©i c° vÅn luôn luôn có m¶t mÆt Ƕ dân-cÜ cao nhĂt trên th‰-gi§i.
Không nh»ng ViŒt-Nam ch̀ là ÇÎa-bàn phát-nguyên cûa chûng ViŒt, mà theo H†c-giä Groslier, c̣n có nhiŠu Ç®t di-cÜ tØ ñông-DÜÖng Çi ra các häi-Çäo Thái-B́nh-DÜÖng. Di-dân g̉m có các giÓng dân Austroloid, Melanesians, Indonesians Mongolians (The Art of Indochina, trang 39.) NhÜ vÆy thÆt rơ ràng, h†c-giä không có g®i š hay phát-bi‹u š-tܪng cho r¢ng ngÜ©i ñông-DÜÖng Çă ljn tØ Australia, tØ Melanesia, tØ Indonesia, tØ Mongolia v.v...
NhiŠu s¡c dân khác nhau Çă sinh sÓng trên lănh-th° ViŒt-Nam tØ c° th©i. NgÜ©i ViŒt chi‰m Ça-sÓ, cÜ-ngø tåi nh»ng vùng ÇĂt thĂp. V́ là giÓng ngÜ©i ljn trܧc, ngÜ©i ViŒt sinh sÓng trên nh»ng ÇĂt Çai thuÆn-häo, trong khi các di-dân ljn sau Çành phäi canh-tác nÖi nh»ng nÖi núi cao, rØng rú.
ViŒt-t¶c tåi kh¡p ba miŠn Trung, Nam, B¡c ÇŠu bäo-t̉n c°-tøc. Tinh-thÀn Çó chÙng-minh tính-cách bän-ÇÎa cûa chûng-t¶c. Tuy vÆy, không có miŠn nào mà ngÜ©i dân c̣n gi» ǵn tÆp-tøc lâu dài nhÜ nhu¶m ræng Çen, æn trÀu, Çóng khÓ... và nhĂt là m¥c váy cho b¢ng nh»ng dân miŠn B¡c ViŒt-Nam. RÍ ViŒt-t¶c ch¡c Çă æn rĂt sâu nhĂt vào nh»ng vùng ÇĂt khai-nguyên này.
T°ng-h®p låi, nh»ng tÆp-tøc, các hoåt-Ƕng vŠ hàng-häi, ngôn-ng» và nhiŠu sinh-hoåt væn-hoá khác ÇŠu quy-tø vŠ m¶t ÇÎa-Çi‹m gÓc là vùng Ç̉ng-b¢ng Sông H̉ng cûa B¡c ViŒt-Nam. Cái rÍ cái bän-ÇÎa cûa dân-t¶c ta v́ th‰, không nh»ng quan-tr†ng cho riêng ViŒt-Nam chúng ta mà c̣n có nhiŠu liên-hŒ ljn các s¡c dân khác tåi ñông-Nam-Á và Thái-B́nh-DÜÖng.
23 - Tâm-lš và Ç¥c-tính bän-ÇÎa
Bän-chĂt dân ta rĂt hiŠn-hoà. NhiŠu du-khách ljn thæm xÙ ta Çă nói nhÜ vÆy:
MĂy l©i sau Çây trích ra tØ tÆp sách "The Mandarin Road to Old Hué, Narrative of Anglo-Vietnamese Diplomacy from the 17th century to the eve of the French Conquest, Altair Lamb, London, 1970, trang 132 & 270):
-Dân ViŒt-Nam là m¶t giÓng dân lÎch-s¿ (They are a courteous, affable, inoffensive race, rather inclined to Indolence- The Chapman Mission, 1778.)
- NgÜ©i ViŒt bän-tính tÓt t¿-nhiên, ít thù-hÆn, không gây nhiŠu t¶i ác, rĂt hi‰u khách (... that docility and good nature ... that they were so little actuated by the spirit of revenge that murder and assassination were crimes little heard... they make no objections to give to foreignerrs their personal services... we found the Cochin Chinese ready to perform for us cheerfully every menial office... We went freely into the villages and were everywhere treated with hospitality, kindness and good nature - The Crawfurd Mission, 1822.)
NgÜ©i ViŒt lÎch-s¿, n‹-tr†ng ngÜ©i ngoåi-quÓc, nhÜng trong s¿ giao-thiŒp Çôi khi có m¶t s¿ "bĂt thÜ©ng": chúng ta Çă t¿ kiêu vŠ ÇĂt nܧc, vŠ dân-t¶c ViŒt cûa chúng ta m¶t cách quá Çáng. Chính Bác-sï Crawfurd Çă vi‰t trong báo-cáo Çă k‹ ª trên, r¢ng : They look upon themselves as one of the first people in the world and their King as one of the first of princes. (sách "The Mandarin Road to Old Hué, Narrative of Anglo Vietnamese Diplomacy from the 17th century to the eve of the French Conquest, Altair Lamb, London, 1970, trang 270.)
CÛng vÆy, rĂt Çông h†c-giä ngoåi-quÓc khi nghiên-cÙu tâm-lš ngÜ©i Á-ñông, th¡c m¡c không hi‹u tåi sao dân ViŒt låi hay có tinh-thÀn dân-t¶c quá cao, cao hÖn các dân-t¶c láng giŠng. Trong khi ÇĂt nܧc nghèo Çói, Ç̉ng-bào chÆm ti‰n, xuÓng ÇÓc thê-thäm: ngÜ©i ViŒt vÅn t¿ ÇŠ-cao h† lên. H† nghi-kœ các chính-quyŠn ngoåi-bang, Ç¥c-biŒt chính-quyŠn Trung-Hoa và nhiŠu khi cä dân Trung-Hoa n»a. VĂn-ÇŠ tâm-lš này rĂt sâu s¡c. Dáng dĂp ngÜ©i ViŒt trông hÖi giÓng ngÜ©i Tàu, nhÜng n‰u tܪng lÀm m¶t ngÜ©i ViŒt là m¶t ngÜ©i Tàu, h† së giÆn ngay.
NgÜ©i Thái-Lan có th‹ không "củng-tín" nhÜ vÆy, có lë ch̀ v́ dân h† m§i di-cÜ Ç‰n lÆp-quÓc trên Ç̉ng-b¢ng sông Ménam.
Dân-cÜ sinh sÓng ª Hoa-Nam, ª ñài-Loan, ª Hoa-B¡c, ª Tân-CÜÖng cùng ÇÜ®c g†i chung là dân Tàu nhÜng h† có nh»ng vÈ ǵ Çó không giÓng nhau. H† không có cái niŠm hănh-diŒn dân-t¶c quá khích nhÜ ngÜ©i ViŒt-Nam. V́ th‰ mà Hoàng-lj Trung-Hoa có th©i Çă là nh»ng "ngÜ©i ngoài" xuĂt-xÙ tØ Mông-C°, tØ Măn-Châu...
NgÜ©i ViŒt-Nam khác h£n, rĂt hănh-diŒn ÇÜ®c làm m¶t ngÜ©i ViŒt-Nam, chúng ta có th‹ hy-sinh tĂt cä Ç‹ bäo-vŒ lănh-th°. Sª dï ngÜ©i ViŒt "củng-tín" nhÜ vÆy v́ chúng ta cäm thĂy bän-thân g¡n liŠn vào ÇĂt nܧc ViŒt-Nam. S¿ g¡n liŠn Çó Çă khªi-s¿ tØ lâu Ç©i. Nó bi‹u-l¶ tính-chĂt thuÀn-nhĂt và Ç¥c-tính "bän-ÇÎa" cûa gÓc rÍ dân-t¶c. TØ mÜ©i mĂy ngàn næm trܧc liên-tøc ljn nay, giÓng ViŒt Çă là chû-nhân-ông ÇÀu tiên cûa vùng ÇĂt cånh Bi‹n ñông này.
T¿ thâm-tâm ngÜ©i ViŒt-Nam nghï r¢ng chúng ta có gÓc rÍ tåi ch‡. Lë t¿-nhiên chúng ta không thích bÎ g†i là "con ÇÈ cûa Tàu" hay giÓng dân tØ núi rØng cao-nguyên (nhÜ Tây-Tång) Çi xuÓng, cÛng không Üa bÎ gán cho là tØ häi Çäo xa xôi (nhÜ Melanesia) Çi vào.